Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 6. Чоңгыллар. Сулар үргә акса да… / Избранные произведения. Том 6

Председатель, кесәсеннән кулъяулыгын чыгарып, бөрчек-бөрчек тир баскан бит-муеннарын сөртергә кереште. Җыелыш яңадан гөжләп алды, Мидхәт тыныч кына утыра кебек иде, ләкин Талип күз кырые белән генә күрде: агрономның да эчендә ниндидер ут көйри иде.

Талип урынына утыргач, Харисов аңа күз төшереп алды. Олы җанлы булырга теләү әйбәт сыйфат, кем яратмый аны, кем яхшы атлы булырга теләмәс иде. Ләкин ин мөһиме улмы? Ул түгел. Иң мөһиме: аңлармы ул кеше синең яхшылыгыңны?

Харисов үзе сүз алды һәм әйтәсе сүзен җыелышка җиткерде кебек, аны аңладылар, ул Зарифка начарлык теләми, ләкин партком секретаре да, карт коммунист Чапай Мөлек кебек, егетне партиягә алу ягында түгел, берәр ел сабыр итү ягында.

Партком секретаренең шулай чыгыш ясавына Талип авыз кырые белән генә елмаеп утырды. Ул соңгы минутка чаклы коммунистларның Зариф Бакировны яклауларына ышаныч тотты. Шулай булганда, барысы да җанланачак иде: агроном да үз кысасына әйбәтләп кереп утырыр, лаборатория хезмәткәрләре дә колхоз эшенә кысылып йөрүләрен ташларлар.

Ләкин нәтиҗә Талип уйлаганча барып чыкмады. Бакировны партиягә алу-алмау мәсьәләсен тавышка куйгач беленде: Зарифның кандидатурасы үтмәде.

Ул канәгать иде, ул җиңде. Бригадирны «Берек» колхозы коммунистлары үз сафларына алмадылар. Мидхәтнең чыгышы нәкъ үз вакытында булды. Председатель бригадирны яклап чыкты, әмма барыбер ул дигәнчә булмады. Шулай, Талип Кәрамович, мин сезгә Садыйков булмам. Мин Карамалыдан качып китмәм, мин дөреслек өчен көрәшә белермен.

Кояш баеп бара. Көн буе явып торган яңгыр болытлары кичке якта уңып калдылар, хәтта шәфәкъ ягы аязып, кызарып, янып тора. Шагыйрьләр әйтмешли, шәфәкъ белән шәфәкъ үбешкән чак. Их, менә хәзер янында аны аңлаган кеше булсын иде. Мидхәт күз алдына Тамчыны китерә. Күңелендә шул кызны күрәсе килү теләге уяна. Күрәсе иде дә иң изге серләреңне уртаклашасы иде үзе белән. Тамчы! Юк, юк, Тамчы гына, башка һичкем түгел, ул гына кирәк иде Мидхәткә бу минутта.

Әмма Мидхәтнең күз алдына озын буйлы, чандыр гәүдәле Вафа килүгә, егетнең йөрәге кысылып куйды. «Вафа-җәфа, хәзер үк югал күз алдымнан!» – дигәндәй, күзен йомып, башын чайкап алды.

Тугайларга, кыр-басулар өстенә эңгер иңә башлады. Мидхәт нигәдер Таз тауга таба атлый. Тау түбәсендәге каланча очында соңгы кояш нурлары. Аяк асты пычрак, итекләр таш аскан кебек авырайды.

Мидхәт борылды да су буена төшеп китте. Авыл ягында адашкан сарык бәрәне бәэлди, этләр һау-һаулап өрә. Кич, бераз дымсу, шулай да җылы, хәтта бөркүрәк. Мидхәт плащын салып җилкәсенә ташлады. Әйе, әйе, аңа тынычланырга кирәк, аулаграк урын табып үзалдына уйланырга, фикерләрен бер эзгә салырга кирәк иде.

Мидхәт атлаган сукмак кисәк кенә авыл очына борылды һәм Зур күл яры өстенә килеп чыкты. Авыл урамнарында утлар кабынды, клуб түбәсендәге дәү радио торбасыннан музыка ишетелә – вальс уйнаталар. Күл өстеннән выжлап үрдәкләр очып үтте. Күлнең аръягындагы усаклыкта каргалар кыштырдашып-шыбырдашып куялар.

Мидхәт яр кырыена килеп басты. Күл өсте тын. Кайдадыр адашкан бер үрдәк бакылдаганы гына ишетелгәли иде. Шул тавышларның барысын да күмеп, берәүнең тыенкы гына көлгәне ишетелде. Бу көлүдә иркәләнү дә, назлану да бар кебек иде. Мидхәт әйләнә-тирәсенә күз йөртеп чыкты. Кеше-фәлән күренми. Ләкин тавыш килде бит, ишетте бит ул «аның» көлүен, эче белән, йөрәге белән тойды.

Менә алар. Кыз белән егет, кулга-кул тотынышып, яр буйлап киләләр иде. Вафа белән Тамчы. Йөрәге дөрес сизгән икән, Тамчының көлүе иде бу.

Вафа Тамчының ике кулыннан тотып әйләндереп җибәрә дә, җай китереп, җиңел генә күкрәгенә кыса, үбә. Озак итеп үбә. Мидхәтнең йөрәге кысылды, ул хәтта Тамчының ирен тәмен тойган сыман булды. Аның беркайчан да болай кимсенгәне юк иде әле. Эш дип, хезмәт-вазифа дип, моңа кадәр күңел түренә яшереп йөрткән Тамчыга карата булган изге хисе көчле дулкынга эләккән көймәдәй чайкалып куйды.

Тамчының сөйгәне бар, ул Вафаны ярата. Кулга-кул тотынышып, Зур күл буенда йөриләр. «Колга» белән «Тәкәрлек». Мидхәт эчтән гарьләнде. Нидер күреп җиткермәде ул, нәрсәнедер кулдан ычкындырды. Өлгерер кебек иде әле, ә ул әнә соңга калган булып чыга. Йөрәк әрнешә, күңел түреннән үпкә хисе калкып чыкты.

Кемгә?

Әлбәттә, үзенә, бер үзенә генә.

Әйе, Тамчының сөйгәне бар, ул Вафаны ярата. Мидхәт эчтән газапланды. Дөнья куып, үз-үзен онытып мавыгып эшләп йөрүе, председатель белән дәгъвалашып-тиргәшеп бәхәскә керүе, җыелышларга барып, бригадирны хурлавы, ниһаять, дөреслекне исбат итәм дип, эшли башламас борын үзенә дошманнар табуы, шуңа карамастан, ахыр килеп, җиңү шатлыгы кичерүе – һәммәсе дә юкка чыкты, гүя җил алды.