Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

- Так, а дзе ж Вера?

- Яна ў інстытуце, у кабінеце вучыць.

Каля ўваходных дзвярэй за фанернай сценкай на ложку ляжаў Надзін бацька. Калі Раман яшчэ толькі ўвайшоў і прывітаўся, адтуль данесліся словы: «Добры вечар». Але цяпер Раман пра бацьку нічога не пытаў. Ён падышоў да Надзі, нахіліўся і пацалаваў яе ў цёплую шыю.

- У-у-у, - з шумам удыхнула паветра Надзя. - Не трэба, не трэба, - і засланілася рукой ад Раманавага твару. - Адвярніся на хвілінку, я ўстану.

- Добра, р-раз-два-тры, - смяяўся Раман.

- Ну, ну, ну.

Надзя надзела сукенку і падышла да люстэрка. Яна была задаволена сабой. На душы стала лёгка, нібы добра выспалася пасля доўгай бяссонніцы.

- Я правяду цябе, - сказала яна і надзела паліто.

- Табе, можа, нельга выходзіць на вуліцу?

- Не, ужо ўсё ў парадку.

Надзя спяшалася выйсці з кватэры да прыходу Веры, бо сястра абяцала сур'ёзна пагаварыць з Раманам аб тым, што ён уклініўся ў жыццё яе яшчэ «зялёнай» сястры. І цяпер Надзя праз яго нервуецца і захварэла нават.

Да гэтага дзяўчына згаджалася, каб сястра пагаварыла з ім. Любы сродак, які перапыніў бы хлопца і не даў яму ажыццявіць сваю задуму - пакінуць вучобу, горад, яе, Надзя апраўдвала. А зараз усё перамянілася.

Як толькі яны выйшлі з дома, Надзя сказала:

- Мне здаецца, што ты ўжо адваяваўся і з перамогай вярнуўся дамоў і што цяпер табе няма куды ехаць.

- Калі ты мяне кахаеш, то гэта так.

- Герой ты, герой, я праз тваё геройства колькі вунь бяссонных ночаў правяла. Здаецца, паводжу сябе звычайна, а ўсе, хто ні сустрэне, пытаюць, што здарылася са мной.

Надзя сказала гэтыя словы і злавіла сябе на думцы, якую выказвалі ёй больш вопытныя дзяўчаты, што нельга прызнавацца хлопцу ў сваіх пачуццях. А чаму? Яна гэтага яшчэ канчаткова не разумее. Сказаць Раману, што ён для яе абыякавы? Не, яна так не можа. Раман ганарысты і ўраз пакрыўдзіцца. Не кожнаму такое можна гаварыць. Гэта не Сарокін. Вось таму, колькі б яна ні намякала, што ён не падабаецца ёй, той усё роўна не пакідае свайго.

Канечне, ад кахання да нянавісці зусім недалёка. Але ж нянавісць да чалавека можа з'явіцца толькі праз яго паводзіны і ўчынкі. А Раманавы паводзіны такія, што варта толькі яго падштурхнуць, і ён можа апынуцца, як кажуць, за тысячу вёрст.

У Надзі не хапала той сілы, якая пераможна магла б трымаць яго. І яна нават злавала на сябе за гэта.

А Раман быў рады, што будзе з Надзяй. У чалавека іншы раз адносіны дыктуюцца жыццёвымі абставінамі. Але невядома, каму лепш, ці таму, хто цалкам паддаецца жыццёвым абставінам, ці таму, хто ідзе, не падпарадкоўваючыся ім. Тут зачастую чалавек не можа прадбачыць. І толькі потым, азірнуўшыся назад, ён назаве ўсё гэта сваім лёсам. Маўляў, так павінна было і быць...

- Я хадзіла каля вашага тэхнікума, - прызналася Надзя. - Думала выпадкова сустрэцца з дырэктарам.

- Навошта ён быў табе? - здзівіўся Раман.

- Мне здаецца, што ён вельмі добры і разумны чалавек.

- Так, ну дык і што?

- Я расказала б яму пра цябе.

- Ха, расказала б. Не турбуйся, ён, што хацеў, тое зрабіў. Я быў бы ўжо ў вайсковай часці, а ён мяне тармазнуў, і раптам пісьмо ад бацькі. Так што, міленькая, дырэктар таксама быў заадно з табой. Я пасля шкадаваў, што яму прызнаўся, але ж інакш нельга было. На маёй адказнасці зброя ў тэхнікуме, усе камсамольскія справы. Каб не гэта, дык я ўжо быў бы далёка і займаўся б глыбокай разведкай. Я добра ведаю ўсю мясцовасць амаль да Менска. Арганізаваў бы там такія дыверсіі, што і да цябе рэха дакацілася б. Але цяпер ужо ўсё вырашана. Я застаюся з табой.

Вось гэта толькі Надзя і хацела пачуць ад яго. Прыйдзе дадому і адразу ж скажа Веры, што Раман застаецца цяпер з-за яе, бо сястра ўвесь час казала, што Раман несур'ёзна ставіцца да Надзі. А яна ім дакажа адваротнае. Надзя аж сама сабе ўсміхнулася.

- Чаго ты смяешся?

- Ты сказаў, што рэха да мяне дакацілася б. Сарокіна там жа не было б.

- А я яшчэ буду ўзрываць сценкі, толькі цяпер ужо там, дзе дамоў цэлых побач няма. Так дырэктар сказаў.

- Бачыш, дык табе і тут праца будзе цікавая. Яшчэ лепшая - у імя стварэння, а там - знішчэння.

- Хутка ўсе мы будзем толькі будаваць, - выказаў Раман думку, якую пачуў ад палітрука, маёра з часці, у якой служыць бацька.

Нядоўга прагульвалася маладая пара каля школы, бо Раману трэба хутчэй пайсці дадому і сказаць Розе, што ён пераходзіць ад іх на другую кватэру.

Роза з аголенымі грудзьмі ляжала на ложку і чытала кніжку. Раман увайшоў, ціха прывітаўся. Зняў шынель, сеў за стол і пачаў гартаць свае канспекты. Роза закрыла кніжку і павярнула галаву да хлопца.