Васіль Быкаў - Поўны збор твораў у чатырнаццаці тамах. Том 7

Тым часам стралянiна ў вёсцы мацнела, i мiны пачалi рвацца часцей i блiжэй. Матузка ў акопе хоць i не вельмi баяўся, але, не ўмеючы яшчэ валодаць сабою, уздрыгваў пасля кожнага выбуху. Толькi ўпэўнiўшыся, што мiны не наблiжаюцца больш да лазнi, ён перастаў турбавацца. Хлопец з радасцю адзначыў гэтую перамену ў сабе i падумаў, што прывыкае.

Праз якую гадзiну бой за вёску пачаў сцiхаць. Аўтаматы i вiнтоўкi змоўклi, толькi кулямёты яшчэ пускалi доўгiя чэргi па далёкiх цэлях. Вiдаць, першая атака гiтлераўцам не ўдалася, i цяпер трэба было чакаць другой.

Трымаючы кулямётны прыклад ля пляча, Галкiн не зводзiў вачэй з нiзiны — i не дарма. Накапiўшыся ў раўчуку злева, гiтлераўцы высыпалi ў нiзiну i, выстройваючыся на хаду ў няроўны блытаны ланцуг, кiнулiся да лесу. Галкiн пачакаў, пакуль усе высыплюць на адкрытую мясцовасць, i пусцiў доўгую чаргу.

Ад першых стрэлаў кулямёта Матузка ўздрыгнуў, мацней сцiснуў сваю вiнтоўку, але стрэлiць не здолеў. У яго зашчымела ў грудзях, млосць разлiлася па целе. Цяпер толькi ён адчуў i зразумеў упершыню, што вось пачалося тое, да чаго ён рыхтаваўся гэтулькi часу. Узрушанасць была моцная, яна хваляй уварвалася ў душу маладога салдата, але хутка i прайшла. Барацьба, у якую ўжо ўступiў юнак, патрабавала яго непасрэднага ўдзелу, не лiчачыся з настроем, i Матузка зразумеў гэта. Прыклаўшыся да вiнтоўкi, ён убачыў ля мушкi многа маленькiх фiгур, якiя паднiмалiся, беглi i падалi. Побач страляў кулямёт, i неяк у такт яго стрэлам цi мо ў такт сэрцу, сцiснутаму ў грудзях, ва ўсе бакi хадзiў ствол вiнтоўкi, не даючы прыцэлiцца. I ўсё ж Матузка выбраў момант, зацяў дыханне i стрэлiў. Потым яшчэ i яшчэ…

Нечакана сустрэтыя кулямётным агнём з фланга, гiтлераўцы спачатку кiнулiся наперад, а потым прыцiшылi бег. Многiя з iх пападалi на лугавiну, iншыя, змяшаўшыся, пачалi бязладна бегчы назад у раўчук, адкуль толькi што выйшлi. Наўздагон iм Галкiн апаражнiў дыск i вылаяўся, не стрымаўшы злоснай радасцi.

Матузка ўслед за кулямётчыкам з прыкметнай неахвотай пакiнуў страляць i паклаў на бруствер вiнтоўку. На яго твары ззяла такое шчырае захапленне першым поспехам, што Галкiн не ўтрымаўся ад усмешкi i, мiмаволi паддаючыся настрою памочнiка, амаль весела запытаў:

— Ну, як?

— Адбiлi, — проста адказаў Матузка. Кулямётчык выцер пiлоткай узмакрэлы лоб i, нiбы скiнуўшы з плячэй якi цяжар, зморана ўздыхнуў.

— Нiчога, братка, — цёпла сказаў ён, адклiкаючыся, вiдаць, на нейкiя свае думкi. — Як-небудзь. Давай папоўнiм дыскi.

Ён узяў з-пад ног рэчавы мяшок, наладаваны патронамi, i развязаў лямкi.

— Патронаў, здаецца, хопiць, а вось хлеба няма. Прыйдзецца патрываць пакуль што.

— У мяне ёсць крыху, — азваўся Матузка, узрадаваўшыся, што чым-небудзь можа ўслужыць старэйшаму таварышу.

— Давай тады заадно падмацуем i жываты, каб весялей жылося. Цябе як завуць?

— Мiкалай, — паведамiў Матузка.

— А мяне — Змiтрок.

Матузка выняў з кiшэнi загорнуты ў паперу кавалак усохлага хлеба, разламаў на дзве паловы i большую аддаў таварышу. У гэты час ён быў перакананы, што Галкiн зусiм някепскi хлопец, з iм можна сябраваць, i пашкадаваў, што яны не пазнаёмiлiся раней. А Галкiн, смачна хрумстаючы яблык з хлебам, пiхаў у дыск патроны i думаў, што з маладога байца, пэўна, будзе толк.

Так яны паснедалi несамавiтым харчам, павесялелi ў адносiнах мiж сабой i, задаволеныя добрым пачаткам справы, мала думалi, што яшчэ iх чакае.

Апоўднi над вёскай i полем запанавала нудная няпэўная цiшыня. Прасторы, размораныя спёкай, цiха драмалi, адпачываючы ад шматгадзiнных трывог барацьбы, ахапiўшай наваколле.

Галкiн i Матузка ў дзве пары вачэй сачылi за лагчынай, каб у час заўважыць новыя спробы немцаў абысцi вёску. Але ў нiзiне i ў полi было зусiм пуста. Нiводнай жывой iстоты, нiводнага руху не назiралася ўдалечынi, толькi над чаротам, пэўна, на добрае надвор’е, дрыжала гарачае марыва.

Можна было меркаваць, што немцы кiнулi намер авалодаць вёскай i адышлi на iншы рубеж цi змянiлi кiрунак наступу. Аднак да хлопцаў нiхто не прыходзiў, i Галкiн, як баец з вопытам, ведаў, што ў такiх выпадках трэба выконваць ранейшы загад.

Разам са спакоем прыйшлi i новыя клопаты. Пасля сухога снедання нясцерпна хацелася пiць, а спёка яшчэ больш узмацняла смагу. Нейкi час хлопцы моўчкi змагалiся з ёю, але нарэшце Галкiн не вытрымаў.

— Ты з кулямёта страляць умееш? — запытаў ён у таварыша.

— Ага.

— Тады папiльнуй тут, а я пашукаю вады.

Ён дастаў з рэчавага мяшка пагнуты кацялок i павольнай хадою падаўся за лазню.