Анатоль Бутэвіч - Раскіданае гняздо крывіцкай славы

3 лютага 1386 – Ягайла публічна прысягнуў на вернасць Крэўскаму акту.

12 лютага, панядзелак, 1386 – Ягайла з братамі і дружынай прыбыў у Кракаў.

15 лютага 1386 – адбылася ўрачыстая цырымонія хрышчэння Ягайлы з братамі ў каталіцкую веру. Ягайла атрымаў новае імя – Уладзіслаў, Вітаўт стаў Аляксандрам, гэтае імя ён атрымаў падчас другога хрышчэння ў праваслаўе пасля вяртання з Тэўтонскага ордэна. Карыгайла стаў Казімірам, Свідрыгайла – Баляславам. Вялікі магістр Ордэна Конрад Цолнер, запрошаны быць хросным бацькам Ягайлы, не з’явіўся. Гэта было палітычнае рашэнне. Бо акурат у той самы час, калі ішла каранцыя, крыжацкія войскі ўступілі на тэрыторыю Княства. Ордэн, падахвочаны Вільгельмам да супраціўлення, не мог адмовіцца ад намаганняў ахрысціць паганаў. Ролю хроснага ў Ягайлы выканаў Уладзіслаў Апольчык, у гонар якога, як сведчаць некаторыя гісторыкі, і было дадзена імя Ягайлу, адначасова яно злучала новаахрышчанага караля з пястаўскай традыцыяй, з Уладзіславам Лакеткам. Хроснай маці Ягайлы была Ядвіга з Пільчы – удава пасля ваяводы сандамірскага, маці будучай трэцяй Ягайлавай жонкі Эльжбеты з Пільчы, сястра Спытка з Мельштына. Некаторыя крэўныя Ягайлы не захацелі мяняць веру і засталіся праваслаўнымі.

20 лютага 1386 – вясельныя ўрачыстасці Ягайлы і Ядвігі ў Вавельскім замку.

14 сакавіка 1386 – урачыстая каранацыя Ягайлы. Ён стаў польскім каралём Уладзіславам ІІ. Карону, вырабленую кракаўскімі майстрамі спецыяльна да гэтага дня (традыцыйныя рэгаліі каралеўскай улады знаходзіліся ў Венгрыі, іх некалі вывез туды кароль венгерскі і польскі Людвік Анжуйскі), на галаву яму надзеў арцыбіскуп гнезненскі. Ядвіга таксама не пазбаўлялася сваёй кароны і заставалася каралём польскім, яна, як і Ягайла, мела свой ўласны двор і нават канцлера. Аднак карыстацца гэтым магла толькі пасля дасягнення фізічнай і псіхічнай сталасці, якая наступала праз пэўны час пасля шлюбу з Ягайлам.

Напачатку Ягайла паслугоўваўся сваёй вялікалітоўскай пячаткай з надпісам “Jagalo magnus dux Lithuanie”, што азначала Ягайла вялікі князь літоўскі, і толькі праз некалькі месяцаў яму вырабілі новую, якой ён мусіў пазначыць і ўсе раней падпісаныя дакументы. Поўная назва Ягайлавай пасады гучала наступным чынам: Уладзіслаў з Божае ласкі кароль польскі, а таксама гаспадар зямлі кракаўскай, сандамірскай, серадзкай, ленчыцкай, куяўскай, найвышэйшы князь Літвы, пан і дзедзіч Памор’я і Русі. Ягайла караляваў да 1434 года.

Люты 1386 – крыжакі напалі на Княства. Іх падтрымлівалі смаленскі князь Святаслаў, які стаў аблогай каля Мсціслаўля, і родны брат Ягайлы полацкі князь Андрэй, які выступіў супраць Крэўскай уніі. Аднак ён атрымаў паразу і ўцёк з Княства.

21 сакавіка 1387 – Ягайла сваім прывілеем надаў Вільні – першаму з гарадоў Вялікага княства, магдэбургскае права, што азначала прызнанне права на самакіраванне. Затым былі Бярэсце (1390, паўторна ў 1408, горад вядомы з 1017, 1019 гадоў, узнік на зямлі дрыгавічоў), Гародня (1391, горад вядомы з 1127 года, узнік на зямлі дрыгавічоў), Драгічын (1429, 1498), Слуцк (1441, горад вядомы з 1097 года, узнік на зямлі дрыгавічоў), Высокае (1494), Полацк (1498, горад вядомы з 862 года, узнік на зямлі крывічоў), Менск (1499, горад вядомы з 1067 года, узнік на зямлі дрыгавічоў), Браслаў (1500, горад вядомы з 1065 года), Ваўкавыск (1503, горад вядомы з 1252 года, узнік на зямлі дрыгавічоў), Новагародак (1511, горад згадваецца ў 1044, 1117, 1119,1228, 1235 гадах, узнік на зямлі дрыгавічоў) і інш.

1387 – кароль польскі і вялікі князь літоўскі Ягайла выехаў у Літву “з апостальскай” місіяй, каб ахрысціць язычнікаў літоўцаў (аўкштайтаў), якія жылі на захад ад Жамойціі – вышэй па цячэнні Нёмана і былі балтамоўнымі. Некаторыя гісторыкі сведчаць, што хрышчэнне адбывалася на рацэ Віліі, сам Ягайла браў у гэтым непасрэдны ўдзел. Людзей дзялілі на групы – жанчын і мужчын асобна, акраплялі святой вадой і кожнай групе замест ранейшых язычніцкіх імёнаў давалі адно новае імя для ўсіх і кожнага з прысутных – напрыклад, Станіслаў, Павел, Пятро і г.д. Простых людзей заахвочвалі тым, што кожнаму ахрышчанаму выдавалі белую суконную світку. Ягайла выступаў і перакладчыкам польскіх святароў, сведчаць, што ён сам пераклаў для літоўцаў малітву “Ойча наш”. Аднак гэткая паспешнасць не давала якасці. Таму язычніцтва на вялікалітоўскіх землях, і асабліва ў Жамойціі, існавала яшчэ шмат стагоддзяў. У 1388 годзе за паспяховую хрысціянізацыю Літвы папа Урбан VІ выказаў Ягайлу словы найвышэйшага прызнання і згадзіўся на стварэнне Віленскага біскупства. “Сярод усіх каралёў зямлі, – пісаў папа, – табе належыць першае месца ў пачуццях удзячнасці святой Рымскай царквы, нашай маці! Вітаем цябе, узлюблены сын, верны слуга, які за справы свае атрымаў вартую ўзнагароду, вянец зямной велічы і, вядома, з часам атрымае “вянец нябесны”. Суцяшай сябе, сыне, што, маючы загінуць з цэлым народам, як таемны скарб ты знойдзеш! Суцяшай сябе ў глыбіні твае душы, што гэткая вялікая слава ходзіць па ўсім свеце пра дзеі твае, і што ты, такі прыязны і мілы, знаходзішся ў бляску славы ў лоне маці-царквы!” Канчаткова папа Урбан VІ прызнаў Літву каталіцкай у буле ад 19 красавіка 1389 года. Крыжаносцы ж не прызнавалі хрышчэння.