Сергей Пясецкий - Ніхто дабром не дасць збаўлення...

— Стой!

Вокрык быў скіраваны шафёру, які адразу ж спыніў машыну. Ясь не глядзеў, бяздумна ўтаропіўшыся сабе пад ногі. Пакуль што ён выратаваў сабе жыццё. Але, можа, ненадоўга. Уцякаць не збіраўся, ён быў занадта знясілены апошнімі падзеямі. І цяжка было даць дзёру ў цэнтры горада. Калі збягаць, то лепш ужо з дарогі падчас пераводу ў турму. Аднак вокліч жанчыны прыцягнуў Ясеву ўвагу. З машыны выйшла высокая прыгожая жанчына. Яна была апранутая ў чорную скураную куртку. На галаве ў яе быў чырвоны шаль, з-пад якога вымыкаліся цёмныя пасмы валасоў. За ёй крочыў сталы ягамосць, апрануты — як на згалелы горад — вельмі элегантна. Аўтамабіль блішчэў блакітным лакам, на якім красаваліся чырвоныя зоркі. Спераду развіваўся чырвоны сцяжок.

Кабета махнула рукой, каб канвой і Ясь затрымаліся. Хлопец уляпіў позірк у ейны твар. Ён пазнаў Марусю Лобаву. Ашаломленыя канваіры стаялі маўчком.

— Куды вы яго ведзяце?

— У Следчы аддзел… Гэта крымінальнік…

— Я пра гэта не пытаюся. Чаму ў яго на шыі гэтыя халерныя шнуры? Што гэта такое?

— Вешаўся ў камеры… Сарвалі яго… А гэта доказ…

Лобава зняла з Ясевай шыі вяроўку і падцяжкі. Аддала іх міліцыянту.

Тым часам падышоў ейны таварыш. Ясь пазнаў у ім старога актора Сэмп-Сыркоўскага, які некалі зводзіў яго з аперэткавай спявачкай. Той таксама яго пазнаў. Машынальна працягнуў яму руку, але ў Яся далоні былі звязаныя. Хлопец падняў іх абедзве разам.

— А гэта яшчэ што такое?… Хто да такога дадумаўся?

— Начальнік камісарыята даў загад, каб арыштаваны не ўцёк.

— Та-а-ак! Начальнік камісарыята! Зарабіў ён у нас на абаранкі! Мог даць пяць або дзесяць канваіраў, але звязваць рукі нельга! Усе сядайце ў машыну! Паедзем у Следчы аддзел.

Спалоханыя міліцыянты і Ясь залезлі ў сярэдзіну аўтамабіля. Лобава села побач з кіроўцам. Сэмп-Сыркоўскі заняў месца ззаду, насупраць вязня. Лобава кінула шафёру:

— На Серпухаўскую! Следчы аддзел!

Аўтамабіль даў газу. На ходніку засталася стаяць групка разявак, якія з цікаўнасцю, але асцярожна назіралі за гэтай незвычайнай сцэнай. Сэмп-Сыркоўскі звярнуўся да Яся:

— А што ж гэта за прыгода, каралевіч дарагі?!.. Як у фільме!

Лобава адвярнулася:

— Вы яго ведаеце, таварыш?

— А як жа! Наймілейшы малады чалавек, з якім мне давялося пазнаёміцца на гэтай юдолі пакутаў і слёз, зубнога скрыгату і соўгання азадкам па падлозе. Наймілейшы!

— Ну то і добра. Вашае меркаванне для мяне важнае.

Звярнулася да Яся:

— За што цябе арыштавалі?

Ясь раздумваў, як коратка і зразумела распавесці сваю гісторыю.

— Кажы толькі праўду!

— Шчыра кажучы, не ведаю, за што. Я быў некалі арыштаваны, але мяне вызваліла камісія, бо не ставала доказаў. А цяпер затрымалі без ніякай справы і абвінавачання. Можа, з той прычыны, што ў тым самым доме арыштавалі шаўца, які наймаў у мяне кватэру. Ён уцёк з турмы. Мо толькі таму?

— А той шавец таксама пад арыштам?

— Так.

— Выходзіць, нічога сур’ёзнага ў цябе няма? Якога-небудзь забойства, захоўвання зброі, палітычнай дзейнасці, рабунку?

— Абсалютна нічога!

Маруся патрэсла галавой.

— Я ім пакажу, як працаваць!.. А то даводзяць да самагубства!.

Сэмп-Сыркоўскі пляснуў далонню па Ясевым калене:

— Будзеш свабодны, каралевіч! Калі яна сказала, то гэта тое самае, што і зрабіла! Ейнае слова — гэта скала, жалеза, сталь!

Ясь ад усяго гэтага анямеў. Не верыў сваім вачам і вушам. А адначасова адчуваў прыгнечанасць гэтай сітуацыяй. Яму было сорамна перад кабетай — ён не ведаў, як ёй аддзячыць, і сумняваўся, што ў яго хоць калі будзе такая магчымасць.

Маруся выстаралася ў Маскве, каб яе скіравалі ў Менскі гарвыканкам на пасаду кіраўніцы культаддзела. Яна магла атрымаць і лепшае месца, нават у Маскве, дзе працаваў ейны муж-камуніст, алё не хацела жыць з ім у адным горадзе, а ў Менск яе цягнулі ўспаміны пра кароткае шчасце з Ясем і туга па сімпатычным, шчырым хлопцы, якога яна некалі называла «сваім дзіцем». У апошні перыяд іхнага рамана Марусіны пачуцці больш нагадвалі мацярынскую любоў, чым нешта іншае. Ёй не ўдалося падпарадкаваць Яся як свайго каханка, таму яна стала для яго чулым, добрым і шчырым сябрам. У іхныя адносіны яна ўкладвала не жаночае самалюбства, а мацярынскі клопат.

У Менск Лобава вярнулася ўчора. Адразу ж заступіла на пасаду. Пасялілася яна ў гатэлі «Еўропа» у нумары 34, у колішнім пакоі Філіпа Лысага. Гэты нумар адміністрацыя прызначала для самых важных гасцей… Сэмп-Сыркоўскі быў у ейным аддзеле кіраўніком тэатральнай секцыі. Інтуіцыяй стрэлянага вераб’я ён адчуў, што Лобава мае вялікія сувязі ў Маскве, таму, толькі яе пабачыўшы, рассыпаўся перад ёй дробным макам і пачаў выдыгаць, абяцаючы ва ўсім ёй дапамагчы. І сапраўды, ён адразу ж прыдаўся Лобавай як добры знаўца мясцовых парадкаў і людзей.