Fərman Kərimzadə - Xudafərin körpüsü

Gecə keçdi. Hər iki qoşun yatmadı. Hər ikisi yol gedirdi. Süleyman Bicanoğlu döyüş üçün yer seçmişdi. Onların yolu çayın sahilində yastanalara çıxdı. Hər tərəfi yarğandı. Özünün seçmə süvarilərini həmin yastanaya gətirdi. Sərrast oxatan Mosul atıcılarını da elə yerləşdirdi ki, ensiz yolla gələn müridlərə çoxlu tələfat versinlər.

Döyüş səhər işıqlaşanda başladı.

Müridlər düşməni qarşıda görəndə: “Qurban olduğum, sadağa olduğum pirim, mürşüdüm”-deyə onların üstünə atıldılar. Qılınclar qalxanları çeynəyib tökür, qollar, başlar üzülüb düşür, kiçik bir yastana döyüş üçün darısqallıq eləyir, çoxlu döyüşçü atla bərabər yarğanlara uçurdu. Süleyman Bicanoğlunun süvariləri əzilib geri çəkilməyə başladılar.

Şeyx Heydər atını bir dikin üstündə saxlayıb yeni-yeni dəstələri irəli göndərir, döyüşü idarə eləyirdi. Hüseyn Lələ bəy də onun yanında dayanmışdı. Birlikdə tədbir görürdülər.

– Aşağıdan gələnlərin qabağını saxlayıb qalan müridləri çayın kənarı ilə yuxarı aparmalıyıq. Yolu dəyişib, onları azdır.

Söz Şeyx Heydərin dodaqlarında qaldı. O, qabağa əyildi, kürəyindən qanlı oxun ucluğu göründü. Hüseyn Lələ bəy atını Ülkərə yaxınlaşdırdı. Özü də qışqırdı:

– Dədə bəy!

Dədə bəy atını çapa-çapa gəldi. Əlində siyirmə qılınc vardı. Qan onun əlinə, paltarına, atın yalına sıçramışdı.

– Dədə bəy, mən şeyxi bu meşəyə endirirəm. Müridləri o dağa tərəf apar.

– Qurban olum, ay Şeyx, nə oldu sənə?

– Heç, yüngülcə yaralanmışam. Möhkəm dayanın.

Dədə bəy onun kürəyindən ox çıxdığını görmədi.

Hüseyn Lələ bəy Şeyx Heydəri meşəyə gətirdi. Ağacların arasından keçən günəş şüaları gümüş xəncərlər kimi göy otluqlara sancılırdı. Burada “qurban olduğum, sadağa olduğum, pirim, mürşüdüm” nidaları eşidilmirdi. Meşəni quş səsi başına götürmüşdü. Dostunu yəhərdən endirdi. Bir daşın üstündə oturtdu. Ox ucluğunu çıxarıb atdı. Sinəsindən lələklə qarışıq oxu tutub çəkib çıxartdı. Heybəsindən sarğı, məlhəm çıxartdı. Onu otlar üstündə uzandırdı.

Hardasa bülbül oxuyurdu.

Onun sulanmış gözləri qarşısında Aləmşahbəyim dayandı. Oğlanları əl-ələ verib elə bil ona baxırdılar.

– Vaxt itirmə, qulaq as.

– Yaranı sarıyım, sonra.

– Keçdi. Məni dəfn eləyəndən sonra müridləri burax. Hərəsi öz yerinə qayıtsın. Özün də Ərdəbilə qayıt. Oğlanlarımı, Aləmşahbəyimi sənə tapşırıram. Babamın batin kitablarının yerini bilirsən. Mənim işimi sən davam eləyəcəksən. Vaxt...

O, son sözlərini deyib qurtaranda Ülkər ayaqlarını yerə döyüb kişnəyirdi...

Qala divarının üstündəki daş yolla yaşlı bir qadın qaça-qaça gəldi. Uzun qara tumanının ətəkləri ayaqlarına dolaşırdı. Başına yaylıq örtmüş, başqa bir ləçəyi alnından çəpəki keçirib yaylıqla bərabər bağlamışdı. O, Aləmşahbəyimlə İsmayıla çatdı. Gördü ki, Aləmşahbəyim ağlayır, əllərini quru sinəsinə çırpdı.

– Atam-anam niyə ağlayırsan? Canım sənə fəda olsun, bu nə göz yaşlarıdı?

Aləmşahbəyim qala dişləri arasından gözlərini uzaqlara zilləyib, yanağından axan yaşı sildi. Cavab vermədi.

– Heç mən də bilmirəm, anam niyə ağlayır. İsmayıl kişi kimi xidmətçi qadın Səkinəyə baxdı. Aləmşahbəyim uca, sərv qamətini düzəltdi:

– Səkinə, get süfrəni hazırla, uşaqları da çağır, biz də gəlirik, – dedi.

O, öz dərdini özü çəkməyi öyrənmişdi. Qapılarında Ülkər ayaqlarını yerə döyüb kişnəyənə qədər dərdini deməyə sirdaşı vardı. Həmin gündən isə qol-budağı qırıldı, ümid evi yıxıldı.

Səkinə getmirdi. Aləmşahbəyimi ovutmağa çalışırdı.

– Atam-anam, canım sənə fəda, niyə ağlayırsan?

– Səkinə, sənin əslin hardandı?

Səkinə öz taleyindən çox danışmışdı. İndi də soruşur. Yə’ni yadından çıxıb. Çıxar, unudar. Bu qədər dərdin içində adam öz adını da yadından çıxarır.

– Borçalı çökəyi adlı bir gözəl məmləkət vardı. Gəncədən o yana, Tiflisdən bu yana. Orada böyümüşəm. Kim daş deşiyindən çıxır ki. Kənddən qırx qız yığılıb gəzməyə çıxanda hər daşın dalında bir oğlan gizlənib bizə baxırdı. Bir gün bir od gəldi, bir alov qaladı. Kəndimizi yandırdılar. Atam-anam necə oldu bilmədim. Biz qırx qızı zəncirə vurub bazarlarda satdılar. Gəlin olacaqdım, kəniz oldum. Daha qocalmışam, saçlarım da ağarıb. Yaxşı ki, sizin kimi insanların arasına düşdüm. Yoxsa heç bilməzdim günüm necə olacaq.

İsmayıl bu söhbəti ilk dəfə eşidirdi.

– Bəs niyə evinizə getmirsən, Səkinə xala?

– Yollar qıfıllıdı, qurbanın olum.

Aləmşahbəyim əllərini oğlunun çiyinlərinə qoydu. İsmayıl qartal dimdiyinə oxşayan burnunu qaldırıb, aydın gözlərini anasına dikəndə o Səkinəyə deyirdi:

– Səni əsir gətirdilər, eləmi?

– Bəli, qadan ürəyimə.

– Mən də şah qızıyam.. Qardaşım taxtda oturub, amma körpə balalarımla dustağam. Sənin mənə köməyin dəyə bilər?

Səkinə onun dərdini yüngülləşdirmək üçün canıyananlıq eləyirdi. İndi Aləmşahbəyim öz vəziyyətini ona başa salanda Səkinə də ona qoşuldu, sel kimi göz yaşı tökməyə başladı. Ağlaya-ağlaya da çıxıb getdi.

İsmayıl qaladişinə söykənib anasına baxdı:

– Ana, mən balacayam. Hələ çox şeyi bilmirəm. Sən də mənə demirsən. Sultanəli də, İbrahim də məndən hər şeyi gizlədirlər. Amma mən görürəm ki, nəsə olub. Nə olub, onu bilmirəm. Sən ağlayırsan, Səkinə ağlayır, niyə ağlayır?

Aləmşahbəyim əlini oğlunun başına çəkib dedi:

– Böyüyəndə hər şeyi bilərsən.

– Deyin, bilim, mən də tez böyüyüm.

Anası onu qucaqladı. İsmayıl isə dartınıb onun qolları arasından çıxdı. Divar üstündəki yolla qaçdı.

– Tut görüm.

Anası da onun dalınca qaçdı. İsmayıl özünü ciddi aparmaq istəyirdi. Amma uşaqlıq özünü göstərdi. Gülə-gülə qaçdı. Anası da onu qovmağa başladı. Amma çata bilmirdi. Onun cəmi-cümlətanı iyirmi səkkiz yaşı vardı. Gözəlliyi cilvələnib qızılgül kimi pardaxlanırdı. Bu yaşda o, al-əlvan geyinməliydi. Amma...

İsmayıl nəsə görüb dayandı. Heyrət içində gözlərini Savalana dikdi. Savalan nəhəng bir göz dağına dönmüşdü. Hər tərəf axşamın bənövşəyi göy rənginə bürünsə də, Savalan od tutub yanır. Günəşi elə bil özündə əks eləyirdi. İndi o, elə bil ikinci bir günəşə dönmüşdü. Zirvəsindəki buzlaqlar daha gözqamaşdırıcı idi, aşağı endikcə o, kürədəki polad rənginə düşürdü. İsmayıl bu mö’cüzə qarşısında mat-məəttəl qalmışdı.

– Ana, Savalan yanır?

– Yanır, bala, yanır. Sən onun üstünə çıxsaydın, gör nə olardı ey. Ona görə ağlıyırdım da.

– Yox, o məni yandırmaz.

– O yüksəkliyə qalxmaq istəyənlərin çoxu yanıb, oğul.

– Məni yandırmaz. Böyüyəndə çıxacam, görüm o niyə belə qırmızıdı.

Anası heyran-heyran oğluna baxdı. Yaxınlaşıb arxadan onu qucaqladı. Oğlunun saçları onun sinəsinə söykəndi, İsmayıl necə də böyümüşdü.

– Ana, Savalan yanırdı, artıq sönür. Mənə de görüm Savalana qədər belə gömgöy görünən o dağlar, dərələr, düzənlər ki, var, ora nədir?