Шолам-Алейхем - Песня песняў

— Дзіўная рэч, — кажа мне Бузя, і яе прыгожыя, блакітный вочы з «Песні песняў» у гэтую хвіліну глыбокія, як неба, і задумлівыя, як ноч, — дзіўная рэч: кожны раз, калі я іду альбо еду цераз раку, якая б гэта рака ні была, я абавязкова бачу свайго тату, і кожны раз…

Я перабіваю яе:

— Ты гаворыш глупства, Бузя.

Бузя на хвілю задумваецца, потым кажа мне:

— Глупства? Ха-ха-ха, твая праўда. Я кажу глупства. Бо я дурненькая. Я дурненькая дзяўчынка. Проста дурнічка, ці ж не так? Скажы праўду, Шымек. Ты павінен сказаць мне праўду. Ха-ха-ха!

Бузя смяецца, закідвае галаву і паказвае свае жамчужныя зубкі. У ззянні сонца ззяе яе твар. І ўсе фарбы поля адбіваюцца ў яе ў вачах, у яе прыгожых блакітных вачах з «Песні песняў».

Дарэмна! Я не магу пераканаць яе, што яна не такая ўжо дурнічка, што яна ўвогуле не дурнічка. Яна ведае, кажа яна мне, яна ведае, што бываюць дурнейшыя за яе. Яна ведае. Але супраць мяне яна дурнічка. Уявіце сабе — яна верыць у сны!

— Ці ж не праўда, Шымек, ты — не верыш? А я веру. Вось толькі ўчора да мяне ў сне з'явіўся тата, прыйшоў з таго свету. Прыбраны і вясёлы, жывы, з кійком у руцэ. І гаворыць са мною гэтак прыязна, гэтак ласкава, і круціць у пальцах кіёк: «Я прыйшоў, дачушка, на тваё вяселле…» Ну, што ты скажаш на гэта, Шымек?..

— Бузя, не трэба верыць у сны. Сны — гэта лухта лухтою.

— Лухта лухтою, кажаш?

Бузя на момант спыняецца, задумваецца. Потым зрываецца з месца і бяжыць па шматколерным полі. Адбягае і спыняецца.

Як кветка, як маляўнічая кветка выглядае Бузя на гэтым шматколерным полі, што рассцілаецца вакол нас без канца і краю. Яно жаўцее жоўценькімі рамонкамі, яно чырванее чырвоненькімі гваздзічкамі. Блакітная ярмолка неба над Бузінай галавою. Сярэбраная рэчка каля яе ног. З усіх бакоў струменяцца духмяныя, хмельныя водары. Я зачараваны. Я захмялелы.

Бузя таксама стаіць як зачараваная сярод шматколернага поля і глядзіць на мяне задуменна-задуменна, як лес.

Пра што думае зараз Бузя? Што гавораць яе вочы, яе прыгожыя блакітныя вочы з «Песні песняў»?

«Ані хавацэлес гашоройн — я лілея Саронская. Шойшанос гоамокім — ружа далін…»

Вось што кажуць мне яе вочы. І здаецца мне, што ніколі-ніколі яшчэ не была Бузя такою — сапраўднаю Суламіт з «Песні песняў», — як у гэтую хвіліну.

Нібы кветка выглядае Бузя, лілея Саронская. Нібы ружа ў квецені выглядае Бузя, ружа далін, у гэтым шырокім шматколерйым полі, што рассцілаецца вакол нас без канца і краю. Яно жаўцее жоўценькімі рамонкамі. Яно чырванее чырвоненькімі гваздзічкамі. Блакітная ярмолка нябёсаў над Бузінай галавою. Срэбная рэчка ля яе ног. З усіх бакоў струменяцца духмяныя, хмельныя водары. Я зачараваны. Я захмялелы.

Бузя пайшла. Я за ёю. Лёгка і хутка крочыць Бузя. Лёгка, як серна, як лань з ланяў, імкне яна праз шматколернае поле, што распасцерлася без канца і краю. У ззянні сонца ззяе яе твар, і ўсе колеры поля адбіваюцца ў яе ў вачах, у яе прыгожых блакітных задумлівых вачах з «Песні песняў».

Ніколі, ніколі яшчэ не была Бузя такою — сапраўднаю Суламіт з «Песні песняў», — як у гэты дзень.

— Ты пазнаеш, Бузя, гэтае поле?

— Калісьці яно належала табе…

— А пагорак?

— Твой пагорак. Калісьці тут усё было тваё. Усё дарэшты… — кажа мне Бузя з лёгкаю ўсмешкаю на прыгожых вуснах. Толькі ж мне здаецца, што яна смяецца з мяне, як яна смяялася з мяне калісьці, шмат гадоў таму.

— Прысядзем?

— Прысядзем.

Я саджуся на пагорак і ладкую месца побач для яе. Бузя сядае супроць мяне.

— Вось тут, Бузя, помніш, я табе расказваў, як я…

Бузя падхоплівае і канчае за мяне:

— Як ты ўздымешся з дапамогаю чароўнага слова і паляціш, як арол, пад самыя хмары, вышэй за хмары — над палямі і лясамі, над гарамі і далінамі, над морамі і пусткамі, і апынешся па той бок Змрочных гор, у крыштальным палацы. Там ужо сем гадоў сядзіць твая зачараваная царэўна і чакае, пакуль ты не злітуешся над ёю, не прыляціш з дапамогаю чароўнага слова і не вызваліш, не выратуеш яе — ха-ха-ха!

Не, Бузя сягоння вясёлая нейк па-дзіўнаму. Ненатуральна вясёлая. Яна смяецца нібы з-пад прымусу. Досыць. На ўсё свой час. Час сказаць ёй некалькі простых, ясных, дакладных слоў. Час адкрыць мне перад ёю сваё сэрца, расхінуць сваю душу… І я канчаю сваю думку словамі з «Песні песняў»: «Ад шэёфуях гаём — пакуль не згасне дыханне дня; вэносу гацлолім — і не пабягуць цені…»

За ўвесь час, што я дома, я не выказаў Бузі і дзесятай, і сотай долі таго, што выліў я ёй вось тут у вось гэтае ранне. Я адкрыў ёй сваё сэрца, расхінуў перад ёю сваю душу. Я расказаў ёй усю праўду пра тое, што прывяло мяне сюды…