Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

- Вы ведаеце, - сказаў Раман, - здавалася, вайна прынесла пакуты ўсяму жывому, але ўсё роўна прыемна адчуваецца музыка. Я ўспамінаю, калі нямецкія самалёты ноччу разбамбілі астравок сярод багністага балота, дзе знаходзіўся партызанскі атрад. Страт мы не мелі, але напалохалі нас моцна. Коні, якія былі навязаны да калёс, паадрываліся і разбегліся ў розныя бакі. І вось адзін партызан кажа: «Я зараз збяру коней». Узяў патэфон, паставіў на пень і завёў такую пласцінку, як цяпер, вальс «Абарваныя струны», і, што вы думаеце, сабраў усіх коней. А потым я не адзін раз пераконваўся, што коні любяць слухаць музыку.

- А ёсць жа людзі, што не любяць яе, такіх зняважліва называюць жывёлінамі. Дык гэта не так, значыць?

- Не, канечне.

- А вось лейтэнант, калі я сказала, што таму, хто не танцуе, усё роўна прыемна прыйсці ў клуб і паслухаць музыку, адказаў, што музыку таксама не любіць.

- Я не веру. Ён проста не хацеў вас весці на танцы.

- Не, ён нават ніводнай мелодыі правільна не высвішча. Спрабаваў - дык мы смяяліся з Верай.

- А кахаць жа дзяўчат умее.

- Так ён, напэўна, і кахаць умее.

- Але ж вас заўважыў, што вы прыгожая, і пакахаў.

- Калі мне хто не падабаецца, дык не веру, што і я магу яго цікавіць.

- А мне верыце? - Раман кружыўся і, адкінуўшы галаву, глядзеў на Надзю.

Яна ўзняла вочы, усміхнулася і сцвярджальна кіўнула галавой.

- Як я пакутаваў гэтыя дні, думаў, ужо больш не сустрэнуся з вамі.

- Вы б і ў той назначаны вечар не сустрэліся са мной.

- Чаму, вы не прыходзілі? - схамянуўся Раман.

- Прыходзіла. Але потым усё раскажу.

- Дык вы не ведалі, быў я ці не?

- Сэрца падказвала, што не былі.

- Для вас гэта было ўсё роўна?

- Ну як сказаць, думала, што вы недзе з некім сустрэліся.

Танец закончыўся, і Надзя заўважыла, што лейтэнант пайшоў да Веры.

- Не пойдзем туды. Як я ненавіджу яго!..

- Каго?

- Вунь.

- А-а. Чаго ён прыстае? Што - вы абавязаны яму чым?

- Яшчэ чаго не хапала. Ліпне як смала, ды і ўсё.

- Ён цябе кахае.

- А я не веру.

- А калі сапраўды?

- Усё роўна не змагу паверыць, - засмяялася Надзя.

Да Веры падышла высокая сівавалосая жанчына, і Раман запытаў у Надзі, хто гэта.

- Ваша знаёмая, загадчык навучальнай часткі інстытута.

- Так, я з ёй размаўляў, калі спрабаваў паступіць.

- Яна мне расказала, што вы са шпіталя, былі паранены. Гаварыла, што чытала вашу характарыстыку і вельмі хацела прыняць вас у інстытут, але фармальна нельга было.

- А чаму яна тут на танцах?

- Яна адзінокая і заўсёды хоча быць са студэнтамі. У яе ўся сям'я ад бомбы загінула. Яна мяне вельмі любіць.

- А чаму яна іменна вам расказвала пра мяне?

- Яна неяк пры дзяўчатах запытала, ці ёсць у мяне хлопец, дык тыя расказалі ёй.

- А чаму яны не сказалі, што ў цябе ёсць міліцыянер?

- Не ведаю. Я гаварыла, што ў мяне нікога няма.

- Цяпер пераканаецца.

- Няхай. Яна вельмі любіць партызан. Кажа, гэтыя людзі самыя сумленныя ў нашай Беларусі.

- Ты яе паважаеш?

- Вельмі.

- А калі б я сёння не прыйшоў сюды, з кім бы ты тут была? Не пацвердзіла б тое, што гаварылі. Яна б цябе бачыла з міліцыянерам.

- Я пайшла б дамоў.

Раман замоўк. Так, нездарма ён не знаходзіў месца ўвесь гэты тыдзень. Побач з такой дзяўчынай толькі і забываеш, што ідзе вайна, што навокал лютуе гора. У час танцаў Раман з Надзяй весела смяяліся і амаль нікога не заўважалі.

Зноў зайгралі вальс, і нехта аб'явіў: «Дамскі вальс». Яшчэ не выйшла ніводная пара, як перад Раманам схілілася дзяўчына. Ён толькі паспеў паглядзець ёй у вялікія бліскучыя чорныя вочы, кіўнуў у бок Надзі галавой і пайшоў. Высокая, гнуткая, з каштанавымі валасамі, якія буйнымі спіралямі звісалі на плечы, дзяўчына лёгка закружылася з Раманам. А ён крадком паглядаў на Надзю, больш з цікаўнасці, каго ж запросіць яна. Надзя нерухома стаяла і глядзела кудысьці ўніз, на ногі тых, што танцавалі.

Раптам дзяўчына сказала Раману:

- А вы добра танцуеце. Напэўна, праўда, што на флоце матрос з матросам вучацца танцаваць. - Яна глядзела Раману ў вочы.

- Якраз не ўгадалі, я вучыўся танцаваць у лесе з пнём, - абыякава і смела адказаў Раман.

Дзяўчына не чакала такога адказу, бо яна прывыкла сяброўкам у інтэрнаце расказваць пасля кожнага вечара пра хлопцаў, якія звычайна губляліся, знаёмячыся з ёй. І тут яна далей пайшла ў наступ:

- Я думала, што ў лесе танцуюць толькі пень з пнём.

- Так, у вайну больш даводзіцца танцаваць з сабе падобнымі. Хаця вам, напэўна, мала даводзіцца танцаваць з дзяўчатамі.