Арлоў Уладзімір - Сланы Ганібала

Бывай, мой «Iкарус». Пакуль я не цалуюся з табою, як адна вядомая асоба цалавалася з канём на турынскiх вулiцах. Таму далей мяне павязе не машына з шыракаплечымi санiтарамi, а звычайны зачуханы тралейбус. Павязе да самага гастраному, каля якога днямi ў маiм жыцьцi — на шчасьце кульгаваму голубу i на гора галоднаму алкашу — таксама знайшлося месца подзьвiгу.

На прыпынку я старанна адганяю думку пра суму нулёў, якая ў вынiку дае зусiм ня нуль, а пагрозьлiва буйную лiчбу. Я веру газэтам, вядомым публiцыстам i жывым народным пiсьменьнiкам: вось вырасьце новае пакаленьне з новымi iдэаламi, сьцягамi etc... Адзiн з гэтага пакаленьня ўжо вырас настолькi, што просiць у мяне закурыць. Хто сказаў, што новая генэрацыя нашых маладых грамадзянаў пры ўсiх сваiх высокiх iдэалах ня будзе мець права выпiць? Пагатоў, калi рэалiзацыя такога права спрыяе непарушнай сувязi бацькоў i дзяцей, доказам чаго ёсьць такi мiлы зварот да мяне — проста «барада». Апрача таго, я ўжо ведаю, што мой новы знаёмы — архiтэктар. Магчыма, хлапец хутка заменiць Валеру Сьлюнчанку i адновiць карпусы Полацкай езуiцкай акадэмii альбо вiцебскую царкву Зьвеставаньня.

Будучы дойлiд бязь лiшняй сарамяжлiвасьцi гатовы падзялiцца творчымi плянамi. «Вот мы с тобой, борода, на каком проспекте стоим?... То-то и оно, что Рокоссовского. А где, я тебя спрашиваю, памятник Константиновичу? Где? — пераможна пытаецца Валераў спадкаемец. — Я думаю, большой ставить не будем. Метров двадцаць пять хватит. Ну что, борода, скажешь?»

Новае пакаленьне чакае, i я адказваю пытаньнем з крыжаванкi: «Ты ведаеш, як звалi старэйшага сына Адама i Евы, якi забiў свайго брата?..»

Лiстапад, 1995

Экспэдыцыя №4

У цэнтры Бэрлiна грубка гудзе ўзiмку гэтаксама ўтульна, як i ў полацкiм доме майго дзяцiнства, дзе я яшчэ ня пiў «белавескай», ня быў знаёмы з прафэсарам Норбэртам Рандавым i ня ведаў, што такое «интимная подруга».

Калi вам дагэтуль не даводзiлася гартаць сваё дасье, працягвайце клапацiцца пра яго папаўненьне ды зайздросьце майму гаспадару, якi прапануе тост за пасьпяховае завяршэньне знаёмства з уласным жыцьцяпiсам паводле вэрсii штазi.

1200 старонак зь дзевяцi пульхных буйнафарматных тамоў, створаных вялiкiм калектывам аўтараў адразу на некалькiх эўрапейскiх мовах, ксэракапiяваныя Норбэртам для фамiльнага архiву. Перабiраючы iх у пошуках кiрылiцы, я змагаюся з затоеным страхам высмыкнуць раптам старонку з чыім-небудзь знаёмым почыркам.

Значную частку кiрылiчных тэкстаў складае расейскамоўнае лiставаньне начальнiкаў аддзелаў мiжнародных сувязяў мiнiстэрстваў дзяржбясьпекi ГДР i НРБ таварышаў Дзiмiтра Мiцева i Вiлi Дама. Вось першы таварыш (зь нязьменным «социалистическим приветом») паведамляе другому, што, прыбыўшы ў НРБ (вольнасьцяў накшталт проста Баўгарыi не дапускаецца), Н. Рандаў першым чынам «отклонил наше предложение остановиться в студенческом общежитии под предлогом, что условия являются недостаточно подходящими для его интимной подруги Теды, гражданки Западного Берлина, заявляя, что она — его супруга», а потым неадкладна заняўся варожай дзейнасьцю, у прыватнасьцi, «поделился мыслями, что в ГДР было поставлено кофе плохого качества и немецкий народ впервые за 20 лет был готов подняться на бунт». Пасьля гэтай шкоднiцкай вылазкi «объект» так разышоўся, што паведамiў «источнику», нiбыта «настоящая литература не должна рассчитывать на публику и успех, а должна твориться тихо, ради самой себя и во имя будущего». (Тут можна выказаць асьцярожнае меркаваньне, што таварыш «источник» наўрад цi быў дворнiкам або сантэхнiкам.)

Таварыш Вiлi Дам расейскай валодаў горш i, магчыма, таму любiў карыстацца тэлеграфам. Урэшце, i клопатаў ён меў непараўнальна болей: трэба было вывучаць рэляцыi стукачоў з турмы, дзе малады Рандаў сядзеў тры гады за прапаганду «Доктара Жывага» ды iншыя злачынствы; учытвацца ў справаздачу зь дзён нараджэньня «объекта» з дакладным указаньнем гадзiнаў і хвiлiнаў прыходу i адыходу кожнага госьця; аналiзаваць паведамленьнi таварышаў зь Беларусi, дзе Рандаў замест таго, каб жлукцiць на навукова-лiтаратурных банкетах гарэлку, знаўся з падазронымi тыпамi, якiя салiдарызавалiся зь iм у тым, што «интеллектуалов преследовали не только сегодня, но и всегда — такова их судьба».

Сярод карэспандэнтаў тав. Дама сустракаецца нейкi тав. Штэфан, а таксама баец нябачнага фронту, якi падпiсваўся: Паэт. Самае пiкантнае, што гэта сапраўды быў паэт цi, прынамсi, чалавек, што пiсаў i друкаваў вершы. (NB для айчынных перакладчыкаў: Паэта звалi Паўль Вiнц.)