Уладзімір Някляеў - Лабух

Дык хто і што вам вінен? Прэзідэнт?.. Вы галасавалі — ён падабраў. І плаціце.

І не даверыліся вы мне, ні пры чым тут давер. Проста тупая ўпэўненасць, што я такі ж, як вы. Не дурань, каб з маста кідацца.

Трохі скінуўшы хуткасць, я прыабярнуўся ў салон:

— Плаціць не трэба.

Зусім іншыя твары, зусім іншыя... І жэсты інакшыя, жэсты... Вунь як кабеціна адкінулася, а то сядзела — каб меней месца займаць.

Халяўшчыкі. Новая ўлада з гэтых людзей халяўшчыкаў зрабіла. Вось у чым праблема, а не ў мове з культурай, як Крабіч распінаецца.

— Прэмія вам. Я ў вашым Наваградку на заводзе газавых пліт столькі хапнуў!.. На гэты аўтобус і яшчэ на адзін.

І што гэта на тварах, на адкрытых тварах простых нашых людзей?.. А вось што на іх, падвыцягнутых: калі хапнуў, дык што за прэмія такая — падвезці? Яно ж нічога, пуста, мог бы і падзяліцца: наш завод, а не твой. І ніхто не абураецца, не пытаецца: калі хапнуў, дык, можа, табе на аўтобусе ў турму?..

Мне ў турму якраз — і Зіначка чакаць будзе.

— А як вам улада цяперашняя?

Ого, як напружыліся!.. У вокны зноў паўзіраліся, а што там за вокнамі? Лес, каб схавацца...

— Па-мойму, дык гаўняная...

Маўчаць... Маўчаць у лес...

Калі яны вылазілі каля метро на Пушкінскай, — дзе Лі-Лі непадалёку жыла, адкуль і да могілкаў Кальварыйскіх недалёка, дзе жыве Аміля, — адзін мужык грошы кінуў: “На, падавіся!..” — а другі сказаў: “Адцягнуўся ты на нас...”

“Філосафы...” — падумаў я і павёз дахаты — цераз Грушаўку — Зіначку, а яна, даехаўшы, спытала:” Можна я на пахаванне не пайду? Мне ўбачыць яго страшна...”

“Якая ж ты медсястра?..” — пачаў я, і Зіначка дзверцай ляснула: “Пра гэта вы пыталіся!..”

І сапраўды пытаўся... Трэба было б з Зіначкай пагаварыць, як з Лі-Лі, сказаць, як яно ўсё ёсць, ды Зіначка не Лі-Лі — і Стэфа выскачыла з пад’езда: “Стой!.. Аліка забралі, Лідзія Паўлаўна пазваніла, каб дапамаглі прыбрацца...”

Аліка, пакуль я ездзіў, забралі Росцік з Крабічам, Росцік яшчэ пару лабухаў прыхапіў — труна ў пакоі Ігара Львовіча стаяла. Крабіч, якому Лідзія Паўлаўна, канечне ж, сказала ўсё, пра што ў Патапейкі дазналася, адразу падышоў да мяне:

— Гэта праўда было?

— Не.

Ён кіўнуў і адышоў. Паверыў — мы іншым разам верым адзін аднаму... Хоць, калі казаць пра нешта большае, чым праўда, дык якраз было.

Я не люблю праўду, яна не для нармальных людзей. Ніколі не любіў, думаючы, канечне, так, як выхоўвалі па-піянерску: піянер — сама праўда.

Думаць і любіць — гэта рознае.

Неяк дослед псіхалагічны — у фільме нейкім навуковым, Каміла паглядзець прынесла: “Кіно пра цябе...” — мяне ўразіў. Розным дзецям клалі цацку за спінай: “Твая будзе, калі ўгадаеш, якая”. Потым рабілі выгляд, нібы адыйсціся трэба, і папярэджвалі: “Не падглядвай, бо вернемся і забярэм”. Адышоўшы, назіралі і, вяртаючыся, пыталіся: “Падглядваў?..” Не падглядвалі, альбо, падгледзеўшы, праўду казалі толькі дурнаватыя дзеці. Астатнія ўсе як адзін падглядвалі і манілі, што не.

Няма дурных — праўду казаць.

А кіно — гэткае ж пра мяне, як і пра ўсіх... Як мы нараджаемся, жывем і паміраем. І калі з тым, як нараджаемся і чаму паміраем, можна яшчэ разабрацца, дык з тым, як і нашто жывем...

— Лабухі на пахаванні сыграць гатовыя, — даклаўся Росцік. — Як ты?..

— Я таксама.

Ён не зразумеў.

— Што таксама?

— Сыграць гатовы. Прывязеш заўтра дудку?

У Росціка труба ёсць. Класная труба, ён расказвае ўсім, як яе ў Майзла Дэвіса ў карты выйграў. І, каб паверылі, расказвае яшчэ, як Майзл Дэвіс анекдот яму расказваў. Пра лабуха амерыканскага, які ў бальніцы ляжыць, і лабухі амерыканскія праведаць яго прыходзяць. А доктар кажа: “Хутчэй, яму пяць мінут засталося”. Тыя ў палату: “Джон, ты хацеў бы з Джымі Хендрыкам злабаць?..” Лабух, ледзь дыхаючы: “Усё жыццё марыў...” — “Тады бывай, у цябе пяць мінут на зборы, Джымі не любіць, калі спазняюцца”.

— Дык ты ж тут неяк... — азірнуўся Росцік.

— Нармальна. Хто я яму? А так — усе на месцах.

Росцік сказаў:

— Што ж...

Увайшоўшы ў пакой Ігара Львовіча, я адчуў, што мне на Аліка глянуць таксама страшнавата. Можа, не так, як Зіначцы, і не на Аліка... яго я з морга забраў бы, каб не бзік Лідзіі Паўлаўны, якая чорная сядзела каля труны... страшнавата глянуць на Альгерда. Але адпрасіцца з пахавання мне не было ў каго.

Я не пазнаў яго. Не тое, што не пазнаў, гэта быў, канечне, Алік, каму яшчэ быць, але і не Алік, не хлапчук — смерць зрабіла з хлапчука дарослага мужчыну. Я ўбачыў, як яна стаяла над ім, чыста-белая, непрыхавана шчаслівая, што прыняла дастойнага, і ўсё хацела паправіць валасы, у Аліка пасма выбілася з-за вуха, але не магла паправіць, каб не заўважылі — і тады Лідзія Паўлаўна паднялася і паправіла. Алік і перад смерцю ў белым, і перад Лідзіяй Паўлаўнай у чорным, перад усімі быў спакойны, перакананы ў праваце таго, што звяршыў.