Арлоў Уладзімір - Сланы Ганібала

Мой унутраны ляндшафт пачынаюць аздабляць мілыя вобразы роднага краю: праспэкт Ф. Скарыны, жоўты дом з калёнамi, бэльвэдэрам i некалькiмi (як апавядаюць абазнаныя людзi) падземнымi паверхамi, шматкiлямэтровыя стэляжы з дыхтоўна пераплеценымi тамамi, якiя раз-пораз здымае ў мяккiм люмiнiсцэнтным сьвятле мужчынская цi жаночая рука з доўгiмi вiльготнымi пальцамi.

Мы з Норбэртам не выключаем, што ў гэты самы момант таварышы Дам i Мiцеў сядзяць каля камiну недзе ў Маскве цi ў Карлавых Варах (а можа, у Менску?) i смакуюць што-небудзь больш вытанчанае за нашую «белавескую».

* * *

Мая заходнебэрлiнская знаёмая, якая нарадзiлася ў сям’i нямецкага калянiста ў Паўднёвай Афрыцы i лiчыць найвялiкшай у сьвеце каштоўнасьцю падарожжы, зьбянтэжана прызнаецца: нi ў Беларусь, нi, тым больш, у Расею яна пакуль не паедзе. Я непатрыятычна ўдакладняю, што назвы краiнаў варта было б памяняць месцамi.

* * *

На ранiшняй прагулянцы спатыкаю бабулечку-«дзьмухавец», якая аказваецца ўдавою правадыра нямецкага народу Вальтэра Ульбрыхта. Нiчога трансцэндэнтнага тут няма, бо нас з паэткаю Нiнай Мацяш пасялiлi на былой вiле яшчэ аднаго героя камунiстычных энцыкляпэдыяў тав. Ота Гротэволя. Некалi ў гэтыя зацiшныя кварталы ўсходнебэрлiнскага раёну Панкаў траплялi толькi празь некалькi шлягбаўмаў.

Цяпер схаваныя за шлягбаўмамi таямнiцы пакрысе выбiраюцца на белы сьвет. Напрыклад, муж гэтай дзевяностагадовай бабуленцыi, якая жыве побач з намi на Маякоўскiрынг, пачынаў партыйную кар’еру з таго, што займаўся сутэнэрствам.

Пачатак кар’еры Норбэрта Рандава таксама, хоць i па-iншаму, уражвае: у 1958-м ён быў перакладчыкам у часе вiзыту Тодара Жыўкава ў сацыялiстычную Нямеччыну. Вiзыт адбываўся за пару тыдняў да прэзыдэнцкiх выбараў у Францыi. Ульбрыхт палiчыў патрэбным падзялiцца палiтычным прагнозам адносна абраньня генэрала дэ Голя: «Францускi народ нiколi не пагодзiцца, каб iм кiраваў гэты авантурыст». Жыўкаў дыпляматычна перавёў гаворку на авечкагадоўлю.

«Ульбрихт был просто дурак», — па-расейску рэзюмуе сваю згадку былы партыйна-ўрадавы перакладчык, якi ў тыя часы, нагледзеўшыся на правадыроў, ужо пачытваў замiж клясыкаў марксiзму розныя сумнеўныя кнiжэнцыi.

* * *

На нашых лiтаратурных чытаньнях бэрлiнскiя iнтэлектуалы адказваюць на паведамленьне пра беларускi пераклад «Парфумы» Патрыка Зюскiнда iранiчнымi ўсьмешкамi. Каму яны адрасаваныя — аўтару бэстсэлеру цi беларускiм перакладчыкам — застаецца загадкаю.

* * *

Сёньня я ўрачыста даю сабе слова, што, трапiўшы ў Iрляндыю, абавязкова знайду Нуалу Нi Гональ, паэтку, якая дала «The New York Times Book Review» iнтэрвiю, толькi што прачытанае ў «НН».

«Калi пра што і варта пiсаць, дык адно пра нешта вялiзнае: нараджэньне, сьмерць ды пра найважнейшае, што стаiць памiж iмi — сэкс».

«Нас прымушаюць прыйсьцi да iранiчнай высновы, што калi мы памрэм, спакойна ўздыхнуць тыя, хто адчувае сябе няёмка ў сваёй iрляндзкасьцi, пакуль iснуе жывая моўная традыцыя, да якой яны не належаць».

Я самаўпэўнена думаю, што ўжо двух гэтых пасажаў з iнтэрвiю хопiць на тое, каб нам разам з Нуалай не было сумна.

Знаёмства я мог бы пачаць з таго, што ў яе прыгожае iмя, якое — зусiм па-беларуску — вiльготна пахне затокаю, аерам i русалкамi, а калi б мы пасябравалi, я аднойчы насьмелiўся б назваць яе Нуалкай i прапанаваў бы паслухаць, як гучыць па-наску яе гэльскi верш з знарочыста казённаю назваю «Моўнае пытаньне», чые шапатлiва-зялёныя вобразы закалыхваюць мяне ў гэты вечар на былой вiле тав. Гротэволя:

Я пускаю сваю надзею на ваду

ў маленькiм чоўне мовы

нiбы кладу дзiця

у калыску...

* * *

На пытаньне некаторых беларускіх знаёмых, цi быў ён у Хатынi, Норбэрт Рандаў адказвае, што паедзе туды, калi мы пабудуем мэмарыял у Курапатах.

* * *

Перад лiтаратурнаю вечарынай у паўночнанямецкiм гарадку Нойштрэлiцы цяжка ўявiць хоць аднаго немца, якi адкладзе свае справы дзеля сустрэчы з двума лiтаратарамi з краiны, дзе расстрэльваюць паветраныя шары з амэрыканскімі спартоўцамі, а прэзыдэнт прызнаецца ў сымпатыях да партайгеносэ Адольфа Гiтлера.

Аднак, магчыма, якраз апошнiя акалiчнасьцi i зьбiраюць у залю большую частку публiкi.

А, магчыма, i не. Бо гарадок некалi быў сталiцаю вялiкага герцагства, а каля герцагаў музы водзяцца, як вядома, крыху часьцей, чым, прыкладам, каля графаў.

Гарадзкому тэатру з балетнай i драматычнай трупамi 250 гадоў. Яшчэ нядаўна ў партэры часта бачылi савецкiх афiцэраў: на 25 тысячаў жыхароў прыпадала роўна столькi ж таварышаў па зброi з усходу. Здаецца, гэтае суiснаваньне мела досыць мiрны характар. Калi дэлегацыя гораду наведала новае месца дысьлякацыi выведзенай у Расею дывiзii, яе камандзiр падшафэ прызнаўся, што хоча, каб на яго надмагiльным помнiку апрача датаў нараджэньня й сьмерцi было таксама напiсана: «жыў» i стаялi даты службы ў Нойштрэлiцы.