Анатолий Емельянов - Çавал сарăлсан

Мирон Ленӑна ҫур ҫулта хӑваласа ҫитрӗ. Палларӗ курӑнать: мотоциклне чарса, сӑпкин брезентне уҫса пачӗ.

— Елена Егоровна, тархасшӑн, ларма ыйтатпӑр, — мотоциклӗ ҫинчен сиксе анчӗ те брезент ҫине ларнӑ тусанне силлерӗ, ларкӑчне шӑлса тата вӗрсе тасатрӗ. — Тархасшӑн, Елена Егоровна. Эсир те Ҫавалкаса пулас, — вӗтеленчӗ вӑл.

— Тавтапуҫ сире, — хуравларӗ хӗр, мотоцикл сӑпки ҫине меллӗн вырнаҫса ларса.

— Каҫарӑр, сире суйланӑ ятпа саламлама мансах кайнӑ. Кая юлса та пулин, пӗтӗм чӗререн ӗҫре телей сунатӑп, — аллине тӑсрӗ каччӑ. — Инспекципе комсомол хушшинче тачӑ ҫыхӑну пуласса шанатӑп. Райкомола кӗрсе калаҫмалли ыйтусем пур-ха. Мӗнле калас, аванах та мар, личнӑй ыйту пур. Паллах, халӗ каламастӑп, унашкаллине уй варринче калаҫмаҫҫӗ. Ерҫсессӗн, кӗретӗп ак. Атту Завьялов, трагикпа пӗрех вӑл, унпа чӗререн калаҫма ҫук.

Ҫул ҫинче сӑмах ӑнмарӗ, Салука тӳпинче ҫеҫ хӗр чарӑнса тӑма ыйтрӗ.

Лена куҫӗ умне Ӑвӑслӑх айлӑмӗ тухрӗ. Катаран шӑрпӑк коробки пек кӑна курӑнакан тракторсем шӑваҫҫӗ. Карталлӑ уй вӑрманӗ патӗнчи хир сип-симӗс калчапа витӗннӗ.

Лена самантлӑха куҫне хупрӗ те ҫавӑнти пӗр трактор ҫинче ларса пыракан Павела ас илме тӑрӑшрӗ. Анчах вӑл мӗнле ӗҫленине, мӗн тунине ниепле те тавҫӑрса илеймерӗ. Самантлӑха каччӑн хура та пысӑк куҫӗ кӑна ун ҫине ҫунтарса ярасла пӑхнӑн туйӑнчӗҫ.

— Мана эсир ҫав тракторсем патне леҫеймӗр-ши? Комсомол организаци секретарӗ Баранов ҫавӑнта пулма кирлӗ, — хӗрелсе кайрӗ хӗр.

— Хаваспах, — хуравларӗ Мирон. — Тен, унта кӑштах бензин та тупма пулӗ…

…Павел, карттӑ кӑларса, ҫӗрсе кайнӑ клеверӗн лаптӑкне виҫме пикенчӗ. Чарусӑр ҫил ӗҫлеме чӑрмантарасшӑн пулнӑ пекех сумкинчен кӑларакан хутсене тӑрмаларӗ. Виҫсе пӗтерме ҫеҫ ӗлкӗрнӗччӗ, ют мотор сассипе пуҫне ҫӗклерӗ. Ун ҫинеллех чылай пысӑк хӑвӑртлӑхпа мотоциклет килет, рулӗ умӗнче лараканни ҫилпе тусанран сыхланмалли куҫлӑх тӑхӑннӑ пулин те, Павел ӑна тӳрех палласа илчӗ: Мирон.

Мотоцикл чарӑнчӗ, сапка ҫинче курпунланса тӑракан брезент ваштах уҫӑлчӗ. Унтан самантранах яштак пӳллӗ хӗр сиксе тухрӗ, ҫӗре аннӑ-анманах янӑравлӑ кулли шӑнкрав пек янӑрарӗ.

— Шофер та вара! Тусантан тармалӑх хӑвалаймасть, — кӑвак кофтине хывса, ларнӑ тусана силлерӗ хӗр. Ҫав вӑхӑтра майне чӗркенӗ шап-шурӑ кашнене ҫил ҫулса тытрӗ, сисеймерӗ те, вӗҫтерсе ячӗ. Вӑл лӗпӗш пек вӗлтӗртеткелесе илсе, ҫӗре ҫапӑнчӗ, унтан каллех, сывлӑш хумӗпе ҫӳлелле ҫӗкленсе, Павел ури ҫывӑхӗнчи кӑвак эрӗм утинчен пырса ҫакланчӗ. Каччӑ кашнене васкамасӑр, хуратасран хӑраса, икӗ пурнипе тытрӗ. Хӗр, сиссе илсенех, кашне хыҫҫӑн ыткӑнчӗ, анчах ӗлкӗреймерӗ, Павел умне чупса ҫитрӗ. Иккӗшӗ те пӗр-пӗрне пӑхса кулса ячӗҫ, иккӗшӗ те сывлӑх сунма манса кайсах пӗр-пӗрне тинкерчӗҫ.

— Каҫарӑр, хуратрӑм пулас, — вӑтаннӑ пекрех персе ячӗ каччӑ.

— Темех мар, — тавӑрчӗ хӗр кашнене илсе.

Павел кашне ҫинче хӑйӗн пӳрнин йӗрӗсене асӑрхарӗ, питех те пысӑк айӑпа кӗнӗн аван марланса кайрӗ. Темӗнле таса та ҫутӑ япалана ытла та сарӑмсӑр хуратса тӑкнӑн туйӑнчӗ ӑна.

— Кӑна сире эп хам ҫуса парӑп, — нимӗн шӳтлемесӗр сӑмах хушрӗ Павел.

— Халь Ҫавал тӑрӑлнӑ, кашне мар, тем те ҫумалла, — тавӑрчӗ хӗр.

— Здрасте — сасартӑк вӗсем патне пырса тӑчӗ Мирон, анчах алӑ памарӗ. Темӗнле хаклӑ япалана алран туртса илнӗнех туйӑнчӗ Павела. Вӑл Мирон пурри ҫинчен те манса кайнӑччӗ ӗнтӗ, ҫак айлӑм тӳпемӗнче вӗсем Ленӑпа иккӗшӗ кӑна хире-хирӗҫ пӑхса тӑнӑн туйӑнатчӗ.

— Ну, здравствуйте, — тавӑрчӗ Павел, хӑйне чӑрмантарнине пытарма тӑрӑшса.

— Эсир ҫаплах акса пӗтереймен-ҫке. Района сводкӑ панӑ. Эпир — республикӑна. Ку мӗн? Очковтирательствӑ-и? — пачах кулмасӑр ыйтрӗ вӑл. — Халь акма та кая юлнӑ.

— Мӗнле очковтирательствӑ? Курмастӑн-им, уҫман ҫереме уҫатпӑр. Планран ирттерсе акнишӗн кам ятлать. Акма та кая юлман. Ваттисем Микулнӑ, ҫитиччен акма юрать, теҫҫӗ. Вӑл вырсарникун пулать. Тата виҫӗ кун-ха.

— Эс карчӑксен сӑмахӗ тӑрӑх ан анраш. Илтетӗр-и, Елена Егоровна, вӑл тӗн уявӗсене те пӗлет. Тахҫанах ӑна комсомол пухӑвӗнче сӳтсе явмалла, — кӑмӑлсӑрланчӗ агроном.

Павел ун ҫине куларах пӑхрӗ. Лена ӑна пӗрремӗш хут курать пулас, ҫавӑнпа вӑл Мирон калаҫнине тӗлӗнсе итлерӗ, хӑйне мӗнле тыткаламалли пирки шухӑшларӗ.

Мирон никам та чӗнменнине кура ун-кун пӑхкаларӗ, вара пуҫне ҫӗре чикрӗ. «Пысӑк шухӑшсем ӑнсӑртран килеҫҫӗ», тенешкел, вӑл та тупсӑмне ҫаклатрӗ.

— Тӑхта, тӑхта. Ак ку вӗт клевер, — ҫӗре пӗшкӗнчӗ Мирон.

Шуранкӑрах ҫаврака пичӗ хӗрелсе кайрӗ, пиншакӗ айӗнчен тухса кайнӑ вӑрӑм галстукӗ ҫӗрелле ӗне хӳри пек тӑсӑлса анчӗ.