Michail Bułhakaŭ - Majstar i Marharyta

— Patelefanavać? Nu, što ž, patelefanujcie, — sumna zhadziŭsia chvory i raptam horača paprasiŭ: — Ale malu vas na razvitannie, paviercie chacia tamu, što josć djabal! Pra bolšaje ja ŭžo nie prašu. Majcie na ŭvazie, što na heta josć siomy dokaz, i jon sama nadziejny! I zaraz vam jon budzie pakazany.

— Dobra, dobra, — z falšyvaju łaskavasciu skazaŭ Bierlijoz, padmirhnuŭ zasmučanamu paetu, jakomu zusim nie chaciełasia vartavać zvarjaciełaha niemca, i pamčaŭ da taho vychadu z Patryjarchavych, jaki znachodzicca na rahu Bronnaje i Jermałajeŭskaha zavułka.

A prafiesar adrazu ž zrabiŭsia zdarovym i viasiołym.

— Michaił Alaksandravič! — kryknuŭ jon naŭzdahon Bierlijozu.

Toj zdryhanuŭsia, azirnuŭsia, ale supakoiŭ siabie tym, što imia jaho i imia pa-baćku viadomy prafiesaru taksama z haziety. A prafiesar kryknuŭ, skłaŭšy ruki ruparam:

— Ci nie zahadajecie nieadkładna adbić telehramu vašamu dziadźku ŭ Kijeŭ?

I znoŭ pierasmyknuła Bierlijoza. Adkul varjat viedaje pra jaho kijeŭskaha dziadźku? Pra heta ž u hazietach nie skazana. Ehie, ci nie praŭ tut Biazdomny? A kali dakumient lipavy? Voj, dziŭny subjekt. Telefanavać, telefanavać! Jaho chutka vysvietlać!

Bierlijoz pabieh dalej, ni da čoha bolej nie prysłuchoŭvajučysia.

I tut la samaha vychadu na Bronnuju z łaŭki nasustrač redaktaru ŭstaŭ jakraz hetaki ž samy hramadzianin, što tady ŭ soniečnym sviatle vylepiŭsia z tłustaje spiakoty. Tolki ciapier jon byŭ užo nie pavietrany, a zvyčajny, płocki, i ŭ pryciemku Bierlijoz dobra razhledzieŭ, što vusiki ŭ jaho jak kurynaje pierje, vočki maleńkija, iraničnyja i pjanavatyja, a štany klatčastyja, padciahnutyja hetak, što vidać brudnyja biełyja škarpetki.

Michaił Alaksandravič padaŭsia nazad, ale supakoiŭ siabie tym, što heta niedarečnaje supadziennie i što ciapier niama času na rozdum.

— Turnikiet šukajecie, hramadzianin? — nadtresnutym tenaram pacikaviŭsia klatčasty typ. — Siudy, kali łaska! Prosta i vyjdziecie kudy treba! Z vas by za padkazku na čverć litra… padlačycca… byłomu rehientu! — subjekt, kryŭlajučysia, navodmaš zniaŭ svaju žakiejskuju šapačku.

Bierlijoz nie staŭ słuchać pabirušku i kryŭlaku rehienta, padbieh da turnikieta, uziaŭsia za jaho rukoju. Jon paviarnuŭ jaho i zbiraŭsia ŭžo stupić na rejki, jak u tvar pyrsnuła čyrvonym i biełym sviatłom: u šklanoj skryncy zasviaciŭsia nadpis: „Scieražysia tramvaja!”

Adrazu ž padlacieŭ tramvaj, jaki zavaročvaŭ na novuju liniju z Jermałajeŭskaha na Bronnuju. Jak tolki zaviarnuŭ i vyjšaŭ na pramuju, raptoŭna asviatliŭsia ŭnutry elektryčnasciu, uzvyŭ i dadaŭ chodu.

Asciarožny Bierlijoz, choć i stajaŭ u biaspiečnym miescy, vyrašyŭ viarnucca za rahatku, pierakłaŭ ruku na viartušcy, stupiŭ krok nazad. I ŭ hetaje imhniennie ruka jaho sarvałasia, naha niaŭmolna, jak na lodzie, slizhanuła pa bruku da rejek, druhuju nahu padkinuła, i Bierlijoz vylecieŭ na rejki.

Bierlijoz staraŭsia za što-niebudź uchapicca, upaŭ dahary, zlohku ŭdaryŭsia patylicaj ab kamiennie, i ŭspieŭ uhledzieć uvyšyni, ale sprava ci zleva, jon užo nie zapomniŭ, — pazałočanuju poŭniu. Jon paspieŭ pieraviarnuccca na bok, imkliva padciahnuŭ nohi da žyvata i, pasla taho jak paviarnuŭsia, uhledzieŭ, jak imčyć na jaho z niastrymnaju siłaju zusim bieły ad žachu tvar žančyny-vahonavažataj i jaje čyrvonuju paviazku. Bierlijoz nie paspieŭ uskočyć, ale vakol jaho adčajnymi žanočymi hałasami zaviščała ŭsia vulica. Važataja rvanuła za elektryčny tormaz, vahon sieŭ nosam u ziamlu, pasla imhnienna padskočyŭ, z hrukatam i zvonam z voknaŭ pasypałasia škło. Tut u mazhach u Bierlijoza niechta adčajna kryknuŭ: „Niaŭžo?..” Jašče raz, užo apošni raz, milhanuła poŭnia, jakaja razvalvałasia na kavałki, i potym stała ciomna.

Tramvaj nakryŭ Bierlijoza, i pad aharodžu Patryjarchavaje alei vykinuła na brukavany kamienny adchon kruhły ciomny pradmiet. Jon skaciŭsia z hetaha adchonu i zaskakaŭ pa bruku Bronnaje.

Heta była adrezanaja hałava Bierlijoza.

Scichli isteryčnyja žanočyja kryki, pierastali svidravać pavietra milicejskija svistki, dzvie sanitarnyja mašyny paviezli: adna — abiezhałoŭlenaje cieła i adrezanuju hałavu ŭ morh, druhaja — paranienuju askołkami škła pryhožuju važatuju; dvorniki ŭ biełych fartuchach prybrali askołki škła i zasypali piaskom kryvavyja łužy, a Ivan Mikałajevič, jak upaŭ na łaŭcy, nie dabiehšy da turnikieta, hetak i zastaŭsia na joj.

Niekalki razoŭ jon sprabavaŭ ustać, ale nohi nie słuchalisia, — z Biazdomnym zdaryłasia niešta nakštałt paraliča.

Paet kinuŭsia biehčy da turnikieta, jak tolki pačuŭ kryk, i bačyŭ, jak hałava padskokvała, kaciłasia pa bruku. Jon hetak spałochaŭsia, što ŭpaŭ i kusaŭ ruki da kryvi. Pra zvarjaciełaha niemca jon, viadoma, zabyŭsia i staraŭsia zrazumieć tolki adno, jak heta moža być, što voś tolki što jon havaryŭ z Bierlijozam, a praz chvilinu — hałava…

Uschvalavanyja ludzi prabiahali paŭz paeta pa alei, niešta kryčali, ale Ivan Mikałajevič ich nie razumieŭ.

Niečakana la jaho sustrelisia dzvie žančyny, i adna z ich, vastranosaja i prostavałosaja, zakryčała nad samym paetam druhoj žančynie:

— Aniečka! Naša Aniečka! Z Sadovaje! Heta jaje rabota! Uziała jana ŭ bakalei aleju, dy litroŭku ab viartušku i pabiła! Usiu spadnicu sapsavała… Voj, jak jana łajałasia, jak łajałasia! A jon, biedny, vychodzić, pasliznuŭsia i pajechaŭ na rejki…

Z usiaho skazanaha žančynami ŭ zbiantežanaj hałavie ŭ Ivana Mikałajeviča zastałosia adno słova: „Aniečka…”

— Aniečka… Aniečka?.. — pačaŭ marmytać paet i ŭstryvožana aziracca. — Pačakajcie, pačakajcie…

Da słova „Aniečka” pryviazałasia słova „alej”, a potym čamuści „Poncij Piłat”. Piłata paet adrynuŭ i pačaŭ viazać łancužok ad słova „Aniečka”. A łancužok hety viazaŭsia vielmi chutka i pryvioŭ da zvarjaciełaha prafiesara.

Prabačcie! Dy jon ža skazaŭ, što pasiedžannie nie adbudziecca, tamu što Aniečka razliła alej. I majecie — jano nie adbudziecca! Mała hetaha: jon jašče skazaŭ, što hałavu Bierlijozu adreža žančyna?! Aha, aha! Važataja — žančyna?! Što ž heta takoje? Ha? Ciapier nie było i kropielki sumniennia ŭ tym, što tajamničy kansultant dakładna viedaŭ zahadzia ŭsiu karcinu žachlivaje smierci Bierlijoza. Tut dzvie dumki praciali hałavu paeta. Pieršaja: „Ion zusim nie varjat! Usio heta hłupstva!” i druhaja: „Ci nie padstroiŭ usio heta jon sam?!”

Ale, dazvolcie, jakim čynam?! — Nie, pra heta my daviedajemsia!

Ivan Mikałajevič pierasiliŭ siabie, ustaŭ z łaŭki i kinuŭsia tudy, dzie razmaŭlaŭ z prafiesaram. I akazałasia, što toj, na ščascie, jašče nie pajšoŭ.

Na Bronnaj užo zapalilisia lichtary, a nad Patryjarchavymi sviaciła załataja poŭnia, i ŭ miesiačnym, zaŭsiody padmannym sviatle Ivanu Mikałajeviču zdałosia, što toj staić i trymaje pad pachaj nie kijok, a špahu.

Były padliza-rehient siadzieŭ na tym samym miescy, dzie siadzieŭ jašče niadaŭna sam Ivan Mikałajevič. Ciapier rehient načapiŭ sabie na nos vidavočna niepatrebnaje piensne, u jakim nie było adnaho škielca, a druhoje — tresnutaje. Ad hetaha klatčasty hramadzianin zrabiŭsia jašče brydčejšym, čym byŭ tady, kali pakazvaŭ Bierlijozu darohu na rejki.

Z zachaładziełym sercam Ivan padniaŭsia da prafiesara, zazirnuŭ jamu ŭ tvar, pierakanaŭsia, što nijakich prykmiet varjactva niama na hetym tvary i nie było.

— Pryznajciesia, chto vy taki? — hłucha spytaŭsia Ivan.