Альгерд Бахарэвіч - Сарока на шыбеніцы

***

Яна стаяла каля вакна й зь нянавісьцю, глыбока ўдыхаючы, глядзела на плошчу. Раніцай, калі фашысты раптам высыпалі сюды з мэтро, нібы прусакі, на хаду разгортваючы свае змрочныя палотнішчы, прыйшло ўказаньне ня ўмешвацца ды як мага больш арганізавана эвакуаваць людзей. Будаўнікі неахвотна падпарадкаваліся загаду ды прыпынілі працу, Вераніка сама размаўляла з гэтымі шчырымі сымпатычнымі рабацягамі – як гэта было для іх цяжка, пакінуць звычныя працоўныя месцы, ды яшчэ ў той час, калі царква стала ўжо вымалёўвацца, калі ўжо нават дзеці бачылі ў яе каркасе прывід будучае сьвятыні... Цяпер пад самымі рыштаваньнямі стаяла некалькі сотняў цалкам пазбаўленых чалавечага аблічча стварэньняў, якія выкрыквалі свае антычалавечыя лёзунгі ды трэсьлі бясьсільна ды аднастайна кулакамі. Гэта падчас свайго раптоўнага калектыўнага выхаду зь ні ў чым не вінаватага сталічнага мэтро яны здаваліся пагрозьлівым натоўпам, – варта было гэтай купцы недабіткаў пасунуцца ў цэнтар, як плошча сама сарвала зь іх маскі: яны растварыліся ў гэтай прасторы, іх, здавалася, удвая паменшала. Вераніка думала пра тое, што адчыні яна зараз акно ды крыкні што-небудзь у іх бок, народнае такое, даступнае – і натоўп рассмокчацца сам сабой, самаліквідуецца. Але пакуль ніхто не тэлефанаваў, толькі зусім юныя, сарамлівыя міліцыянты пад камандаваньнем маёра Жычкі, які часта па справах бываў у аддзеле, сядзелі ў аўтобусах за ўстрывожаным помнікам ды гадалі, ці будзе ў іх сёньня баявое хрышчэньне.

Час ад часу натоўп падбадзёрваў сам сябе, раптам выгукваючы даволі ладна што-небудзь пазбаўленае ўсякага сэнсу, і Вераніка нават разьбірала словы. Але яна й так ведала, яшчэ з унівэрсытэцкіх лекцыяў, чаго яны хочуць, і кожны гэта ведаў, нават самы неадукаваны будаўнік. Перасаджаць у турмы ўсіх, хто супраць іх (а значыць, увесь народ, – ператварыць краіну ў адзін вялізны канцлягер), параздаваць усё, створанае гэтым народам, сваім хросным бацькам з-за мяжы (у якіх рукі даўно па локаць у крыві), забараніць усю вольную прэсу (заткнуць рот усім нязгодным), зрабіць зь дзяцей наркаманаў і прастытутак, выгнаць усіх, хто некарэннай нацыянальнасьці (як быццам яны самі былі адсюль, не ж – усе спрэс бастарды, паводле паходжаньня), павесіць над адміністрацыяй сваю фашысцкую анучу ды хадзіць з павязкамі на рукавох па гарадох ды вёсках, вешаючы на слупах тых, хто наважыцца пратэставаць. І чамусьці ім здаецца, што гэта мусіць кагосьці прывабіць. Народ глядзеў на іх, глядзеў, з усьмешкай, як на дурных дзяцей, у якіх гармоны граюць, а потым плюнуў ды запатрабаваў ад улады ўмяшацца. Якім бы ты ні быў цярплівым, ня зможаш жа ты вечна трываць, калі цябе з гразёй зьмешваюць. Недабудаваная царква горда ўзвышалася сярод гарладзёраў. Вераніка ўздыхнула ды шчыльна зачыніла вакно. Яна ведала – Чэслаў сказаў – што з прыгараду сюды ўжо нясьпешна рухаюцца некалькі машын, будзе сёньня праца ў камэнданта.

Ну не чытаць жа ўвесь час Толкіена. Яна думала, што завітае ў інтэрнэт на хвілінку, праверыць, што напісалі на ўнівэрсытэцкім сайце пра нядаўнюю антыфашысцкую акцыю, але невядома якой сьцежкаю, хутчэй заблукаўшы ў стракатым моры спаму, чым насамрэч крочачы паўз вабноты віражоў ветранай віртуальнай прасторы, Вераніка трапіла на старонку, зь якой цяжка было сысьці... Калісьці яна ўжо спрабавала тут зарэгістравацца, калі хадзіла ў танную інтэрнэт-кавярню пры ўнівэрсытэце, тады нічога ня выйшла, і яна ня стала затрымлівацца за старым маніторам... Але й цяпер усё ўдалося ня зь першага разу, а потым у яе папрасілі назваць нумар банкаўскага рахунку, яна думала, ці рабіць гэта, але пальцы ўжо набіралі лічбы, і зноў яна пацярпела няўдачу, але жаданьне было ўжо тут як тут, агонь заняўся, сухіх паленцаў хапае – нібы ты стаіш перад прачыненымі дзьвярыма, куды табе бацькі перад тым, як пайсьці з дому, строга забаранілі заходзіць... Яна ўважліва прачытала папярэджаньне, чаго ніколі раней не рабіла, ды зарэгістравалася... Далей пайшло весялей, перад ёй ляжалі часткі, зь якіх трэба было сабраць яшчэ адну Вераніку, што можа быць цікавейшым для цікаўнай чалавечай тварыны, хацела б яна паглядзець, хто ад такога адмовіцца. Службовы кампутар функцыянаваў беззаганна, ён быў найноўшай мадэлі, ня тое што тады, у інтэрнэт-кавярні. Вераніка зручна адкінулася ў крэсьле, скінула туфлі ды атрымлівала асалоду. Нядаўна адрамантаваная вэнтыляцыя працавала выдатна. На стале не было ні пылінкі. Новы чорны касьцюм зьлёгку патыхаў лявандай. Чэслаў Карлавіч да вечара паехаў у мэрыю. А Ён – Ён ніколі да яе не заходзіў пасьля таго выпадку, нават паперы перадаваў зазвычай праз сакратарку, а большасьць дасылаў мэйлам. Яна сьцепанула плячыма, ссунула калені. Дэталі канструктару на маніторы крыху адлівалі срэбрам. Валасы яна пакінула сабе такія ж сьветлыя, ды з таямнічай грыўкаю, а вось ногі... Яна доўга думала пра гэта, ногі ўсе цудоўныя, на любы густ, можна было пагуляць нават з колерам... Трэба выбраць чым даўжэйшыя... Вераніка думала доўга, а калі зірнула выпадкова на гадзіньнік, абамлела. Неабходна сьпяшацца. Самыя доўгія... Тут яна абыйдзецца без абцасаў. Але як там з прапорцыямі, не, зь імі ўсё якраз окей. Узяла сабе твар, падобны трохі да твару Мілы Ёвавіч, прымерала – а няблага ж атрымліваецца. Цацка. Абрала невялікія, высокія, кампактныя грудзі з татуяваньнем, загарнула ўсё гэта, зірнуўшы на прагноз надвор’я, у даўгі фіялетавы плашч з капюшонам, начапіла ў апошняе імгненьне цёмныя акуляры – вялікія, на паўтвару.