Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

Заўтра Раман пойдзе да палкоўніка і скажа, каб не ламаў ён другую частку яго лёсу. Няўжо ён не ўвойдзе ў Раманава становішча? Няўжо ёсць афіцыйныя людзі, якія каханню іншых не надаюць ніякага значэння? А толькі крычаць, каб падкрэсліць разуменне прыроды чалавека, агульна, што яны за моцную сям'ю ў грамадстве. Палкоўнік не палічыўся з нясмелай Раманавай заявай, каб пакінуць яго на месцы, бо ў яго тут дзяўчына, якую ён кахае. І што палкоўнік зрабіў, па яго віне ў Рамана ўжо не стала часткі радзімы, і яму ўсё роўна, дзе цяпер быць. Цягі той не будзе да сваёй роднай Беларусі. Толькі заедзе іншы раз, каб наведаць сваіх бацькоў. Заўтра ён скажа палкоўніку, што паедзе толькі назад у мараходнае вучылішча. А зараз напіша Надзі пра ўсё тое, што ён думаў, прыйдзе да інстытута к канцу заняткаў і ўручыць ёй.

Раман дакладна не ведаў, у колькі гадзін заканчваюцца заняткі, і яму давялося таптацца зноў каля інстытута амаль гадзіну. Нарэшце студэнты высыпалі з будынка. Раман стаяў на супрацьлеглым баку вуліцы. Не спыняючыся, з інстытута выйшла Надзя і накіравалася на той жа тратуар, дзе яны ўдзень рассталіся. Раман чамусьці стаў брыдкім самому сабе. Навошта хадзіць, паказвацца лішні раз ёй і бачыць яе. Надзя не заўважыла яго, калі ён ішоў паралельна з ёю. І толькі, калі наўскасяк пачаў пераходзіць вуліцу, яна звярнула на яго ўвагу і сцішыла крок. Ён параўняўся з ёю.

- Вось тут усё, што я хацеў сказаць табе, - Раман працягнуў ёй некалькі складзеных лісткоў паперы.

Надзя ўзяла, разгарнула кніжку і паклала іх туды. І яны зноў пайшлі моўчкі. Раптам Раман заўважыў, што Надзя схамянулася, нібы стукнулася ў нешта нябачнае. Ён кінуў позірк уперад. Насустрач ім ішоў той чалавек, які ўчора сядзеў у куце побач з Надзяй. Невысокага росту, з выпучаным жыватом, ён рабіў уражанне, што не ідзе, а сунецца, шырокія калошы яго штаноў мялн тратуар. Надзя спынілася, Раман таксама, а ён, нібы нацэльваючыся схапіць перад сабой матылька, ступіў яшчэ некалькі крокаў насустрач ім.

- Я пайду, - напаўголаса сказаў Раман.

- Бывай, Рома, я ніколі цябе не забуду. - Яна працягнула Раману руку і заплакала.

Раман па-ястрабінаму глянуў на мужчыну, які стаяў побач з Надзяй. І адзінае, што Раман заўважыў у жаніха, гэта кроплю, якая вісела на канцы носа. Надзя яшчэ штосьці сказала, але Раман не разабраў што, бо ў яго імгненна мільганула думка: «Гэта брыда будзе цалаваць яе». Раман вызваліў сваю руку з Надзінай і, хутка сунуўшы яе ў кішэню, пайшоў. Метраў праз дзвесце ён выняў з кішэні невялікі пісталет і прачытаў надпіс, выбіты на варанёнай сталі: «Будапешт», неяк часта задыхаў, нібы ўцякаў ад каго, глянуў па баках і цяпер толькі апамятаўся, дзе ён і што з ім.

«Пранесла, добра, што той не стаяў наперадзе, калі ступіў я ад Надзі, а так бы здалося, што ён замінае...» - падумаў Раман і паклаў пісталет у кішэню.

Прайшла салаўіная ноч: гуло, звінела, шчоўкала ў галаве. Раман памыўся сцюдзёнай вадой і раніцай пайшоў да палкоўніка.

Пастукаў у дзверы.

- Ага, - пачуўся басісты голас.

Раман увайшоў і яшчэ чамусьці запытаўся, ці можна.

- Зімін! Нарэшце з'явіўся, птах. Праходзь, сядай. - Палкоўнік паправіў накінуты на плечы шынель.

Раман сеў і адразу ж паклаў на стол пісталет. У палкоўніка пабялеў твар, рука машынальна пачала намацваць кабуру свайго пісталета.

- Што, што гэта значыць?! - амаль крыкнуў ён.

- Вазьміце, ён мне не патрэбен.

- А навошта ты яго прынёс сюды?

- Каб здаць вам!

Палкоўнік хуценька ўзяў пісталет, выцягнуў касету, набітую латуннымі клыкамі, пакруціў усё ў руках і паклаў у стол.

- Дзе ты яго ўзяў? - насупіўся палкоўнік.

- Цікава, усе ў мяне пытаюць: дзе я тол узяў, дзе я замежны пісталет узяў. Вам далі, а я сам адабраў у мадзьяра. А вось летась ездзіў дадому і забраў, каб ён не ржавеў у хляве.

- І год насіў?

- Яшчэ б насіў, таварыш палкоўнік. Але праз вас я ледзь глупства не зрабіў учора.

- Чаму праз мяне і якое глупства?

- Пакуль вы мяне піхалі туды-сюды, дык мая дзяўчына замуж выйшла.

- Ну і што? - перабіў палкоўнік.

- Як што? А каб я вас куды накіраваў, а ваша жонка раз - і замуж?

- Няхай, такая яна жонка была б! Столькі жанчын цяпер. Дык якое ж ты глупства хацеў зрабіць?

- Ледзьве не застрэліў яе мужа. Ноч не спаў. Але перадумаў і прыйшоў да вываду, што ён не вінаваты перада мной. Калі і будзе вінаваты, дык толькі перад ёй.

- Правільна, вінавата яна, - цвёрда сказаў палкоўнік.

- Яна таксама не вінавата.

- А хто? - сцяўшы тонкія губы і адваліўшыся на спінку крэсла, глядзеў палкоўнік у вочы Раману.