Арлоў Уладзімір - Сланы Ганібала

Разгавіны

Пасьля ўсяночнай у царкве Пятра й Паўла вас запросяць на застолiцу, у якой будуць браць удзел два дзясяткi спадарыняў, спадарычняў i спадароў i ў два разы болей сьвяточных страваў.

Зь сьцяны палагаднелым з нагоды сьвята позiркам будзе глядзець наш грэка-каталіцкі бiскуп Часлаў Сiповiч. Ён заўважыць, што Гай Пiкарда паставiў на стол запечаную з марскiм багавiньнем «бульбу па-iрляндзку», пляшку джыну зь пярынкамi зуброўкi і чамусьцi мацу. Айцец Кастусь (ён выдае на вялiкага Малога Чалавека Балотных Ялiнаў зь «Дзiкага паляваньня караля Стаха»), якi жыве пры Доме марыянаў, адразу ж голасна выкажа здагадку, што адным з кампанэнтаў гэтае мацы стала кроў хрысьцiянскiх немаўлятаў, але, пакаштаваўшы кулiнарны выраб сп. Гая, вы не адчуеце прысмаку крывi маленькiх адзiнаверцаў i пераканаецеся, што на смак маца болей нагадвае, бадай што, сушанае вуха ягонага прадзеда Франсуа Абрагама.

Арына з Каралiнаю і а. дыякан будуць выходзiць з колькiдзённага посту асьцярожлiва, быццам на стале нейкiя заморскiя стравы, а не «нарачанскi» хлеб, менскi сэрвэлят ды свойская, пханая пальцам каўбаска, якую прывезла жанчына з Гомелю, што можа запытацца ў вас, цi ня ў Лёндане вы навучылiся гаварыць па-беларуску. Паэтка й перакладчыца Вера Рыч усьмiхнецца сваёй вечнай загадкава-гiранiчнай усьмешкаю. Яна ведае, што гэта цалкам магчыма — навучыцца ў Лёндане па-беларуску і нават выдаць там анталёгiю беларускай паэзii ад 1829 году. Другая мая суседка навучылася па-беларуску яшчэ ў Беларусi i, дарма што пражыла амаль усё жыцьцё сярод падданых яе вялiкасьцi, узбагацiла сваю беларускую лексыку дзякуючы ангельскамоўнай стыхiі адзiным слоўцам — «кустамер». (Потым вы даўмеецеся, што гэта зусiм ня той чалавек рамантычнае прафэсii, якi немаведама навошта шнуруе па вечназялёным ангельскiм кустоўi, а ўсяго толькi шараговы наведнiк недалёкага маркету — «customer».)

Эжэн Ёнэско

Самавiта й паважна, пасылаючы тым, хто застаецца на беразе, разьвiтальныя фантаны мэмуараў i фантанчыкi iнтэрвiю й запаветаў, адплываюць у вечнасьць лiтаратурныя левiяфаны ХХ стагодзьдзя. Сымбалiчна й суцешлiва, што пра гэта вы даведваецеся ўжо ня з купленай на аўтастанцыi ў Лепелi «Советской Белоруссии», а з набытага на Piccadilly кiляграмовага выпуску «The Gardian», адкуль астатнi раз усьмiхнецца вам сканалы ўчора ў Парыжы Эжэн Ёнэско.

Не выключаю, што якраз такой эфэктнаю фразай вам захочацца завяршыць нататкi, збольшага накiданыя ў вагоне «Астэндэ—Масква», якi недзе ў Брусэлi цi Аахэне падчэпяць да мiжнароднага экспрэсу «Парыж—Масква». Але жыцьцё зноў давядзе сваю зьверхнасьць над лiтаратураю і лiтаратуршчынай, змусiўшы вас на постскрыптум.

Інстытут культуры

Парыскi цягнiк прыбудзе апоўначы на станцыю «Iнстытут культуры». Некультурны маскоўскi праваднiк доўга ня будзе адчыняць дзьвярэй, ня верачы, што за цёмнымi вокнамi — сталiца незалежнае Рэспублiкi Беларусi. Нарэшце зь непрасьветнае цемры ў вагон пачнуць ламацца сустрачальнiкi. Хтосьцi будзе падсьвечваць лiхтарыкам плякацiк, адрасаваны дэлегатам нейкага мiжнароднага кангрэсу.

На вагонных прыступках вы моцна-моцна заплюшчыцеся, каб на iмгненьне зноў адчуць пах лёнданскiх вiшняў i нарцызаў, i скочыце на нябачны друз, што здрадлiва папаўзе ў вас пад нагамi.

— Is it Minsk? Is it Minsk? — будзе разгублена пытацца гаротны дэлегат мiжнароднага кангрэсу, што праз хвiлю разам з валiзамi абрынецца вам на голаў.

Нехта невiдочны зычлiва, з традыцыйнай беларускай гасьцiннасьцю адкажа зь цямрэчы голасам верагоднага кандыдата ў нашыя прэзыдэнты:

— Мiнск, Мiнск, ё... тваю маць...

Красавiк, 1994

Нумар зь вiдам на Градчаны

Праскія зацемкі

Аднойчы Мiкалай Бярдзяеў дапiў сваю эмiгранцкую каву з каньяком, падышоў да канторкi і запiсаў прыкладна наступнае: уся трагедыя Расеi ў тым, што адной нагой яна стаiць на Захадзе, а другой — на Ўсходзе. «Враскоряку. Трагедия, но и своеобразие», — напружыўшы зьвіліны, удакладнiў мысьляра ў «Литгазете» адзiн мой маскоўскi знаёмы зь вiдавочнымi прэтэнзiямi на пасьмяротную лiтаратурную кананiзацыю.

Я гляджу ў тэлеэкран на завалены мёртвымi целамi пляц перад прэзыдэнцкiм палацам у Грозным i ўдакладняю калегу: каб вашая Расея мела тры нагi, яна стаяла б у Азii дзьвюма, а каб была сараканожкаю, — усiмi 39-цю. Такое вось «своеобразие». Пры гэтым я згадваю, як у Празе мне паказвалi вынiкi сацыялягiчнага апытаньня на тэму: «Суседзяў якой на-цыянальнасьцi вы не хацелi б мець у вашым доме?» Усьлед за цыганамi перадавыя пазыцыi ў рэйтынгу займалi расейцы. Гэта было яшчэ да Чачэнii. Цяпер першае месца цыганам ужо не сьвяцiла б.