Miguel Cervantes - La inĝenia hidalgo don Quijote de La Mancha

La pastro, la barbiro, la bakalaŭro kaj eĉ la sakristiano ne povas kredi vin gubernatoro kaj asertas, ke la tuta afero estas iluzio aŭ ia ensorĉo, kiaj ordinare trafas vian mastron don Quijote. Sansón diras, ke li iros serĉi vin por elbati la gubernatorecon el via kapo, kaj la frenezon el la cerbo de don Quijote. Mi nur ridas, rigardas mian kolieron, kaj pensas pri la vesto, kiun mi faros el via kostumo por Sanchica. Al mia sinjorino la dukino mi sendas nombron da glanoj: mi dezirus ilin oraj. De via flanko, sendu al mi kelke da perlo-koliero, se ili ekzistas en via insulo.

Jen la novaĵoj de la vilaĝo: Berrueca edzinigis sian filinon al fuŝa pentristo, kiu venis ĉi tien proponi sin por ajna pentrolaboro. La administrantaro de la vilaĝo komisiis al li pentri la blazon-ŝildon de lia Majesto super la pordo de la magistratejo. Li petis du dukatojn, ricevis ilin anticipe, laboris ok tagojn, sen efektive pentri ion, kaj fine diris, ke ne prosperas al li pentri tiom da stultaj detaloj. Li redonis la ricevitan monon, tamen li edziĝis pro sia famo de bona laboristo; vere li forlasis la penikojn kaj prenis la ŝpaton kaj nun brave laboras en la kampoj. La filo de Pedro Lobo ricevis la ordinojn kaj la tonsuron kaj intencas fariĝi pastro. Minguilla, la nepino de Mingo Silvato, aŭdis pri lia intenco kaj prezentis plendon kontraŭ li pro rompo de edziĝo-promeso, Klaĉemaj langoj diras, ke li gravedigis ŝin, sed li absolute negas tion. Ĉi-jare ne estas olivoj, kaj en la tuta vilaĝo troviĝas eĉ ne unu guto da vinagro. Kompanio de soldatoj preterpasis ĉi lokon kaj tri knabinoj de la vilaĝo foriris kun la trupo. Mi ne diras al vi iliajn nomojn, ĉar eble ili revenos, kaj sendube ne mankos viroj pretaj edziĝi al ili malgraŭ ties pli malpli grandaj makuloj.

Sanchica faras puntojn, per tio perlaboras ok maravedojn ĉiutage, kaj metas ilin ne ŝparmonujon, kiel helpon por la akiro de sia dotaĵo. Sed tial, ke nun ŝi estas filino de gubernatoro, vi donos al ŝi la dotaĵon, kaj ŝi ne bezonos labori tiucele. La fontano de la placo sekiĝis. Unu fulmo trafis la turon de la kirko… sed kio ne doloras, pri tio mi ne ploras.

Mi atendas respondon al ĉi letero kaj vian decidon, ĉu mi iru aŭ ne al la ĉefurbo. Kaj fine, Dio donu al vi pli longan vivon ol al mi, aŭ almenaŭ same longan, ĉar mi ne volus lasi vin sola en la mondo.

Via edzino,

Ĉi leteroj provokis multe de laŭdoj, ridoj kaj admiroj, kaj, kvazaŭ por ĉion kroni, alvenis mesaĝisto kun la letero de Sancho al don Quijote. Oni same legis ĝin publike, kaj ĝia enhavo ŝancelis ĉies ideon pri la stulto de la gubernatoro. La dukino retiris sin, por ke la paĝio rakontu al ŝi pri siaj travivaĵoj en la vilaĝo de Sancho. La paĝio raportis longe, sen preterlasi ajnan detalon, transdonis al ŝi la glanojn kaj ankaŭ unu fromaĝon, lastatempe aldonitan de Teresa, kiu estis dirinta al la paĝio, ke ĝi estas bonega, eĉ supera al la fromaĝoj de la vilaĝo Tronchón. La dukino ĉion akceptis kun ega plezuro. Kaj jam ĉi tie ni devas lasi ŝin por rakonti la finon de la granda Sancho, floro kaj spegulo de insulaj gubernatoroj.

Pri la agitata fino kaj pereo de la gubernatoreco de Sancho Panza

Estus absurde pensi, ke en ĉi vivo la aferoj daŭros senŝanĝe en la sama stato; male, ŝajnas, ke ĉio sekvas sin rondire: la somero la printempon, la aŭtuno la someron, la vintro la aŭtunon kaj la printempo la vintron, kaj tiel la tempo turniĝas ĉirkaŭ si mem kvazaŭ rado senhalta. Nur la homa vivo kuras, pli rapide ol la vento, al sia fino, sed sen espero de renoviĝo, se ne en la transa mondo, kie limoj ne ekzistas. Tion diras Cide Hamete, mahometana filozofo: ĉar multaj homoj, sen ricevi la inspiron de la fido, kaj nur per siaj naturaj lumoj, komprenas la rapidon kaj nestabilon de la nuna ekzisto kaj la eternan daŭron de la alia esperata vivo. Sed ĉi tie, la rimarko de Cide Hamete aludas nur al tio, kiel rapide finiĝis, konsumiĝis, detruiĝis, turniĝis en ombron kaj fumon la regado de Sancho Panza.

En la sepa nokto de sia gubernatoreco li kuŝis en la lito, sata, ne de pano aŭ vino, sed de tio, juĝi, soni opiniojn, fari leĝojn kaj dekretojn. Kaj kiam, malgraŭ lia granda apetito, la dormemo komencis fermi al li la okulojn, li aŭdis orelŝiran bruadon el sonoriloj kaj krioj, tian, ke ŝajnis, kvazaŭ la tuta insulo enabismiĝus en la maron.

Li sidiĝis en la lito kaj aŭskultis atente, kun la intenco eltrovi la kaŭzon de la bruego, sed vane, ĉar al la pandemonio de krioj kaj sonoriloj miksiĝis senfina nombro da trumpetoj kaj tamburoj. Sancho eĉ pli konfuziĝis kaj, plena de alarmo kaj teruro, saltis el la lito, surmetis paron da pantofloj, pro la humido de la planko, kaj, sen kovri sin per negliĝo aŭ io simila, apertis la pordon, ĝuste en la momento kiam pli ol dudek personoj, kun lumaj torĉoj kaj elingitaj glavoj, alkuris al li sur la koridoroj, laŭtege kriante:

—Al la armoj, sinjoro gubernatoro, al la armoj! Nekalkuleblaj malamikoj invadis la insulon, kaj ni estos perditaj, se via scio kaj kuraĝo ne helpos nin!

Brue, impete kaj tumulte ili alvenis al la loko, kie Sancho staris plena de stuporo kaj miro antaŭ ĉio, kion li vidis kaj aŭdis. Kaj unu el la bruantoj diris al li:

—Tuj armu vin, se vi ne volas perei kune kun la insulo.

—Ĉu armi min? —protestis Sancho—. Kiom mi scias pri armoj kaj helpoj? Prefere lasu ĉi aferojn por mia mastro don Quijote. En du palpebrumoj li solvos la situacion. Mi, kompatinda, komprenas nenion pri ĉi hasto.

—Nu, sinjoro gubernatoro! —diris alia—. Kial vi staras neniofare? Armu vin. Ĉi tie ni portas por via moŝto batalilojn por atako kaj defendo. Eliru al la placo kaj estu nia gvidanto kaj kapitano. Tion vi devas fari pro via karaktero de gubernatoro.

—Nu, bone do, armu min —respondis Sancho.

Tuj oni alportis al li paron da antikvaj ŝildegoj (la bruantoj intence provizis sin per ili jam pli frue) kaj, sen lasi lin surmeti ian veston, alpuŝis al li, en ĉemizo, unu ŝildegon antaŭe kaj la alian malantaŭe, eligis liajn brakojn tra du truoj jam faritaj al la ŝildoj, kaj forte ligis lin per ŝnuroj, tiamaniere, ke li vidis sin enpakita, kunpremita, rekta kiel ŝpinilo kaj nekapabla flekseti la genuojn aŭ fari unu solan paŝon. Oni enmanigis al li unu lancon, kaj li devis apogi sin sur ĝi por sin teni sur la piedoj. Post oni diris al li, ke li marŝu kaj kuraĝige gvidu ilin: ĉar, kun li kiel ilia lumo kaj poluso, ĉio irus bone.

—Kiel mi, kompatinda, povus marŝi? —respondis Sancho—. La ŝildoj tiel enpremas al mi la karnon, ke mi eĉ ne povas movi la artikon de la genuoj. Portu min do en viaj brakoj kaj lasu min en kuŝa aŭ stara pozicio en ia poterno: mi defendos ĝin, aŭ per ĉi lanco, aŭ per mia korpo.

—Nu, marŝu, sinjoro gubernatoro —diris alia—. La timo, pli ol la ŝildoj, paralizas vin. Movu vin, rapidu, ek! Estas tarde, la nombro de la malamikoj kreskas, la krioj pli laŭtas, kaj la danĝero minacas jam de proksime

La kompatinda gubernatoro, tiamaniere urĝata kaj incitata, provis movi sin, sed perdis la ekvilibron, peze falis, kaj tiel forte frapiĝis kotraŭ la plankon, ke li pensis, ke li dispeciĝis. Li kuŝis kiel testudo enfermita kaj kovrita de siaj karapacoj, kiel salita viando porka premata inter du tabuloj por ĝin fumaĵi, aŭ kiel boato renversita sur strando. Kaj kvankam la grupo por de mistifikantoj vidis lin falinta, tamen ĝi ne montris al li kompaton; kontraŭe, ili estingis la torĉojn, plilaŭtigis la kriadon kaj ripetis la alvokon urĝe preni la armojn, tretante super la povra Sancho kaj donante nekalkuleblan nombron da hakoj sur liajn ŝildojn; kaj dank’ al tio, ke li kumprenis sin kaj entiris la kapon sub la karapacoj, li ne vidiĝis en pli kompromita situacio. Kunstreĉita do en sia spaceto, li ŝvitis kaj reŝvitis kaj tutkore petis Dion liberigi lin de la danĝero. Kelkaj stumblis kontraŭ lin, aliaj falis sur lin, kaj unu eĉ stariĝis sur lia karapaco iom longan tempon, kaj de tie, kvazaŭ de gvato-turo, li komandis la armeon, kriante: