Анатолий Емельянов - Çавал сарăлсан

— Ӑнлантӑм, — тӳрленсе тӑчӗ вӑл. — Вильямс системине критиклекенсем хыҫҫӑн кайнӑ. Пусӑ ҫаврӑнӑшне пӑсма кам ирӗк панӑ сире? Райком-и, инспекци-и? Прыгунов ӑҫта? Да, эп ӑна паянах райком бюровне чӗнтеретӗп. Унта часах юсаса яраҫҫӗ, — хӗремесленчӗ Мирон.

— Трофим Матвеевичӑй кунта айӑп ҫук. Эп хушрӑм пӑсма, — тавӑрчӗ Павел.

— Кам эс? Эс кам?

— Ыйтмасӑрах пӗлме кирлӗ. Колхозник эп. Ҫӗр хуҫи. Эс ху кам? — лӑпкӑн хуравларӗ Павел. — Мана эс ан кашкӑр: эп сан ачу мар.

Лена кулса ячӗ. Анчах Мирон комсомол райкомӗн секретарӗ умӗнче хӑйӗн ятне яма шутламарӗ. Павел унран хӑрамасӑрах ответлени ӑна ҫиллентерсе ячӗ.

— Эс бригадир. Чар сухалама! Пӗл эс хӑв кама пӑхӑннине! Эс ман подчиненинче, — сурчӑкне сирпӗтсех хирӗлме пикенчӗ Мирон.

— Ятлаҫиччен эс аяларах анса пӑх. Унта клевер йӑлтах ҫӗрсе кайнӑ. Уру айӗнчине ан пӑх эс, — лӑпкӑн тавӑрчӗ Павел.

Тракторсем ҫаврӑнса ҫитрӗҫ. Мала ӳкнӗ Элекҫи каллех анаталла кайма хатӗрленчӗ. Тӑпах тӑракан Мирон сасартӑк трактор патнелле ыткӑнчӗ, машинӑпа юнашар утса мотора чарма хушрӗ. Тракторист ӑна те асӑрхамасӑр, те юри ӑсӑрхасах тӑратасшӑн пулмарӗ. Вара хӑна трактор умне чупса кайса тӑчӗ, аллипе хӑлаҫлана-хӑлаҫлана чарӑнма хушрӗ.

— Каҫарӑр, Лена, — терӗ Павел, хӗр ҫине ӑшшӑн пӑхса. — Кунта вӗреннӗ ҫынсен дуэлӗ пырать. Сире эп кӑштах пӑрахса хӑварам.

Павел та васкасах тӳпемрен айлӑмалла анчӗ.

— Сухалама пӑрах! Юрамасть! Инспекци ячӗпе калатӑп! — янрарӗ Мирон.

Павел тракториста ал сулса малалла кайма хушрӗ.

Элекҫи вӑл кӑшкӑрнине лӑпкӑн итлесе каллех кабинӑна кӗрсе ларчӗ. Мирон мотора чарасса, Павел — тапратасса кӗтрӗҫ.

Тракторист агронома «сыв пул» тенӗн пӗчӗк ача евӗрлех темиҫе хутчен аллипе сулчӗ, унтан трактора вырӑнтан хускатрӗ. Мирон хӑйне итлеменнине туйса илчӗ. Ҫук, парӑнма шутламарӗ вӑл, каллех трактор умне чупса кайса тӑчӗ. Элекҫи татах кула-кула малалла кайрӗ. Агрономӑн чунӗ шикленчӗ пулас, пӑрӑнчӗ, маларах чупса кайса тӑсӑлса выртрӗ.

Мотор чарӑнчӗ. Гусеницӑ ҫине кабинӑран Элекҫи тухса тӑчӗ.

— Эй, ыр ҫын! — кӑшкӑрчӗ вӑл. — Тӑр! Атту гусеницӑна лапчӑтатӑн. Тӑр, ан ухмахланса вырт.

Мирон сиксе тӑчӗ, Элекҫи патне чупса пырса тӑвӑлса ҫитнӗ сассипе хӑйӑлтатрӗ:

— Эс, айван, эп каланине те итлеместӗн-и? Мӗншӗн лайӑх клеверах пӑсан? Чарӑн, тетӗп сана, эс малалла каян!

— Клеверӗ ӑҫта? — сиксе анса хулӗнчен ҫулса илчӗ ӑна тракторист. — Ну, ӑҫта? Парам эп сана айван! — аллине ҫӗкленҫи пулчӗ тракторист.

Мирон карт! туртӑнса вӗҫерӗнчӗ те ҫӗрелле пӗшкӗнчӗ, куҫлӑхне кӑларса тӑхӑнчӗ, темӗн шырама тытӑнчӗ.

Ытти тракторсем те ҫитсе чарӑнчӗҫ, трактористсем сике-сике анчӗҫ. Халь Павел та вӗсем патне ҫывхарчӗ. Пурте Мирон ҫине кӑсӑкланса та кулса пӑхаҫҫӗ. Тӑрса юлнӑ Лена та ҫитрӗ.

— Мирон Семенович! Эс чӗкеҫ курӑкне клевертан уйӑрса илейми пулнӑ-мӗн, — йӗкӗлтерӗ ӑна Гришка.

— Клеверне шырама микроскоп илсе кил, — ахӑлтатрӗ Якур Типушкин.

Лешӗ шарламасть. Туять вӑл хӑй ырӑ мар хӑтланнине, анчах пурин куҫӗ умӗнчех йӑнашне юсас килмест. Хӑй йӑлтах хӗремесленсе кайнӑ, куҫлӑхне пӗр хывать, пӗр тӑхӑнать. Анчах ӗҫе вӗҫне ҫитермелле, ҫавӑнпа кӗпӗрленсе пынӑ трактористсем патне пычӗ.

— Кунта ҫуккӑ тейӗпӗр, вӑн, лери ҫӗрмен, — тӳрре тухма тӑрӑшрӗ вӑл.

— Мирон Семенович, — пуҫларӗ Павел. — Нивушлӗ эс колхозра ухмӑхсем ӗҫлеҫҫӗ тетен? Эпир пӗрре касиччен ҫиччӗ виҫсе пӑхнӑ. Ху пысак пуҫлӑх пулнине кӑтартас тетӗн пулсан, эс ӑслӑ шухӑш сӗнетӗн пулсан, сана эпир кӑшкӑрмасӑр та итлетпӗр. Ма халь ӗҫе тулӑксӑр чарса тӑратрӑн?

— Кадышев, эс айӑплӑ. Малтан мана тӗрӗс информировать тумарӑн, — тӳрре тухма тӑрӑшрӗ вӑл, куҫлӑхне тӑхӑнса. — Ӗлӗкхинех манаймастӑн, тавӑратӑн халь.

— Эх, анкӑ-минкӗ иккен эс, Мирон, — хаш сывласа ячӗ Павел. — По машинам! Ҫитет ӗҫсӗр тӑрса! — шӳтлерех кӑшкӑрчӗ те вӑл трактористсене, Лена еннелле ҫаврӑнчӗ. — Комеди пӗтрӗ, эсир хирӗҫ мар пулсан, яла ҫуран каяр мар-и?

— Мотоцикл урӑх тупӑнас ҫук ӗнтӗ, — куларах хуравларӗ Лена.

Мирон сӑмах чӗнмесӗрех тӑрса юлчӗ, хутлатмалли метр кӑларса, сухалакан ҫӗре виҫсе пӑхрӗ, мотоциклӗ ҫине ларса айлӑмалла анса кайрӗ. Вӑл лайӑх клевера пӑсаҫҫӗ тесе шутларӗ пулас.

Павелпа Лена пӗр хушӑ сӑмах хушмасӑр утрӗҫ.

— Ҫитес шӑматкун комсомол туйӗ тӑватпӑр, — терӗ хӗр, шурӑ кашнине юсаса.

— Мӗнле туй тата? Кам авланать? — пӗлмене печӗ Павел.

— Парторг пӗлмесен намӑс. Санька Аннана илет.

— Савни савнине илет те, савманнине кам пырать, — шӳтлесе юрласа ячӗ Павел. — Алли ҫӑмӑл пултӑр. Пирӗн хусахсен союзӗ арканать. Ваттисенчен ялта эп те, Володьӑпа Петӗр кӑна тӑрса юлтӑмӑр.