Надзея Статкевіч - Папялішча

— Ты там пабіўся з Рыгорам?

— Ну. Біўся, — рагатаў ён. — Я яму як даў… я толькі ўставаць, а ён мне яшчэ раз! Твой дзядзька расказаў?

— Ага. Гаварыў, абодва п’янымі былі, добра, што шаблі ў вас пазабіралі, дык на кулакі перайшлі.

— Што яшчэ? Пакпіў з нас? Я ж яго ведаю.

— Сказаў: "Бульба з булкай біліся, бульба булцы як дала — булка сплюшчылася!"

Якаў пакрыўдзіўся:

— Г эта пра мяне так?

Феліцыян зарагатаў і адказаў:

— А пра каго яшчэ? Рыгор на булку не вельмі падобны, а больш на гарбуз.

— Фу, не гавары пра яго! Каб яму лёгенька ікнулася, свінні той! Уцёк я тады; каб не, то даў бы ўсім дыхту!

Тут сябра не ўтрымаўся і схапіўся за бакі ад смеху.

— Калі б не ўцёк, то сёння б на тваіх хаўтурах поліўку еў!

Якаў не адказаў. Ён паглядзеў на Феліцыяна, які ўтаропіўся ў зорнае неба. Той заўважыў погляд і сказаў:

— Спі, заўтра ехаць рана.

— Сам чаго не спіш?

— Ды так.

Тут Феліцыян не ўтрымаўся і спытаў:

— Чуў, як твой бацька казаў, бы збіраецца на святога Роха на кірмаш?

— Ведаю.

Сябра аж падскочыў і са здзіўленнем паглядзеў на Якава.

— А каб цябе заняло! Чаму тады не сказаў?

— Нашто? Сам пакуль не ведаю, што за пава. Бацька не толькі прыгажуню шукае, але і пасаг каб добры быў. Я так сказаў: "Калі паненка прыгожая, то пасагу не шмат трэ, а калі няўдалая, ды яшчэ і рабая, то трэба накінуць грошыкаў на рабацінне". Я ж даўно з бацькам наконт панначкі адной гаворку вёў. Вельмі ж за сэрца схапіла яна, бо ў вёсцы, што на пасаг бацькі даюць, гавораць, не толькі пшаніца, але і цыбуля ў полі, дзе не пасадзі, добры ўраджай дае. Таму сэрца цягнецца да. ўрадлівай глебы!

Ён зноў улёгся і на гэты раз неспадзёўкі захроп, як кавальскі мех. Офенберг жа яшчэ ляжаў і глядзеў на небасхіл. Там прыгожа ззялі зоркі, і адна з іх, самая яркая, нібы падміргнула яму.

Хата Панасавай Галінкі знаходзілася на ўскрайку вёскі каля лесу. За агародамі да яе стужкай падступала рэчка, на супрацьлеглым беразе якой кожны вечар збіралася моладзь.

Полымя вогнішча, такое яркае і чароўнае, з гучным трэскам жэрла галіны сушняку. З розных бакоў паляну абступаў хмызняк і рачны чарот, таму было страшна нават паварушыцца ці адысці ад вогнішча ў чорную цемру. Таму хлопцы вызначылі паміж сабой чаргу, згодна з якой, калі заканчвалася галлё, па двое ішлі за ім. Аднак кожны стараўся расказаць нешта такое, каб напужаць дзяўчат, а тыя, верачы іх узятым з галавы байкам, аж вішчалі ад жаху. Пасля перавялі гаворку на аповеды пра скарбы, і палахліўкі крыху сцішыліся.

— Мой бацька гаварыў, што чуў, як сарока скарб знайшла, — уставіў сваё слаўцо Змітрок, зух і лапатун. — Пасвіў нейкі пастух каля лесу кароў, — працягваў ён, — аж бачыць — сарока корпаецца ў зямлі. Патрашчыць сабе на галінцы, потым зляціць на зямлю, возьме ў дзюбу штосьці і нясе ў гняздо. Чалавеку, вядома, цікава стала. Падышоў, а там убачыў манеты.

— У Мікулішках, гаварылі, свіння аднойчы скарб вырыла, — сказала Данута.

Змітрок пакруціў галавой.

— Маніш.

— Не, я таксама чула, — запярэчыла Галінка. — Свіння вырыла яму, а калі гаспадыня падышла закапаць, то знайшла бот з некалькімі дукатамі.

— Вось каму пашанцавала! — уздыхнуў нехта.

— Лепш было, калі б яшчэ адзін бот знайшла! І купляць не трэба, — засмяяўся Адась.

— Не маркоцься, — падміргнуў яму Змітрок. — Заўтра тваю з хлява выганім!

Усе засмяяліся. Тут Зуліся заўважыла двух незнаёмых хлопцаў, якіх сустрэла ўвечары каля лесу. Яна нахілілася да Г алінкі і спытала:

— Што тут тыя два панічы робяць?

— А ты і не ведаеш? У вашай жа хаце спыніліся! Улляна іх убачыла і сюды запрасіла.

— Я толькі ад дзеда прыехала, нават у хату не заходзіла. Ух, Улляна! Скажы калі ласка, якая хуткая!

— Яшчэ як! Вунь, Міхась з яе погляду не зводзіць, а яна страляе вочкамі таму чарняваму. Макам перад ім рассыпаецца, ды толькі патрэбна яму як леташні снег. А вось бялявы, здаецца, той на яе вока паклаў.

Зуліся прыгледзелася да панічаў. Сапраўды, Якаў упадабаў Улляну. Нават калі спрачаўся са Змітраком, то краем вока пазіраў на яе.

— Ды лухта ўсё, — запярэчыў ён. — Скарб знойдзе толькі бязвінны чалавек. Мне расказваў дзед пра старога Бялуна. Бывае, ідзе чалавек паўз жыта, а ён выходзіць адтуль. Сам маленькі, слабы і просіць уцерці нос. Чым нос вытраш — туды за дабрыню золата і насыпле.

— Гэта Дзедка, — перапыніла Зуліся. — Стары з чырвонымі вачамі і рудой барадой.

— Можа, і так, — паціснуў плачыма Якаў, — толькі не чуў я пра рудую бараду.