Альгерд Бахарэвіч - Сарока на шыбеніцы

У тых, хто ствараў гэтую гульню, было дзіўнае ўяўленьне пра стартавую пляцоўку: новая, непазнавальная, хаця й часовая Вераніка стаяла ў нейкім паўцёмным сараі, скрозь шчыліны ў сьценах прабівалася нязыркае сьвятло, падлога была ўсланая вільготным сенам, у куце віднеўся драўляны воз, там-сям былі раскіданыя такія ж архаічныя колы. Ледзь бачная квадратная дужка зачыненых дзьвярэй ціха парыпвала. Вераніка спатыкнулася аб іржавую падкову ды паволі ўзялася за засаўку. Усё гэта нагадвала этнаграфічны музэй. Яна адчыніла дзьверы і апынулася на лясным узгорку. Церусіў дробны дождж, неба было зацягнутае нізкімі хмарамі. Дрыжэлі ў цяжкім, груба намаляваным паветры схематычныя яліны, а між імі скочвалася ў лес вузкая, з гучным хрусткім пяском, дарога.

***

Калі б яна пабачыла іх на некалькі гадзінаў раней, яна б ня стала марудзіць, яна б закаціла вочы ад абурэньня ды зараз жа запісалася па тэлефоне да доктара. Колькі б ні каштавала гэтая чортава кансультацыя! Але яны зьявіліся тады, калі мусілі зьявіцца, гэтыя шаравата-белыя плямы на задніх паверхнях сьцёгнаў ды галёнак. Але мы забягаем наперад. Вераніка ляжыць на сьпіне, яе ногі трохі сагнутыя ў накірунку дзьвярэй кабінэту, здаецца, яна б паднялася, падагнула б адну з ног, верагодней за ўсё, правую, ды схапілася б рукой за сьпінку крэсла – таго, якое для наведнікаў. Але ў тым і штука, што руку яна больш не падыме, ні адну, ні другую. Ну, гэтым нас цяжка зьдзівіць: бывае, засьнеш няўдала на адной з рук, прачынаешся ды пацееш ад жаху, бо яшчэ ня выйшаў на сонца рэальнасьці зь ценю сну: ня слухаецца рука, бы адсохла! (пасьля таго, што здарылася зь Веранікай, такія выпадкі мусяць, я мяркую, адно радаваць), а потым усё разумееш – якая палёгка, і другой, паслухмянай рукой вяртаеш першую да жыцьця, і кроў рвецца на вечныя свае выганы, бы галодны статак. Мы называем гэта “адляжаць”, гэтае прыемнае паколваньне, гэты нутраны шум уласнае крыві, як шум прыручанага ручая. Дык можа, і Вераніка проста сябе адляжала? Ну натуральна, яна адляжала сябе, інакш чаго б гэта ёй валяцца на службовым дыване, яна ж яшчэ не начальнік аддзелу, давай, Вераніка, падымайся. Але як быць з гэтымі плямамі, якія цягнуць яе ўніз, бы тапельца? Нам яны знаёмыя? Не, здаецца, не. Гэта вельмі нездаровыя плямы. Яна захварэла, Вераніка. Хто выкліча хуткую? Той, хто ля вакна, ці той, хто паволі адступае да сьцяны? Гэта ня так лёгка, разьмеркаваць цяпер абавязкі. У кабінэце, які разьлічаны на аднаго супрацоўніка, насамрэч процьма народу. Проста мы іх не заўважылі, так сьціпла яны сябе паводзяць. Рэдкая цяпер зьява – сьціпласьць.

Пасьля таго, як сэрца перастае дзейнічаць, кроў ды лімфа па крывяносных ды лімфатычных сасудах пачынаюць паступова апускацца ў ніжэйшыя аддзелы цела. Кроў, якая зьбіраецца ў гэтых аддзелах, расшырае вянозныя сасуды ды прасьвечвае праз скураныя покрывы. Участкі цела, прыціснутыя ягоным цяжарам да плоскасьцяў, на якіх гэтае цела ляжыць, аказваюцца заціснутымі, кроў у іх адсутнічае. Якія стадыі разьвіцьця гэтых цікавых плямаў ты можаш назваць, Дарафеева?.. Гіпастаз, дыфузія, называная яшчэ стаз, і... І? І... і... Імбібіцыя, няўжо гэта так цяжка, Іра? Імбібіцыя, калі ты можаш хоць тысячу разоў націснуць на пляму, а яна нават не пабляднее, дзе б яна ні знаходзілася, каб яе халера, нават на гэтых прыгожых нагах.

***

Быццам злы фокусьнік, штукар, якому балела ў той дзень галава, падстроіў такое паскудзтва!.. Тая сьліва была прыгажэйшая за верхнюю, можа быць, таму, што пускала, расплюшчаная з аднаго боку, цёплы сок, ды менавіта ад яе над сталом лунала такая неверагодная духмянасьць, – і Веранічка засунула аблупленыя загарэлыя пальцы з чорнымі пазногцямі ў міску, акурат туды, дзе церліся сьпінамі адна аб адну адурэлыя ад салодкага восы, якіх яна называла пчоламі. Пад пальцамі, якія рвануліся адразу назад, страшна ды раптоўна загуло, Вераніка адхіснулася, стукнуўшыся патыліцай аб зеленаватую сьцяну хаты, аб нейкае нібы наўмысна падкладзенае калючае бервяно, а аса ўзьвілася перад яе аголенымі да самага дна вачыма ды ўпала, зьнясіленая, у складкі сукенкі, за падол якой Вераніка не марудзячы схапілася ды штомоцы закрычала. Яна лямантавала, і бабуля кінула вёдры, а дзед сядзеў на сваім месцы ды ласкава ўсьміхаўся. Як балела потым, як балела!.. “Ты захварэеш ды памрэш!” – урачыста сказаў Генік, сын вясковае настаўніцы, – “Я па тэлевізары глядзеў: адну дзяўчынку вось так жа ўкусілі, і потым у яе вырасла ўнутры вось такая... і рабакоп ёй адсёк галаву, а яна яму грыць, а ён ёй грыць, а яна грыць...”. “Ты дэбіл”, – спакойна сказала Вераніка. “Ты памрэш, толькі калі гэта была атручаная аса”, – прамовіў ціхмяны хлопчык Антон. “Ты не заўважыла, у гэтай асы было аўтаматычнае джала?”. Але Вераніка ўжо ня слухала, яна з гордасьцю глядзела ўніз, туды, дзе надзьмулася злоснае пунсовае вочка.