Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 6. Чоңгыллар. Сулар үргә акса да… / Избранные произведения. Том 6

Илле-алтмыш меңгә исәпләнгән лабораторияне салуга башта каршы иде, ләкин аның тискәреләнүе бу чараны аңламаудан түгел, бәлки артык акча чыгарырга теләмәүдән һәм бераз Садыйковка сиздерергә тырышуыннан иде. Аннары күңелендә бик аз гына булса да шик тә бар иде: лаборатория хезмәткәрләренең Карамалыга борчу алып киләселәрен баштан ук сиземләгән иде ул, шайтан алгыры. Һәм нәкъ шулай булып чыкты да. Районда уңыш алу буенча беренчеләрдән барган «Берек» җитәкчеләренә, чәчү технологиясен бозганнары өчен, шелтә «өләштеләр». Сөйләп, акланып торасымы, хәбәрне өлкә газетасы басмаган булса, Талипның бу эшенә каршы әйтүче булмас та иде, бәлкем.

Кемнәр язган диген әле син аны: Галләм картның терсәк буе кызы да, Талипны күреп белүдән ары китмәгән Вафа атлы бер Казан сорнае. Тапкан шөгыль, урталай бөкләп итек кунычына тыгасы нәстә!

Талип җыелышка нык әзерләнде. Партия җыелышының көн тәртибендә ике мәсьәлә: бөртекле культураларны чәчү эшенә йомгак һәм Зариф Бакировны партия сафына кабул итү. Бюрода аларга Зарифны бригадирлыктан алырга куштылар. Талип бу хәлгә каршы булганда да, Харисов, әлбәттә, бюро карарын, дөресрәге, күрсәтмәсен, тормышка ашырырга тырышачак. Ә Талипның Зариф Бакировны бригадирлыктан алдырасы килми, ул теше-тырнагы белән аны үз урынына калдырырга тырышыр. Моның өчен ул егетне, ни генә булмасын, партиягә алырга кирәк. Коммунистларның Зарифны яклауларына мыскал да шиге юк иде Талипның. Харисов берүзе һични кыра алмас, бусы көн кебек ачык.

Бикмуллин үз-үзен шулай дип юатса да, күңеле тыныч түгел иде. Ул шигәя калды. Партком секретаре белән бәхәскә керәсе килми иде аның. Харисов бюрода сөйләнмәгәннәрне дә белә иде. Коммунистларны Талипка каршы куя алмаса да, Харисов, үлсә дә, үз фикерендә калачак, ачуландымы, саллы каптыра, ә инде яклап чыкканда, әйткән сүзеннән кире кайтмаячак. Талипның Харисовны ярсытмый гына агрономга сыптырасы килә иде, нык итеп, яңадан тормаслык итеп, каршы сүз әйтмәслек итеп.

Җыелышка китәр алдыннан, Талип хатыны Кафиягә зарланып алды.

– Сугышырга барам, берсеннән котылган идем, инде икенчесе килде дә канымны бозарга кереште. Нигә миңа гына шундый агрономнар туры килә икән? Мин әнә шуңа аптырыйм. Язмышмы? «Марат» колхозы председателе Исмәгыйловны беләсең бит… Агрономы белән кулга-кул тотынып эшлиләр. Нигә безгә генә үзсүзле яшьләр эләгә?

– Үзең артык үзсүзле булганга шундый алар, Талип. Син үзең дә тоткан җирдән сындырырга яратасың. Минемчә, хәзерге яшьләрнең дөньяга карашлары башкачарак, саллырак уйлыйлар…

Талип, башын күтәреп, текәлеп хатынының күзләренә карады, ул аның ни әйтәсен белергә тели иде, чөнки Кафиянең дөрес киңәш биргәләгәне булды.

– Синеңчә, миннән үрнәк алалар була инде? Садыйков та, бусы да. Садыйков, килү белән, Хөснетдиновка барып әләкләде, чагыр күз. Инде хәзер монысы да. Мин шулай йөргән кешеме?!

Талип җәйге халат кигән, чәчен бигудилар белән ураган хатынына гаҗәпсенеп карап торды.

– Кырыкка җитеп киләсең түгелме инде, һаман бигудиларда йоклыйсың, ничек башың авырттырмый ул калайлар?.. Йомшак мендәргә башың куеп, рәхәтләнеп йоклауга ни җитә.

– Парик алып бир. Парик алып бирсәң, бу калайларны күзеңә күрсәтмәм. Япон париклары йөз егерме генә сум тора ди әнә.

– Оял хет бераз, картая бел.

– Кирәк булса, үзең картай, картыкаем.

Талипның калку күзләре сәер рәвештә җанланып, елтырап киттеләр, ул тустаганын каплап куйды да:

– Картаймый торсын әле, синең ишеләрнең җидесенә җитәрлек әле картыңда җегәр…

– Миһербансыз син, Талип.

– Сугышырга барам, ә ул ачуланып, кәефне бозып озата.

– Бик ярсымас өчен, сабырлык уколы салып җибәримме әллә үзеңә? Өйдән үк кыза башладың!

Талип күтәрелде, Кафия янына килеп, кулын хатыны җилкәсенә куйды.

– Шаяртам ла, әнисе, ниткән усаллык ди миндә. Акыл кермәсме дим егеткә, акылга утыртырга исәп үзен.

– Җыелыш беткәч, озак юанма анда, кеше белән бергә кайт…

Җыелышта Талип үзен, гадәттәгечә, эре тотты һәм алган сүзен шулай тәмамлады – аңа калса, аның белән һәммәсе килеште.

Икенче сорауга күчкәч, партком секретаре коммунистларны Зариф Бакировның биографиясе белән таныштырды да сүзне аның үзенә бирде.

Хәер, Зарифка Карамалы коммунистларына үзенең биографиясен сөйләп, аңлатып тору кирәк идеме, белмиләр идеме аны, һәммәсенең күз алдында үсте. Сигез классны тәмамлагач, киң профильле механизаторлар курсын бетерде. Ике ел бик әйбәтләп эшләгәч, армиягә китте, аннан тагы да дәртләнеп кайтты һәм, кайтып, ярты ел эшләгәч, Талип аны бригадирлар курсына җибәрде. Бригадир йөген тартканда тырышты егет, халык белән уртак тел тапты, кирәк икән, үзе дә эшләп күрсәтте, һичбер эштән баш тартмады. Җыелышларда кыю гына чыгышлар ясаштыргалады. Бүген исә әнә Зариф каушый, рәтләп сөйли дә алмый. Соңгы ЧП егетнең кәефен аерата кырган, күрәсең.