Fərman Kərimzadə - Xudafərin körpüsü

Bu anda o hökmdarı yox, özünü düşünürdü. Əhməd padşahı öldürüblər, bu ona aydındır. Burada onun heç bir günahı yoxdur, onu günahkar sayıb dərisini boğazından çıxaracaqlar. Niyə bilməyib, niyə xəbər tutmayıb. Elə o qorxu yazığı bu hala saldı.

Əllərini boğazına atdı. Yox, özünü boğmaq istəmirdi. Onu boğan qəhəri rədd eləməyə çalışırdı. Artıq ciyərləri, ürəyi partlamaq dərəcəsinə gəlmişdi və göz bəbəkləri o qədər böyümüşdü ki, o heç nə görmürdü. Yerə çökdü, yavaş-yavaş onun nəfəsi gedib-gəlməyə başladı. Özünə gələn kimi əlini yerə dayaq verib qalxdı. Ürəyinə elə bil istiot səpmişdilər və alışıb yanırdı.

Səndələyə-səndələyə qapıdan çölə çıxdı, qışqırmaq istədi, səsi çıxmadı. Ürəyi bulandı. Başı hərləndi və üzü üstə yerə yıxıldı, ağarmış rəngi kömür kimi qaraldı.

Qorxusundan ürəyi partlamış xidmətçi görə bilmədi ki, sarayda İstanbuldan gəlmiş əyan-əşrəfi necə doğrayırlar.

Beləliklə də Əhməd padşahın Təbriz taxtındakı yeddi aylıq hökmranlığı sona çatdı.

Bir neçə gündən sonra Osmanlı sultanının göndərdiyi qoşunlardan qalan tör-töküntüləri fitə, daşa basıb yola salırdılar. Onları fitə basan nə əsnafıydı, nə rəiyyət. Bunlar əmirlər idi. Əbih Sultanla Fərrux Yasarın birgə hazırladıqları qəsd baş tutmuşdu. Əhməd padşah aradan qalxmışdı.

Qoşunun tör-töküntüləri özləri ilə bərabər arabaya qoyulmuş cənazəni də aparırdılar. İki kəl qoşulmuş araba cırıldaya-cırıldaya getdikcə onun arxasında kiminsə bağladığı süpürgə yerdə sürünürdü.

Əhməd padşahın arvadı Aynaşahsultanı da oğlu Zeynal bütün kəniz və qaravaşları, bütün əşyaları ilə bərabər hörmətlə yola salırdılar. Ona kəcavə ayırmışdılar. Rum Sultanının qızını ayrı cür də yola salmaq olmazdı.

Qoşunlar yola düşəndə Təbriz qalasının üstündə dayanan adamlar oxuyurdu:

Əhməd padşahdan sonra Təbriz taxtına iki namizəd qalmışdı. Əlvənd Mirzə, bir də Murad Mirzə. Onların ikisinin taxta çıxacağı arxalarında dayanan gücdən, qüvvədən asılı idi. Bir də belə bir adət vardı. Əgər hökmdar ölürsə, onun övladlarına eyni vaxtda çaparlar göndərirdilər. Hansı özünü tez çatdırsa, o da taxtda otururdu. İndi onlara heç kim taxta çıxmağa sifariş göndərməmişdi. Amma taxt onları çağırırdı. Arxasında Fərrux Yasar dayanan Əlvənd Mirzə taxta çıxdı. Amma Murad da özünə çoxlu tərəfdar yığmışdı. Ona görə də onların arasında sülh yaratmağa çalışdılar. Çünki bir-birilərilə vuruşsalar, Gödək Əhmədin kiçik oğlu Zeynal fürsətdən istifadə eləyib təzədən taxta çıxa bilərdi.

Hakimiyyət eşqi ilə alışıb yanan, lakin bunun üçün heç bir müdriklikləri, təcrübələri olmayan şahzadələr biri-birilərinə güzəştə getmək istəmirdilər.

Qızılözən çayının hər iki sahilində dayanan qoşunlar döyüşə hazır idi. Amma Fərrux Yasar burada ağsaqqallıq elədi. Şahzadələri barışdırdı, Qızılözən çayını sərhəd qoyub Ağqoyunlu səltənətini iki yerə böldü. Elə bil ki, iki uşaq bir almadan ötəri dalaşırdı, onları barışdırmaq üçün almanı onlardan aldı, silib təmizlədi, müştəri gözü ilə baxdı, sonra o almanı qocalıb çürümüş dişlərilə iki yerə böldü. Hər parçasını bir uşağa verdi ki, ağlamasınlar, dalaşmasınlar. Əlvənd Mirzənin payına Azərbaycan, Diyarbəkr və Qarabağ, Murad Mirzənin payına isə İraqi Ərəb, İraqi Əcəm, Fars və Kirman düşdü. Bayaqdan dalaşan və ağlayan uşaqlar səslərini kəsib gözlərinin yaşını sildilər. Bir torpaq isə gör neçə yerə parçalandı.

Bu, Fərrux Yasarın çoxdankı arzusu idi. Çünki Şirvan həmişə Qaraqoyunlulara və Ağqoyunlulara xərac vermişdi, onlardan asılı olmuşdu. İndi isə bu pay bölgüsündə çox asanlıqla o gücləndi və Ağqoyunlu səltənəti gücdən düşdü. Artıq o fikirləşirdi ki, gələcəkdə Arrana - Qarabağa basqınlar eləyib, oranı da Şirvan torpağına qatar, Şirvanşahlığın sərhədlərini Araz çayına qədər uzadar.

Geri qayıdanda o atını Araz üstündə salınmış qırmızı kərpicdən tikilmiş Xudafərin körpüsünün üstündə saxlayıb, gözlərini qayalıqlara səs salan coşğun Araza dikdi. Bir az yuxarıda uçub-dağılsa da üç-dörd tağı salamat qalmış körpüyə baxıb öz-özünə dedi:

– Çox keçməz Əlvənd Mirzənin qoşunlarını bu körpüdə qarşılayarıq. Onda bu körpünü tikənə yox, mənə xuda afərin deyər.

Bundan artıq onun heç bir arzusu yox idi. Həmin arzu da səltənəti böləndə ağlına girmişdi. Övladlarına da bunu vəsiyyət edəcəkdi. Qoy onun sərhədləri Kürdən deyil, Arazdan başlasın.

Elə dövrdü ki, kimin gücü varsa, gücsüzün papağını başından götürüb qaçır. Fərrux Yasar indiyə qədər papağını başında möhkəm saxlamağa çalışmışdı. Amma indi görürdü ki, artıq onun da başdan papaq götürüb qaçmaq vaxtıdı. O niyə qaçırmasın axı?

O, atını körpünün ortasında saxlamışdı, fikrə getmişdi. Qabaqda Qarabağ idi, arxada Qaradağ. Bu körpünü Qaradağdan Qarabağa tərəf tikiblər. Sonra onun üstündən keçib Şirvana gəliblər, onun üstündən yəqin ki, Hülaki xanın qoşunları keçib, Əmir Teymurun orduları adlayıb, atını minən bizim üstümüzə gəlib. Mən də Qarabağı ələ keçirəndən sonra bu xudanın afərin dediyi körpünü söküb tökəcəyəm. Qoy görüm necə keçəcəklər. Mənə Qarabağ lazımdı, cəhənnəm olsun Qaradağ, cəhənnəm olsun Təbriz, cəhənnəm olsun Ərdəbil, Əhər, Mişkin, Marağa, Xoy, Mərənd.

İndi onun bir dərdi qalıb. Ərcivanda məskən salan İsmayılla haqq-hesab çəkmək. Şeyx Heydərin nəslinin axırıncı nişanəsini də yox eləyə bilsə, onda canı rahatlığa çıxar. Bir daha Ərdəbil müridləri Şirvan torpağına girməz. Əhməd padşahın işini bitirməkdə Əbih Sultan ona çox kömək eləmişdi. Verdiyi sözün üstündə dayanmışdı. İsmayılı da aradan götürmək üçün əlindən gələni eləyəcəkdi. Ona görə də Əbih Sultanı əldən verməmişdi. Özü Şamaxıya aparırdı. Əlvənd Mirzənin ən yaxın məsləhətçisi isə Əli bəy Cəyirli olmuşdu. Bu da Fərrux Yasarın ürəyindən idi. O, Əli bəylə xeyli söhbət etmiş, görmüşdü ki, çox dayazdır. Dərinliklərə baş vura bilmir. Təbrizdə Şirvanın işləri korlana bilər. Çünki o əsl tülküxasiyyətdir, hər bicliyi bilir, lazım gələndə isə dönüb canavar olur,pələngə çevrilir, ovunun üstünə atılır. Tuta bilməyəndə yenə tülküyə dönür, yollar axtarır, fürsət gəzir. Öz məqsədinə görə qardaşının meyitinin üstündən keçər. Belə bir adam ona lazımdı... Bir şərtlə ki, ona heç bir ixtiyar verməsin. Göz dustağı eləsin, lazım gələndə məsləhətə çağırsın.

Fərrux Yasarın əlində imkan olsaydı ona nağıldakı kimi dua oxuyub almaya çevirər, cibində gəzdirərdi. İşi düşəndə yenə Əbih Sultana döndərər, dinləyəndən sonra yenə almaya, döndərərdi. Bilirdi ki, o elə bir bəladır ki, heç cür onu başına buraxmaq olmaz.

Əbih Sultan atını ondan xeyli arxada sürürdü. Əvvəl fikirləşmişdi bir aradan çıxsın, qardaşı Nurəlinin yanına, Diyarbəkrə qaçsın. Sonra bu fikirdən vaz keçmişdi. Nə qədər uzaqdadırlarsa, qardaşdılar, yaxın olsalar mehribanlıqları itəcək. Bir əyalətdə iki qoçun başı bir qazana sığışmayacaq. Yaxşısı budur getməsin. Təbrizdə qalmağa da ürək eləmədi. Onu əmirlər əmiri çağırmayacaqdılar. Əlvənd Mirzə Əli bəy Cəyirlinin fitvasıyla onu aradan götürəcəkdi. Yaxşısı budur hələlik Fərrux Yasara sığınsın. Ona qulluq göstərsin. Bəlkə sonradan bir qapı açıla. Əhməd padşah öldürüləndən sonra özünə aydın bir yol təsəvvür eləyə bilmirdi. Qalır İsmayıl. Onu da aradan götürəndən sonra, o artıq Fərrux Yasara da lazım olmayacaq, başlayacaq köhnə düşmənçilik yada düşməyə, onu gürzələrin içinə atacaq. Qobustan gürzələrini o görmüşdü. Uzaqdan baxanda adamın əti ürpəşir. O da ola qarışqa kimi qaynaşan gürzələrin içinə onu lüt-üryan atalar. Yox, İsmayılın işi bitənə qədər o qaçıb canını bir yana çıxarmalıdır.