— Люкс! Ану, давай тару! Младшой, ад імя службы табе благадарнасць!
— Служу савецкаму народу, старшыне і памкамузводу! — смяецца Юрка і зараз жа да мяне: — Ты разумееш, я сам спаражніў шэсць стужак. Шэсць стужак — ты разумееш! «Максім», як самавар, распаліўся. Пятнаццаць хвілін, і на снезе тры сотні трупаў!..
Нечаканае трывожнае меркаванне прымушае мяне схамянуцца.
— Стой! Гэта дзе? Ці не каля Аляксееўкі?
— Ага. Непадалёк. Відаць, прарываліся на захад, да сваіх.
— Пяхота?
— Пяхота, ага. I артылерыя.
— А танкі?
— Што?
— Танкаў не было там?
— Не, танкаў не было. Пяхота. Глядзім: ідуць да кукурузы, расцягнуліся, як кішка. Ну, камбат паклаў усіх, камандуе: замры. Так удала падпусцілі, месяц свеціць, ужо гузікі на шынялях відаць сталі. I як урэзалі! — захапляецца Юрка і крыху цішэй паведамляе: — На мяне наградны напісалі. Проста ў полі. На «Айчынную»… Другой ступені.
«Айчынная» — гэта здорава. Трэба б павіншаваць. Але я не віншую — я засяроджана пазіраю ў расчырванелы твар сябра, і ягоныя словы пачынаюць аддаляцца, глухнуць у маіх устрывожаных думках. Сапраўды, гэта адыходзіла пяхота. А дзе ж танкі? Значыць, танкі засталіся. Яны на прыкрыццё. Пяхота, вядома, выйшла раней, падцягвалася да Аляксееўкі, а танкі… Танкі, выходзіць, нацэліліся на нас.
Чорт, мне зноў робіцца кепска. Нейкая нервовая дрыготка скаланае цела, мімаволі мая ўвага скіроўваецца на панадворак: ці не чуваць? Не, здаецца, гулу не чуваць, толькі здалёк праржаў конь ды нехта, прарыпаўшы снегам, прайшоў каля хаты.
У вёсцы пакрысе ўсталёўваецца начная цішыня.
А ў хаце тым часам ажыўленая, без ладу, гамана.
— Ну, будзьма здаровы!
— Каб хутчэй дзіркі загойваліся.
— Кацюша, не адмаўляцца. Ну, хоць трошачкі. За разведчыкаў.
— За пяхоту-матухну.
— А фрыцу? Хлопцы, фрыцу налілі? — непакоіцца нехта ў куце.
— Не, цябе чакалі, — прастуджаным басам адгукаецца сяржант і з поўнаю алюмініевай шклянкай для галення павяртаецца да немца.
— Ганс!
Немец з крыху празмернай паспешнасцю падхопліваецца ад печы і шчоўкае абцасамі:
— Яволь!
— Трымай!
Сяржант перадае ў немцавы рукі шкляначку. Твару таго, павернутага ад святла, добра не відаць, але, здаецца мне, на ім — задаволеная, дабрадушная ўхмылка. Зрэшты, можа, гэта мне здаецца так у прыцемках. Немец трошачкі прыўзнімае шклянку і абвяшчае ў паўпаклоне:
— Гітлер капут!
— Давай, давай! — адабраюць наўкола.
— Ну, паехалі, рабяты! За перамогу.
Я таксама паднімаю вялікую, на паўлітра, луджаную кварту, на дне якой трохі плёскаецца вадкасці — гэта нам з Юркам. Здаецца, мы п’ём з ім першы раз у жыцці, хоць амаль год прабылі ў вучылішчы разам. Але тады было не да выпіўкі — тады марылі абы досыту пад’есці. Вядома, напаўгалодныя тылавыя блазнюкі. Цяпер вось мы паваявалі ўжо і абодва паранены і таму п’ём, як сталыя. А што ж, хіба не заслужылі такое права? Мы забівалі ворагаў і пралілі сваю кроў, колькі разоў ганялася за намі пагібель, але мы абхітрылі яе і жывём. Хіба гэта мала на вайне?
Перш чым выпіць, я трошкі вагаюся і ўлюблёнымі вачыма пазіраю на Юрку.
— Юрка, дружа! Халера! Як добра, што мы спаткаліся!..
Юрка бесклапотна смяецца.
— Ну, давай! Да дна.
Не, да дна нельга. Тры глыткі пякучае вадкасці, пасля — зацятае дыханне, здрадніцкі кашаль з горла. Ого, мусіць, гэта не шнапс — падобна, што спірт! Ну, але тут — гарачую бульбіну ў рот і пасмачку валакністага белага мяса. Пасля мяне, таксама папярхнуўшыся, з кварты дапівае Юрка.
А нішто сабе — і выпіўка і гарачая бульба (каб яшчэ да яе хлеба). Паспешліва, з лёгкім шумам у галаве, ямо. А з душы ўжо хлынае, ірвецца разам перажытае, тое, што адышло ў нябыт ды раптам уваскрэсла для мяне разам з прыходам Юркі.
— Слухай, а ты Драздоўскага не сустракаў?
— Драздоўскі ж загінуў. Яшчэ на Дняпры. Пад бамбёжку трапіў.
— Глядзі ты! Такі асцярожны. А дзе гэта памстаршына наш, Адзінокаў?
— Го, Адзінокаў! Адзінокаў камбатам быў стаў.
— Камбатам?
— Ну. Ды ненадоўга. Ногі адарвала. Нядаўна, пад Пяціхаткай.
— Шкада трохі. А наогул, паскуда ён.
— Паскуда, праўда, — згаджаецца Юрка.
— А не ведаеш, куды Кузняцоў Валька папаў?
— Кузняцоў? Разумееш, не ведаю нават, дзе ён і ваяваў. У яго ж бацька генерал. Памятаеш, ехалі на фронт, — усё кпілі з яго: Кузняцоў, маўляў, да бацькі ад’ютантам пойдзе. А я неяк аднаго разу, — пагадзі ты, не ведаю ўжо, дзе гэта і было, — неяк адышоўся ад дарогі ў бок, да магілкі. Гляджу — таблічка. Чытаю: малодшы лейтэнант Кузняцоў вэ эс… Точна. Наш Валька. Вось табе і ад’ютант…
Читать дальше