Уладзімір Караткевіч - Хрыстос прызямліўся ў Гародні. Евангелле ад Іуды

Пухлы раток прыадкрыты, у чорных з сінявою вачах цікаўнасць, чаканне і захапленне: уся нібы цягнецца да забрала, на якім зараз нікога няма. Чакае. І ледзь з'явіцца на забрале вартавы — уздрыгваюць даўжэзныя вейкі. Відаць, што звычайна шкура на ёй гарыць, але цяпер нібы з'яўлення цудатворнай іконы чакае. На шчоках празрысты, лёгкі, з глыбіні недзе, румянец: высокія грудзі (хоць ты на іх поўную чашу стаў) абцягвае сіняя казнатка [87] Жаночая верхняя вопратка. .

Яшчэ не зусім увайшла ў цвет, але ясна, што абяцае.

— Ах, д'ябал, — сказаў Бекеш. — Хто такая?

— Мечніка Палянкі дачка. Нічога, заможныя, статэчныя гараджане.

— Ды што мне ў гэтым. Імя як?

— Анея. Сяброўка Фаўстыны маёй.

— Ах, якая, — Бекеш нібыта забыў пра ўсё. — Ах, Божа мой, прыгажосць невыказная.

— А як бы я маладзейшы быў, то і я… — сказаў Крыштофіч.

— Дык давай, дзядзька.

— Не, брат, не тыя ўжо ў каня зубы. Тут, брат, жаніся. А яна мяне макам напоіць ды з-пад бока — на пасядушкі да хлопцаў. Я, пры маіх гадах, усё больш унь да такіх…

— А што, — сказаў Кляонік. — А і нішто.

Да брамы ў гэты момант прадзіраліся праз натоўп два чалавекі. Жанчына на муле, укрытым сеццю з залатых ніцяў, і за ёю, на вараным жарабцы, кардынал Лотр.

— Смертаносная прыгажосць, — сказаў Кляонік. — Я з яе Магдаліну рэзаў бы.

— Марына Крывіц, — кінуў Бекеш. — Людзі кажуць: самадайка. А мне здаецца, не можа быць хлуслівай гэткая прыгажосць. Можа, і дрэнь баба, але жыццё ж якое?! І ўсё адно не веру, што дрэнь.

— Ты, бацька Альбін, не занадта зіркай, — сказаў разьбяр. — Лотр за грэх з ёю на браме павесіць. І потым — гэта ж смяротны грэх, ты ж манах, хаця і кепскі.

— Няма, браток, у прыгажосці смяротнага грэху. Дый увогуле, што такое плоцкі грэх?

Ён махнуў рукою:

— Няма ў жаночых абдымках нічога грахоўнага. Глядзець не грэх — і ў чалавека ёсць вочы… Цалаваць не грэх…

Маладыя зарагаталі.

— Чаго рагочаце? Праўда. Каб Бог прадугледжваў манахаў — ён бы прадугледзеў дзеля гэтай мэты і людзей з пэўнай вадай. А раз гэтага няма, то, значыцца, лухта гэта ўсё.

Братчыку абрыдлі п'яныя пацалункі Грыня, ён адвязаўся ад яго, кінуў кампанію і пачаў спускацца з гульбішча, мяркуючы схавацца недзе ў царкоўным бабінцы і падумаць. Ён чуў крык натоўпу за мурамі, захоплены галас, бачыў праз байніцы, як плыве ў храм людская рака, чуў звон грошай на блюдах.

Але нават у бабінцы, калі ён спусціўся туды, яго не чакаў спакой. У бабінцы кіпела дзікая бойка. Ён спыніўся, уражаны.

Ля муроў стаялі скрыні з грашыма. Па вузкіх жолабах плылі і плылі струменьчыкі золата, срэбра, мужыцкай медзі, падалі ў місы і карцы (відаць, грошы ссыпалі з блюдаў там, за мурам, проста як хлеб у засекі).

Ніхто зараз не зважаў на тыя грошы. Між скрынямі, топчучы манеты, звіваліся захеканыя людзі ў белых францысканскіх, бурых дамініканскіх і іншых расах. Гваздзілі адзін аднаго вяроўкамі, што звычайна апаясвалі чрэслы, білі ў сківіцы, па галаве, пад дых.

— Мы гадзіну толькі стаялі!

— Дамініканцам места саступай, бабздыр ты!

— Дысідэнт, свалата!

— На табе, на!

Кагосьці выкінулі ў акно, нехта літаральна ўзляцеў над натоўпам і, два разы перакруціўшыся ў паветры, вылецеў праз парэнчы кудысьці ў сутарэнне… Ніколі яшчэ не даводзілася Юрасю бачыць такой бойкі.

Пахла зверам.

Шкаляр паківаў галавою.

— І стварыў Пан Бог чалавека па вобразу свайму, па вобразу Божаму, — сумна сказаў ён. — І ўбачыў Бог, што гэта добра.

Ён махнуў рукою і рушыў на гульбішча. Можа, хаця на вежы можна будзе схавацца ад усяго гэтага.

Лотр выпадкова скочыў з каня побач з Анеяй і толькі тады заўважыў яе. Павільгатнелі вочы. Дзяўчына не заўважыла яго, усё яшчэ пільна глядзела на зубцы, каб хаця не прапусціць. Але пільны позірк чалавека яна ўрэшце адчула… Павярнулася — і тут у вачах нібы плескануўся цень сполаху, змешанага з піетэтам.

— Я зноў не бачыў цябе ў дамініканаў на споведзі, дачка мая, — мякка сказаў ён.

— Я спавядаюся ў сваёй слабадзе, ваша правялебнасць, — апусціла яна вейкі. — Вы занадта добры, калі заўважаеце такую нікчэмную істоту, як я.

— У Бога няма нікчэмных. І калі я нагадваю…

— Вы — вялікі чалавек.

— …Калі я нагадваю, каб спавядалася там…

У дзявочых вачах з'явілася раптам нешта цвёрдае. Варухнуліся вусны.

— Бог паўсюль.

— І ў схізмацкай малельні?

— Што ж, калі ён захоча — ён пойдзе і туды. Ён — там. Ён ужо выходзіў адзін раз. І вы самі сказалі, у Бога няма нікчэмных…