Уладзімір Някляеў - Лабух

Я набіраю Марту. Яна напаўнемка, напаўлатышка, я прывёз яе некалі з Рыгі — і ў мяне з ёю сын.

— Хэй, Марта! Што ў цябе?

— Хэй... Ты мог бы паглядзець аднаго хлопчыка?

Не бачыліся з год — і ні “як жывеш?”, ні “што чуваць?..” Марта лішняга не скажа, дарма я з ёй развёўся.

— Не мог бы. Ты ж ведаеш, я хлопчыкаў не люблю.

— Але ён спявае, Раман, я слухала. І ён незвычайны.

— Што значыць незвычайны?

— Тое і значыць. Убачыш, паглядзі.

— Добра, няхай прыходзіць. А як там наш хлопчык?

— Дзе там?..

— Выбачай...

— Нічога... Нармальна. У кампутарах сядзіць. Хэй-хэй.

— Хэй-хэй.

Пагаварылі. За адно слоўца толькі і зачапілася. Яна ніколі да мяне не прыставала: “Ну, не маўчы, скажы што-небудзь!..” А тым больш: раскажы, як нявіннасць страціў? Дарма развёўся, шкада.

У аўтасакратара нічога. Дзіўна.

Росцік барабаніць пальцамі па стале, нешта яму карціць і ён нецярпліва пытаецца:

— У цябе ўсё пакуль?

— Не.

— А што яшчэ?

— Лазня. І як найхутчэй.

Ён нарэшце глядзіць на мяне так, што бачыць не толькі тое, што са мной няма Лі-Лі, але і заўважае мяне самога.

— Што з табой, Ромчык?..

Ромчыкам ён называе мяне зрэдку, бо гэта смешна — Ромчык ды Росцік, Чук і Гек, якім за сорак. Але называе, калі раптам шкадуе, чаго амаль не здараецца. Расціслаў Якаўлевіч лічыць, што шкадаваць можна толькі габрэяў, таму што яны габрэі — і ў іх лёс такі.

— Нічога. Папарыцца хачу.

Росцік падымаецца, падыходзіць, двума пальцамі нешта бярэ ў мяне з-за вуха — і з гэтым нечым, трымаючы пальцы на ўзроўні вачэй і не зводзячы іх з рыжай, што ўсё доўжыцца між намі, павуцінкі, адступае, адступае, адступае... Ён ашаломлены, у яго шок.

— Такога не бывае... Дзе ты ўзяў, завядзі... Мне б гэтага на такія пэйсы хапіла — куды там рабіну...

— Завяду. Удваіх з рабінам.

— Яму Лі-Лі мала... — трагічна, як толькі што нешта зразумеўшы, выдыхае Росцік. Ён уздымае бровы і моршчыць скуру на чарапку. — Яму мала Лі-Лі...

Усё ж добра, што Лідзія Паўлаўна фікус пакінула, і я дамоў не вярнуўся.

— Досыць, — спыняю я мізансцэну, у якой Росцік, як і ўсе, хто хоць збоку нюхаў кулісы, хацеў бы яшчэ пакрасавацца. — Пра што ты пальцамі барабаніў?..

Росцік скручвае на палец рыжую валасіну “прафесаршы”, сядае за стол, кладзе валасіну ў наш фірменны канверт і хавае ў кішэнь.

— Паказваць буду і бабкі з лабухаў страсаць. Ніхто ж не паверыць... Мяне ў дзяржбяспеку сёння з раніцы паклікалі...

— Ку-ды?

Росцік рассмяяўся, і нават пад сталом было відаць, як закалыхаўся ягоны жывоцік.

— Ды не бойся, не ў камітэт. У савет, да памочніка сакратара. Нейкі іх чалавек у дэпутаты ідзе, прасілі дапамагчы выбраць. Ну, не так прасілі, як прапанавалі дапамагчы.

— Які чалавек?

— Скуль я ведаю! Іх чалавек, значыць, іх чалавек. Нам не ўсё адно?

Я ў “прафесаршы” нядаўна спытаўся: “Вам не ўсё адно?..”

— Не ўсё адно. Трэба было спытаць: які чалавек, што за чалавек? А то абярэм свалату ці прыдурка.

Росцік кладзе на стол свае калабковыя, валасаценькія кулачкі, налягае на іх і кажа:

— Тры з паловай штукі.

— Ну і што?

Ён думае, што я не зразумеў, і адкідваецца ў крэсле.

— Ты не выспаўся з рыжай? Тры з паловай штукі зялёных — і выхад на прэзідэнта.

Я ўдакладняю:

— На дзяржсакратара?..

— На прэзідэнта! Памочнік дзяржсакратара — прэзідэнцкі сябрук.

— Чаму ён тады не прэзідэнцкі памочнік?

— Яшчэ які памочнік!.. — прыцмоквае Росцік, які, у адрозненне ад мяне, ведае пра ўсё, што адбываецца ў цяперашняй нашай даволі дзіўнай уладзе. — Пастаўлены прыглядваць за дзяржсакратаром.

— Праўда?.. — пытаюся я, хоць мне гэта не цікава, абсалютна па барабане. — Значыць, тры с паловай?..

— І праўда, і тры с паловай.

— За колькі канцэртаў?

Тут у Росціка перакур...

— Дамовіліся на дзесяць.

— Тры з паловай за дзесяць?.. Гэта ж капейкі...

Росцік сам ведае, што капейкі... Глядзіць у вакно...

— Іншым зусім яны не плацяць. Скажуць выступаць — і выступаюць за кірнуць і паберляць...

Яшчэ ў нядаўнія часы мы столькі ж за адзін канцэрт мелі, але нядаўнія часы сыйшлі ў даўніну.

— Дзяржсавет мог і накінуць...

— Там пабачым... Дык я збіраю банду?

— Збірай.

— Тады чаго ты: што за чалавек, які чалавек?

— Я выбаршчык. А выбаршчык павінен хоць прыблізна ўяўляць, каго выбірае.

— Які ты выбаршчык? Гэта я выбаршчык, бо жыд не можа быць не выбаршчыкам.

Расціслаў Якаўлевіч Смольнікаў сам сябе называе толькі жыдам, ніякім ні яўрэям, ні габрэям. Гэта Росцік тлумачыць тым, што ўсе рэчы ў жыцці павінны называцца сваімі імёнамі, а габрэям ён толькі ў савецкім пашпарце запісаны. Савецкі пашпарт — гэта не жыццё. Хоць бы таму, што савецкі пашпарт пабыў ды скончыўся, а жыццё, як доўжылася, так доўжыцца.