Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

- Што ты параўноўваеш таго самазадаволенага дурня з гэтым малайцом?

- Ну, зразумела, Раман напэўна быў геройскі хлопец.

- І ён жа быў паранены, мог і загінуць. Мне нават жудасна, не таму, што ён мой знаёмы, а што такога чалавека магло не быць, - зноў уздыхнула Надзя і ўжо ціха дадала: - Здаецца, я тады нікога і не пакахала б.

- Так, яшчэ калі той канец вайны. І многа такіх хлопцаў загіне... Ай, не дай Бог...

- Скажы, а хлопцы так, як мы, кахаюць ці яны толькі падманшчыкі?

- Мой Міша гаварыў, што калі кожны дзень глядзіш смерці ў вочы, дык заўсёды перад табой стаіць маці, а побач дзяўчына, якую кахаеш. А гэта пачуцце святое.

- Дык гэта на вайне.

- Няхай сабе, але там выхоўваецца і загартоўваецца чалавек. Я не веру, каб Раман быў нейкім распуснікам. Калі яму было стаць такім?

- Праўда, ён расказваў мне пра свайго сябра, які толькі пакахаў дзяўчыну і загінуў. Я не думаю, каб Раман мне хоць адно слова зманіў. Мне здаецца, што ён вельмі хацеў са мной яшчэ сустрэцца.

- Дык чаго ты? Сама не пайшла з ім на сустрэчу і перажываеш.

Надзя нічога не адказала. А думка, што Раман не прыйшоў на спатканне, ніяк не выходзіла з галавы. Карцела дакладна даведацца, прыходзіў ён у назначанае месца ці не. Цяпер жыла ў чаканні наступнай суботы і хвалявалася, ці прыйдзе на вечар у інстытут. Бо калі не прыйдзе, дык, здавалася, яна не вытрымае, пойдзе з вечара дамоў.

І вось доўгачаканая субота. Вечар у інстытуце.

Калі ўвайшла ў інстытуцкі клуб група хлопцаў-рачнікоў, як называлі іх студэнты, многія звярнулі ўвагу на Рамана, які вылучаўся з усіх формай і ўзнагародамі. Некаторыя перашэптваліся: «Гэта Надзін», і ўжо вачамі шукалі, дзе яна. Надзя першая заўважыла Рамана і ці то ад тых думак, якія не давалі спакою ўвесь тыдзень, ці то ад радасці, яе нібы ўдарыла токам. Штосьці сказала Вера, але яна не пачула. Твар яе пабялеў, і яна стаяла нерухома. Толькі прама глядзела некуды на сярэдзіну залы і нічога там не бачыла, але заўважыла, як Раман штосьці сказаў хлопцам і накіраваўся да яе. Надзя прывіталася з Раманам. Па яе твары прабегла ледзь улоўная ўсмешка. У гэтай усмешцы Раман адчуў нейкі дакор, і хаця доўга рыхтаваў сябе, што скажа ў апраўданне, чаму не прыйшоў на сустрэчу ў мінулую суботу, але разгубіўся, бо побач з Надзяй стаялі сястра і сяброўкі. Добра, што на выручку прыйшла Вера.

- Дзе гэта вы так доўга прападалі? - запытала яна.

- Так склаліся абставіны, што на перадавую давялося з'ездзіць. Мяне ў горадзе амаль увесь тыдзень не было.

У Надзі адразу ж знікла напружанасць, яна нібы абмякла. Вера паглядзела ёй у вочы, і яны зразумелі адна адну, а Раман нясмела прасіў прабачэння, што не прыйшоў на спатканне. Надзя хоць і была ўзрадавана такім зыходам, але зрабіла выгляд, нібыта ёй усё роўна: быў ён тады каля клуба ці не. Гэта Надзіна штучная абыякавасць адразу ж выклікала сумненне ў хлопца, ці прыходзіла яна сама на спатканне. І ён падумаў, што, можа, дарэмна просіць прабачэння.

- Так, каб я ведаў, - уздыхнуў Раман, - я б сёння не пайшоў сюды.

- Што, каб вы ведалі? - зноў хуценька перапытала Вера.

- Туды няма чаго хадзіць, дзе цябе не чакаюць.

- Якраз я ў мінулую суботу прыходзіла да клуба, - не вытрымала Надзя.

- Тады прашу яшчэ раз прабачыць мяне. Я вам раскажу пазней, калі, канечне, будзе цікава, чаму не змог своечасова прыехаць у горад.

- Я і так вам веру, - сказала Надзя.

- Як яна перажывала, што не сустрэлася, - паднялася на дыбачкі і прашаптала на вуха Раману Вера.

Надзя хаця ўсё і чула, але зрабіла выгляд, што яе не цікавіць шэпт сястры, і весела ўсміхнулася. А потым схамянулася і пазнаёміла хлопца з сяброўкамі, што стаялі побач. Раман крыху супакоіўся, што яму паверылі. Толькі цяпер ён агледзеў залу і вачамі знайшоў таварышаў. Хведар ужо стаяў каля Зоі. Раман хацеў, каб хутчэй зайграла музыка, каб пагаварыць хоць у час танца з Надзяй, бо ў прысутнасці іншых размова не вязалася. Раптам Раман заўважыў, што Надзя скрывілася, нібы ад болю, і пачала туліцца за плячо сяброўкі. Ён спачатку не зразумеў, у чым справа, і нават запытаў: «Што з ёй?» - але Надзя змоўчала. Толькі Вера падміргнула і паказала на дзверы. Раман азірнуўся і заўважыў таго ж лейтэнанта, які быў у іх клубе. Але Рамана гэта не ўразіла, бо Надзя яму расказала пра свае адносіны да лейтэнанта міліцыі яшчэ ў мінулы раз.

- Вы напалохаліся? Калі не пажадаеце, каб вас турбавалі, дык ніхто гэтага не зробіць.

Надзя выйшла з-за пляча сяброўкі і падступілася бліжэй да Рамана. Зашыпела пласцінка, і палілася музыка вальса. Раман з Надзяй закружыліся першыя.