Уладзімір Гніламёдаў - Уліс з Прускі

— Ой, братачка, прабач, мне ж часу няма! — Ён зрабіў некалькі хуткіх крокаў, забыўшы нават развітацца з сябрам.

А далей адбылося нешта зусім нечаканае: Кляновіка перанялі двое палісменаў, узялі пад рукі, груба адштурхнуўшы Лявонку, які хацеў ім нешта растлумачыць, і, нічога не кажучы, кудысьці павялі. Праз колькі хвілін аднекуль з'явіліся пажарныя каманды і пачалі разганяць натоўп вадой са шлангаў. Дасталі і Лявонку. Ён ішоў дадому мокры. У галаве раіліся няпэўныя думкі і адчуванні. Цяжка зразумець што-небудзь у жыцці і рассмакаваць яго, калі ўсяго толькі пазіраць на яго збоку. Яно, безумоўна, хутчэй адкрыецца таму, хто прымае ў ім актыўны ўдзел, шукае, рызыкуе, імкнецца ўсвядоміць яго сэнс і праўду.

Дома яго сустрэла гаспадыня. На стале ляжала паведамленне ад Падгурскага: грошы ён атрымаў. Джаана падала разагрэты суп, паставіла яго на столік у Лявонкавым пакоі, а сама, апрануўшы квяцісты халацік, прысела на кушэтку, на якой звычайна спаў кватарант. Мацала пасцель, быццам правярала, ці мяккая, ці ўтульна на ёй спаць. Вусны яе і шчокі былі добра падрумяненыя, а пукатыя грудзі ўпрыгожвала кветка. Потым, як бы штосьці ўспомніўшы, рухава заспяшалася на кухню. Пастаялец падумаў, што яго свет абмежаваны гэтай кватэркай і яе гаспадыняй, і сеў есці. Турбаваў лёс новага прыяцеля. «Адпусцяць! Ён нічога такога не зрабіў…» Джаана хуценька вярнулася з кухні з бутэлькай нейкага пітва і двума кілішкамі.

— Віскі,— растлумачыла яна і тут жа напоўніла кілішкі.

Кватарант адкрыў рот, каб нешта сказаць, але не паспеў — Джаана паднесла яму да губ кілішак і прымусіла выпіць:

— Не люблю людзей, якія не п'юць.

Выпіўшы, ён ізноў узяўся за суп.

— У мяне сёння пыталіся, — пахвалілася Джаана, — каторы з іх твой муж?

«Каго ж яна яшчэ мае на ўвазе, апроч яго? Юджына? Відаць…» Ірландзец усё яшчэ кватараваў у суседнім пакоі.

Ён даеў суп і адсунуў талерку ўбок. Настрой быў дрэнны. Гаспадыня прынесла закускі і прапанавала выпіць яшчэ. І зноў ён не змог адмовіцца. Потым дапамог занесці посуд на кухню. Калі вярнуўся з кухні, Джаана ўжо ляжала на яго кушэтцы, халацік на ёй быў расшпілены. «Няўжо яна не адчувае, што мне гэта непрыемна?»

А яна ўжо запрашала класціся побач. У голасе чулася патрабавальнасць:

— Леан!

Ён пачаў распранацца…

Назаўтра, пасля работы, Юджын па-змоўніцку падміргнуў і засмяяўся. Прускавец пачырванеў.

— Леан, — ірландзец паказаў яму два пальцы, — яна ў два разы за цябе старэй.

Яму стала сорамна, але ён нічога не адказаў. Пасля працоўнай змены ўжо не да жартаў. Цяпер ён працаваў па дванаццаць гадзін штодзень, міжвольна пазнаючы свае фізічныя магчымасці — на што ён здольны. Аказваецца, і на заводзе не так проста зарабіць тыя грошы…

У гэты дзень ён, як і кожны раз, як звычайна, заступіў на змену — апрануўся, надзеў на рукі тоўстыя брызентавыя рукавіцы. У ліцейным — новы формай. Не ходзіць, а бегае. Кінуў погляд на Лявонку. Падалося, відаць, што рабочы марудзіць.

— Тэмпо! Тэмпо!

Форду патрэбен метал. Яго аўтамабільная кампанія выпускае — ажно не верыцца — дзвесце машын у дзень! У чэраве печы шугае, раве полымя. Завалачнае акенца пагрозліва зіркае крывава-чырвонымм вокам. Да пояса голыя ліцейшчыкі — гарачыня прымусіла распрануцца ўсіх, акрамя формана — сочаць за ім і час ад часу шырокімі шуфлямі кідаюць у пабялелую ад жару печ новыя порцыі вугалю. Целы іх блішчаць, ільсняцца ад поту. Успомніўся Цімоша — наўрад бы ён тут захацеў працаваць. Ды, мусіць, і Кляновік таксама. Формы для разліўкі металу пастаўлялі з суседняга цэха, дзе іх спецыяльна апрацоўвалі ад нагару. Лявонка паглядзеў на напарніка. Сёння Дэн выглядаў настолькі стомленым, што здавалася, вось-вось спаткнецца і паваліцца з ног. Але нарэшце плаўка была гатова, і коўш з металам пачалі разліваць па формах. Запоўнілі адну, другую, трэцюю… Справа ішла нармалёва, коўш быў ужо на тры чвэрці пусты, калі з суседняга цэха, адкуль паступалі формы, паведамілі, што формы закончыліся. А рэшта расплаўленага металу? Куды яе падзець? Такога яшчэ не здаралася. Можа спыніцца вытворчасць. Пры ўваходзе паказалася постаць формана. Зменшчыкі замітусіліся, не ведаючы, што рабіць. Ад напружанасці моманту рабочы, што разліваў метал, неяк вельмі ж неасцярожна нахіліў коўш, і варыва занадта моцным струменем хлынула ў форму. Бедны Дэн не паспеў адскочыць, і пырскі, як пякучыя раз'юшаныя восы, кінуліся на яго. Загарэлася вопратка.

— Вады! — прахрыпеў ён і паваліўся, не ўтрымаўшыся на нагах.