Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

Ужо лежачы на ложку ў пакойчыку Навума Майсеевіча, Раман падумаў не пра душу, а пра абставіны, у якіх знаходзілася яго дзяўчына. І яму стала шкада Надзю, шкада Веру, шкада ўсіх іх. Ён яшчэ перад ад'ездам заўважаў змены ў Верынай фігуры, але думаў, што яна паправілася. А цяпер усё зразумела. Дзіця, якое закрычала там, Верына, а Міша загінуў. І чаму Надзя ўтойвала і не напісала, што ў Веры ёсць дзіця?

Такое становішча, у якое трапіла Вера, зразумела, не магло не ўздзейнічаць адмоўна на псіхіку Надзі. Маўляў, вось да чаго прыводзіць каханне, і Надзі пра сваё трэба маўчаць. Застаўся б Верын Міша жывы, і ўсё было б інакш у хаце Валенцікаў. Маёр цікавы мужчына, і Надзя б не згадзілася, каб у яе муж быў нават на выгляд горшы. А так, апрача выніку кахання, у Веры не засталося нікога, а Надзя гоніць змястоўнага і багатага ў дадзены момант кавалера. А мужчын няма, як гаварыла ёй маці, жанчыны рады калекам. Не, заўтра Раман павінен у апошні раз сустрэцца з Надзяй, даведацца, за каго яна выходзіць замуж, ці думала яна паведаміць Раману пра гэта і як гэта здарылася, бо ніякія здагадкі Рамана не могуць нічога дакладна праясніць у гэтай складанай сітуацыі. Калі яна прызнаецца Раману, што не па любві выходзіць за Касяка, яму будзе значна лягчэй. Можа, гэта крыху і эгаістычна, але для яго так лепш, бо яна будзе ўсё жыццё ўспамінаць яго. А сам ён хацеў як мага хутчэй забыцца пра яе.

Раман не пойдзе да іх дадому, не. Ён сустрэне яе на вуліцы, па якой Надзя ходзіць у інстытут. Не можа быць, каб яна не захацела з ім гаварыць. Раман хацеў падагнаць час, каб хутчэй наступіў той момант сустрэчы. Але атрымлівалася наадварот. Час яго зводзіў да знямогі. Раман спаў і не спаў, думаў і не думаў, еў і не еў.

Яшчэ задоўга да пачатку заняткаў у інстытуце Раман хадзіў узад-уперад па той вуліцы. Лепш было б стаяць ля газетнай вітрыны: чытаць і чакаць. Але ён не мог быць на адным месцы, ды і бляха якаясьці над вітрынай агідная, здаецца, і ветру няма, а яна малоціць па слупе, нібы знарок, каб адагнаць Рамана. Нарэшце паказалася Надзя. Раман пазнаў яе здалёку па паходцы. Ішла яго Надзя, якую цяпер нехта чужы называе сваёй. Некалі так прайгравалі ў карты маёнткі. Той, хто прайграў, мог узяць толькі адну лішнюю карту, каб быў перабор, і ўжо яго маёнтак рабіўся чужым. Раман не выцягнуў лішняй карты, каб згубіць самае каштоўнае багацце, што было прызначана для яго душы. Ён зараз даведаецца пра ўсё. Ён ужо чуў яе крокі, але глядзеў на газету ў вітрыне. Не, ён толькі павярнуўся тварам да газеты, а позірк яго быў скіраваны кудысьці праз газету, праз шчыт. Таму Раман нічога не бачыў, а толькі якаясьці шарызна стаяла ў вачах. Раман павярнуўся ў той момант, калі Надзя была побач з ім. Яна спынілася, і іх позіркі сустрэліся. Якія пачуцці кіравалі маладымі людзьмі пры гэтай сустрэчы, невядома, але прывіталіся яны абое без слоў, абое на імгненне зажмурылі вочы і кіўнулі галовамі. З хвіліну Надзя не паднімала вачэй, нерухома глядзела на гузікі Раманавага шыняля, а Раман на яе вейкі. Затым яны моўчкі пайшлі ў яе напрамку. Раман не мог прамовіць і слова. Горла сціснулі спазмы, дыхаць стала цяжка. А ў Надзінай душы быў вулкан, і здавалася, варта толькі крануць яе чым, як ён выбухне. Так яны прайшлі з паўкіламетра. Затым Раман спыніўся і глуха выціснуў з сябе:

- Далей не пайду.

Надзя глянула на яго і, прыпаўшы тварам на грудзі Раману, затрымцела ўся, заплакала.

Людзі, што праходзілі міма, пачалі са здзіўленнем азірацца. Раман не ведаў, што рабіць. Становішча ў яго было, нібы ў таго чалавека, які зрабіў крок на вузкую, хісткую кладку, а яму ў гэты час падаюць у руку штосьці дарагое і цяжкае. Раман паціху адхіліў Надзю ад грудзей, павярнуўся і пайшоў.

«Не магу гаварыць, хоць рэж, во дурань», - падумаў ён і, аблаяўшы самога сябе, пазбавіўся спазм. Яму нельга сустракацца з ёю, тым больш размаўляць. Не, няма больш на свеце такіх, як яна, і не трэба хваляваць сябе, ірваць душу на часткі. Яе для яго больш няма, а як усё здарылася - няхай застанецца невядомасцю. Ён толькі напіша ёй пра свае адносіны да таго, што здарылася, прыйдзе - і напіша. Ён апіша ёй пра ўсе свае мары, якія нарадзіліся ў час разлукі, пра тое, як думаў пабудаваць з ёй сціплае, але даволі шчаслівае жыццё, як думаў шчасце і гора дзяліць на дваіх. Ён з ёй не баяўся б нічога ў жыцці. А цяпер яму ўсё роўна, што з ім здарыцца і як будзе ўсё далей. Ён напіша ёй, каб толькі яна была шчаслівая. А Раман будзе лічыць яе сваёй сястрою. І хаця яны ні разу не паспрачаліся, але ў госці заходзіць нельга. І ўсё ён гэта зробіць дзеля яе шчасця, а каб лягчэй было і яму, ён пакіне гэты горад назаўсёды. І самае лепшае для яго цяпер тое, чаго Надзя так баялася - акіянскія туманы.