Арлоў Уладзімір - Сланы Ганібала

Маральны прагрэс безнадзейна забуксаваў недзе паміж грэка-пэрсыдзкімі й Пунічнымі войнамі. Геркус Мантас паліў сваіх эўрапейскіх патронаў, японскія інтэрвэнты выкарыстоўвалі ў якасьці паравознага паліва тав. Лазо, а заходнія эмісары даводзілі да масавых самаспаленьняў рахманых расейскіх старавераў. Праўда, вусьцішная навіна пра гэты аспэкт шматстайнай дзейнасьці заходніх эмісараў яшчэ чакае цябе ў горадзе тваёй мары, куды нясьпешліва паўзе зачуханы ўкраінскі цягнік.

Назвы беларускіх станцыяў таксама не перапаўняюць рот гаркавай асцой: Чырвоны Бераг—Бярэзіна—Смаргонь—Гудагай. Няблага. Вылузваецца Мінск (знаёмы ўзбэк данядаўна лічыў, што твая сталіца зусім маладая — атрымала імя ад «мінаў»).

У Літве цягнік амаль не спыняецца, але дзякуючы айчынным радыё й тэлебачаньню ты ведаеш, што дагледжаныя, добра асьветленыя гарадкі, якія праплываюць за вакном, толькі парадны фасад, за якім хаваюцца беспрацоўныя, нацыяналісты і, вядома, заходнія эмісары. А шчасьце было так блізка: пасьля апошняй вайны нарадзілася ідэя далучыць захопленую саветамі частку Ўсходняй Прусіі да БССР, прычым не анклявам, а праз тэрытарыяльны калідор улучна з Друскенікамі. Магчыма, тав. Панамарэнка ці нехта зь ягоных наступнікаў ужо аблізваліся. Ды вось ударылі ў хамут літоўскія таварышы.

Гэтыя лабусы за пяцьдзясят гадоў добра даліся Крамлю ў знакі. Аднаго разу Калінінградзкую вобласьць ад шчырага сэрца захацелі падараваць ужо не беларусам, а ім — разам з усім мільёнам «русскоязычных», 200-тысячнай вайсковай групоўкаю і без усякіх сумнеўных калідораў. А ў Вільні зноў не зразумелі. Іначай векапомныя падзеі каля тамтэйшай тэлевежы ў 1991 годзе здаваліся б цяпер дзіцячымі забаўкамі кшталту піянэрскай гульні «Зарніца».

Тым часам за вокнамі цягніка актуалізуецца «расейская» частка раскладу. У горадзе Несьцераве табе спрабуюць загнаць за пяць даляраў палову курыцы і тры бульбіны. Прыкладна гэткія ж цэны трымаюцца ў Чарняхоўску, Знаменску і Гвардзейску.

У Калінінградзе дзьме моцны ўсходні вецер. Пацепваючыся ад холаду, ты выходзіш на пэрон, па якім ступала нага Штырліца й Бормана, і напружана ўглядаесься ў туманлівую далеч.

Не, паўз вагон ідзе не пахорцісты гітлераўскі афіцэр — валачэ ногі мізэрны мужычок, сапраўды падобны да «ўсесаюзнага старасты». Цябе наведвае думка, што імя праграмуе лёс — і чалавеку, і гораду. Але расслабляцца рана: у тваім Менску ты таксама ў любы момант можаш прыйсьці на плошчу імя Калініна і ў маўклівым захапленьні пастаяць каля помніка падлаватаму бальшавічку з 4-кляснай адукацыяй, што адмовіўся і ад уласнага прозьвішча, і ад жонкі, якую начальнік лягеру любіў выклікаць з бараку ў афіцэрскую лазьню, каб пацерла яму сьпіну.

Скарына і герцаг Альбрэхт

Да помніка Скарыну ў тваім Менску ты ня прыйдзеш. Адрозна ад «усесаюзнага старасты», Скарына скончыў не чатыры клясы вясковае школы, а замежны ўнівэрсытэт, а такія гістарычныя пэрсанажы знаходзяцца ў тваёй роднай улады на заслужаным вечным падазрэньні. Нельга нават выключыць, што помнік беларускаму першадрукару раней, чым у Менску, зьявіцца ў горадзе, куды прывяла цябе твая вандроўная цыганская душа. А вінаваты ў гэтым будзе тутэйшы герцаг Альбрэхт.

Блізу двух стагодзьдзяў у Караляўцы гаспадарылі рыцары-тэўтонцы. Альбрэхту Брандэнбурскаму суровыя рыцарскія статуты надакучылі, як рэдзька з поснага мэню, і ў 1525 годзе ён конча пастанавіў, што застанецца ў гісторыі апошнім вялікім магістрам Тэўтонскага ордэну і першым манархам новай сьвецкай краіны. Падмахнуўшы паперу пра скасаваньне Ордэнскай дзяржавы, Альбэрт турнуў з Прусіі тэўтонскую адміністрацыю, але тая, дарэчы, не разгубілася і ў Вене, дзе няблага пачуваецца й цяпер, маючы вельмі прыстойны офіс зь ня менш прыстойным барам.

Герцаг быў чалавек адукаваны. У Нямеччыне выпіваў з Марцінам Лютарам і Філіпам Мэлянгтанам. Прачытаў тузін кніжак і заснаваў у Кёнігсбэргу славутую «Срэбную бібліятэку». Паклікаў да сябе эўрапейскіх навукоўцаў і асьветнікаў. На адмысловае сардэчнае запрашэньне Альбрэхта Брандэнбурскага на пачатку 1530 году адгукнуўся доктар вольных мастацтваў і мэдыцыны Францішак Скарына. А нікому не вядомы малады Марцін Мажвідас тады яшчэ ціскаў па сваім жмудзкім завугольлі дзевак і ня сьніў, што дзякуючы Скарыну патрапіць у энцыкляпэдычныя даведнікі.

У Караляўцы знакаміты друкар доктар Францыскус мог з прыемнасьцю сустракацца зь іншым славутым гадаванцам Ягелёнскага ўнівэрсытэту Мікалаем Капэрнікам. Пагатоў абодва прывезьлі ня толькі сьветлыя згадкі пра Кракаў, але і набытую ў Італіі схільнасьць да к’янці ды іншых карысных славянскай душы чырвоных вінаў: адзін студыяваў там мэдыцыну, а другі зь першага заходу атрымаў ступень доктара ў лекарскіх навуках.