Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

- З гэтага вы б і пачалі, - сказаў Раман.

- Замаўчаць! Не да цябе звяртаюся.

- Я яго не дапытваў. Ён сам сказаў, што ў яго ёсць узрыўчатка і што гэта ён зрабіў выбух. Відаць, спецыяліст, бо тол назваў па-навуковаму - трацілам.

- Як тваё прозвішча, імя і імя па бацьку? - запытаў лейтэнант.

- Зімін Раман Васільевіч.

- Год нараджэння?

- Дваццаць шосты.

- На акупаванай тэрыторыі пражываў?

- Я быў у партызанах.

- Я пытаю, ці пражываў на акупаванай тэрыторыі?

- А як жа, пражываў.

- Ну, вось.

Лейтэнант замаўчаў і, моршчачы лоб, штосьці пісаў. Потым, нібы любуючыся сваёй пісанінай, самазадаволена ўсміхнуўся, узяў брудную прамакатку, пагладзіў яе рукой па аркушы паперы і падсунуў пратакол на край стала.

- Падпішы.

Раман пачаў чытаць. У яго аж запякло ў скронях, нібы рэшатам хто замітусіў перад вачамі, і ён схапіў паперу ў жменю, скамячыў і кінуў яе пад ногі.

- Як гэта невядома, дзе ўзяў і для чаго хаваю ўзрыўчатку? З якой мэтай зрабіў выбух каля дома, у якім жывуць работнікі дзяржаўнай бяспекі? Што вы напісалі?..

- Пасадзі! - загадаў міліцыянеру дзяжурны.

Міліцыянер упіхнуў Рамана за дзверы, абітыя бляхай, і з грукатам зачыніў іх. У пакойчыку на падлозе ляжаў здаравенны дзяцюк са скрыжаванымі на грудзях рукамі і адкрытым ротам. Ён спаў.

Раптам Раман схамянуўся: ён пачуў за дзвярамі голас дырэктара тэхнікума. Раман устаў, падышоў да дзвярэй, прыслухаўся. Даніла Гаўрылавіч гаварыў павышаным голасам, і Раман зразумеў, што размова ідзе пра яго. Скрыганула засаўка, і дзверы адчыніліся.

- Зімін, выходзь! - сказаў незнаёмы старшы лейтэнант. - Прабач, таварыш. Сарокін дэталёва не разабраўся, хто ты, і таму атрымалася такая памылка.

- Ды ён і не жадаў разбірацца, гэта, відаць, не з тых людзей. Вы б прачыталі, што ён быў напісаў на мяне.

- Дзе? Тут нічога няма, - паглядзеў на стол старшы лейтэнант.

- Ён з мяне хацеў ворага зрабіць. Мне ж прыслалі ўзрыўчатку з-за лініі фронту, калі я партызаніў. Я яшчэ магу мяшок прынесці.

- Нічога, я ведаю, мне расказаў усё ваш дырэктар. Але ж самі сцен не ўзрывайце.

- Крыху пралічыўся, і вокны пасыпаліся.

- Мы ўжо шкло ўставілі, - усміхнуўся дырэктар. - Пойдзем.

Па дарозе Раман сказаў дырэктару, што ён, напэўна, пойдзе ў ваенкамат і папросіцца на фронт.

- Чаму?

- Неяк непрыемна на душы. На фронце, дык там хоць ведаеш, што перад табой вораг. А тут як быццам свой, а ні за што ні пра што піхае за краты. Ды і галадаць надакучыла.

- Наконт таго, што галадаць надакучыла, дык мы што-небудзь прыдумаем. Я прызначаю цябе брыгадзірам. Цяпер на нарыхтоўцы цэглы, а вясной пачнём будаваць тэхнікум. У бліжэйшыя дні ты атрымаеш яшчэ адну картачку. Адну атаварыш, а па другой будзеш хадзіць у сталовую. А тое, што цябе пакрыўдзілі, дык, сын мой, ты павінен быць мужны да канца. Жыццё пражыць - не мяшок пашыць. На сваім шляху сустрэнешся яшчэ з усялякімі людзьмі. Будаваць новае грамадства не так лёгка. Пачалі новы тэхнікум будаваць, і ўжо непрыемнасць. Галоўнае, каб у цябе была мэта і чыстае сумленне, тады ўсё пераможаш. Па такой прычыне, што нехта цябе не зразумеў, і ўжо кідацца ў адчай, нельга. Нам патрэбен флот, кадры.

- Разумееце, Даніла Гаўрылавіч, з гэтым лейтэнантам, які мяне пасадзіў, могуць быць яшчэ непрыемнасці. Яму падабаецца тая дзяўчына, што і мне.

Дырэктар паглядзеў у вочы Раману і ўсміхнуўся.

- Дык што вы на дуэль пойдзеце з-за дзяўчыны? Такі ты ў мяне арол! Твае ўсе дзяўчаты.

- Не трэба мне ўсіх, мне толькі патрэбна адна яна.

- А хто тая дзяўчына?

- Студэнтка педінстытута.

- Значыць, дарослы чалавек. Ну дык яна сама і разбярэцца, хто з вас ёй больш па душы. А калі ёй спадабаецца дурань, дык такой і не шкадуй.

- Бачыце, ён дужэйшы за мяне, не фізічна, а вось можа мяне пасадзіць за краты.

- Смешна ты разважаеш. Ён дужэйшы над усімі, хто парушае наш закон, а ў астатнім ён павінен ахоўваць цябе, падтрымліваць.

- А калі мая дзяўчына даведаецца, што ён мяне можа пасадзіць, у яе вачах мой аўтарытэт зусім-зусім упадзе...

- Не, так у каханні не бывае. Калі яна цябе кахае, дык яна больш зненавідзіць таго, хто цябе пакрыўдзіў.

- Ну, вы мяне крыху адукавалі, Даніла Гаўрылавіч. Дзякую, пайду дадому!

VI

Раман, каб выйсці з таго напружанага стану, у якім прабыў амаль увесь дзень, вырашыў прыйсці і адразу ж кінуцца ў ложак, з гадзіну паспаць. Пасля сну ў чалавека звычайна мяняецца настрой і ўсе непрыемнасці, калі яны яшчэ і вісяць над ім, неяк пакрысе адыходзяць.

Але як толькі ён увайшоў у пакой, яго здзівіла новая дэкарацыя. Раман зразумеў, што Хведар ужо выбраўся ад яго, і на месцы скрыпучага, аднаспальнага жалезнага стаяў нікеліраваны двухспальны ложак з высокім матрацам. Ён быў прыгожа засланы, з пульхнай падушкай наверсе. На стале ляжаў белы з мохрыкамі абрус, стаяла круглае люстэрка, а таго кавалка, перад якім галіліся хлопцы, ужо не было. Складзеныя роўненька кніжкі ляжалі на тумбачцы, на акне з'явіўся вазон-слёзка, падлога вымыта. Па ўсім было відаць, што тут пахадзіла жанчына. Нават і Раманаў ложак быў перасланы. Хлопец скінуў шынель, сеў перад люстэркам і задумаўся: каго сюды яшчэ хто мог пасяліць?