Михаил Катюшенко - Сустрэча пасля развітання

Я пачаў гартаць старонкі, і на мяне зноў дыхнула дзяцінствам, студэнцкімі вечарамі.

— Да мяне тут, ведаеш, Андрэйка, суседка наша былая прыходзіла, Надзечка... Ты не можаш не помніць яе. «Прабачце,— кажа,— Галіна Цярэнцьеўна, за ўсё, толькі вельмі мы з Сярожам адзін аднаго кахалі...» Не пазнаць яе, пастарэла, унука ўжо мае. Я падумала, што, можа, няхай бы яны і засталіся разам, калі каханне было, а не з гэтай... Можа, і ў яе і ў Сярожы па-інакшаму, па-разумнаму склалася б жыццё.

Я ўявіў сабе, як ненавідзіць яна Валянціну, Расмагіна і ўсю іх кампанію.

— Ён моцны, Галіна Цярэнцьеўна,— сказаў я.— Ён вось піць кінуў, за дысертацыю ўзяўся, ён павязе свой воз далей, а я больш не магу.

— А можа, і твая праўда! — вочы яе загарэліся.— Можа, трэба кінуць усё к чорту і нанава жыццё будаваць. Цяпер многія разыходзяцца, і правільна робяць, навошта сабе ўсё жыццё калечыць.

— А што гэта дасць? Не толькі ж у жонках справа, і ў нас саміх, Галіна Цярэнцьеўна...

Я пайшоў. Яна прасіла заходзіць, не забываць, скардзілася, што ты часам забываеш пазваніць нават, пра здароўе спытаць.

Я табе ўжо назаўтра сказаў:

— Ты, старыкан, маці звані ўсё ж, чакае яна тваіх званкоў пастаянна.

Ты спытаў:

— Ведаеш, што Марта заяву ў суд аднесла?

Я ніколечкі не здзівіўся.

— Ужо аднесла?

— Так, аднесла, Андрэй. Мне званілі адтуль. Суддзя там свой чалавек. Помніш, леташняя справа з гэтай Варноўскай?

Яшчэ б не помніць! Прозвішча гэта кожны ведаў у рэдакцыі. Гэта скандальная баба поедам ела сваіх уласных дзяцей, даводзіла да гістэрыкі настаўнікаў, ёй здавалася, што дзеці растуць падонкамі, «не нашымі людзьмі», а ў школе імі не нарадуюцца, не хочуць бачыць іх «злавесных» недахопаў.

Ты напісаў пра гэта дасціпны артыкул, пасля чаго і пачалося. Спачатку скаргі ва ўсе наяўныя ў краіне інстанцыі, потым судовыя разбіранні. Яна падала на цябе і газету ў суд, патрабуючы абвяржэння. Народны суд раёна быў на тваім баку. Варноўская дабралася да абласнога, Вярхоўнага. Ты шмат патрапаў сабе нерваў і ўсё часцей паўтараў:

— Траба кідаць усё. Усё гэта не да бясконцасці можа працягвацца.

— Што ж яна напісала, — спытаў я, стараючыся быць спакойным.

— Паехалі да яго, ён усё пакажа, хоць сам разумееш, гэта не заведзена, і ты павінен...

- Я ведаю, што я павінен. Можаш не папярэджваць.

Мы прыехалі ў народны суд. Суддзя быў малады і вельмі хваляваўся.

— Разумееце, перш чым выклікаць вас афіцыйна, я вырашыў пазваніць Сяргею Уладзіміравічу, вашу газету мы любім і паважаем.

Я пачаў чытаць і адчуў, як с кожнай мінутай мне становіцца ўсё цяжэй дыхаць.

— «...Прыходзіць дамоў пад раніцу, п’яны, чым траўміруе дачку... Прыносіць дамоў не ўсе грошы...» — Ну і фразачка! Не ўсе грошы?!. Што значыць, не ўсе грошы,— я не мог стрымаць сябе.— Не ўсе, якія друкуюцца на манетным двары...

— Чытай спакойна,— сказаў ты.— Потым дасі волю эмоцыям.

Далей: «...Ганьбіць гонар савецкага журналіста, дапускаючы выразы, што знеслаўляюць наш лад жыцця... Лічу сумеснае далейшае жыццё з такім чалавекам немагчымым, прашу...»

Пот паліўся з мяне ручаём, быццам я сядзеў у касцюме на верхняй паліцы ў парылцы, а Аляксей Савіч тазамі ліў на камяіні ваду: «Яшчэ, яшчэ, яшчэ!»

— Паслухайце, прабачце, забыў ваша імя,— я нахіліўся да суддзі.

— Віталь Сцяпанавіч,— сказаў ён.

— Віталь Сцяпанавіч, паслухайце, а мая жонка выпадкова не прыслала гэту заяву а вар'яцкага дома?

— Не, што вы. Вельмі прыстойная жанчына, усе сакратаркі збегліся разглядаць яе ўборы... Тут, ведаеце, розныя людзі ў нас праходзяць — скандалісты, дэбашыры, і сярод дамскага колу таксама, але яна паводзіла сябе вельмі спакойна, з годнасцю.

Мы ўсе закурылі.

— Што ж цяпер рабіць? — спытаў ты, незразумела, ці то ў суддзі, ці то ў самога сябе.

— Да таго часу, пакуль я не выклікаў вас афіцыйна і не пазнаёміў з заявай, неабходна, каб гэта заява знікла.

Мой выгляд у гэтую хвіліну, відавочна, быў дурнаваты, таму суддзя адразу ж дадаў:

— Як вам сказаць... Трэба зрабіць усё, каб паўплываць на вашу пакуль яшчэ жонку і прымусіць яе забраць заяву. Калі яна вырашыла скасаваць шлюб, дык няхай перапіша яе па-чалавечы. Інакш гэта можа выклікаць адны плёткі.

Ты рэзка ўстаў з крэсла. Сказаў:

— Вялікі дзякуй, Віталь Сцяпанавіч. Вы аказалі майму сябру та-ку-ю паслугу!

Я таксама доўга трос руку суддзі.

Калі мы выйшлі на вуліцу і я трохі аддыхаўся, падставіўшы твар насустрач ветру з дажджом, ты сказаў:

— Чаго-чаго, але такога я ад Марты не чакаў. Не разумею, у чым справа, шчыра кажучы, не разумею. Ну ўсё што хочаш, толькі не гэта...