Etelo Vojniĉ - Ojstro

Li turniĝis por eliri, sed Gemo haltigis lin kaj proponis monujon. Ofendite li retiriĝis kaj diris krude: — Mi ne volas vian monon. Mi faris tion pro li, ĉar li petis min. Pro li mi farus eĉ ion pli gravan. Li estis tre bona homo… Dio helpas al mi!

Gemo rimarkis tremadon de lia voĉo kaj fikse rigardis lin. La soldato viŝis larmojn per malpura maniko de la bluzo.

— Ni estis devigitaj pafi, — mallaŭte diris li. — Mi mem kaj miaj kamaradoj devas obei ordonojn. Komence ni maltrafis… kaj li ekridis. Nomis nin novicoj… Ni repafis… Li estis bona…

Venis longa silento. Poste la soldato rekonsciiĝis, milite salutis ŝin kaj foriris.

Gemo kelkajn minutojn staris senmove tenante la paperon. Poste ŝi sidiĝis ĉe la malfermita fenestro.

La letero, skribita krajone per malgrandaj literoj, estis malfacile legebla. Tamen du unuaj anglaj vortoj estis klare videblaj: "Kara Ĝimo".

Subite la tekso fariĝis tute nelegebla, ĉar ŝiajn okulojn kovris nebulo. Ŝi perdis lin denove. Denove! Ekvidinte sian infanan kromnomon ŝi resentis tutan desperon pro nekompensebla perdo kaj senforte faligis siajn brakojn, kvazaŭ tero, kovrinta lin, ankaŭ premis ŝian bruston.

Poste ŝi pluigis legadon:

Morgaŭ matene min oni pafmortigos. Ĉar mi promesis diri al vi ĉion, do mi devas realigi tion hodiaŭ. Ni ambaŭ ne bezonas longajn eksplikojn, ĉar ni ĉiam interkomprenis unu la alian sen troaj vortoj. Eĉ tiam, kiam ni estis geknaboj.

Kaj do, mia kara, vi vidas, ke ne necesas al vi turmenti vian koron pro tiu malnova okazaĵo kun vangofrapo. Ĝi, certe, estis grava malfacilaĵo por mi, sed poste mi spertis multajn aliajn vangofrapojn kaj toleris. Pro iuj mi sukcesis pagi. Mi nun fartas kiel fiŝeto en nia infana libro (ĝian titolon mi forgesis) " mi vivas kaj svingas voston, ho!", vere, lastan fojon… Kaj morgaŭ matene " Finita la Commedia!" [la komedio finiĝos]. Vi kaj mi interpretos tion jene: la cirka spektaklo finiĝos. Tial danku ni diojn almenaŭ pro tiu ĉi favoro. Ĝi ne estas granda, sed pro ĝi kaj pro aliaj benoj ni devas esti dankemaj.

Koncerne de morgaŭa evento, mi volas sciigi vin kaj Martini, ke mi estas tute feliĉa kaj satiĝinta. Mi nenion bezonas de fato.

Diru al Martini pri mia adiaŭa mesaĝo. Li estas bona amiko kaj fidela kamarado. Li komprenos…

Mi estas certa pri tio, ke uzante sekretajn torturojn kaj ekzekutojn tiuj homoj nur kontribuas al nia afero kaj malutilas por si. Mi scias, ke vi vivaj , kondiĉe de via reala solidareco kaj batalo kontraŭ malamikoj, sukcesos vidi grandajn eventojn.

Morgaŭ mi venos la prizonan korton kun la ĝoja koro, kiel lernanto startanta el hejmo por ferioj. Mian parton de la laboro mi finfaris, tial la morta verdikto nur pruvas, ke ĝi estas bone plenumita. Mi estos mortigita, ĉar oni timas min. Kion plian povas deziri homa koro?

Cetere, mi deziras ankoraŭ jenon. Tiu, kiu prepariĝas por morto, rajtas personan fantazion. Mi volas ekspliki mian krudecon dum niaj interparoladoj, ĉar mi ne sukcesis forgesi malnovajn ofendojn.

Mi supozas, ke vi mem ĉion komprenas, tial mi rememorigas tion nur pro plezuro, kiun mi spertas skribante ĉi-mesaĝon al vi.

Mi amis vin, Gemo, ankoraŭ tiam, kiam vi estis plumpa etulino kaj vestis vin per simpla robeto kun kolumo kaj plektis vian hararon. Ankaŭ nun mi amas vin. Ĉu vi memoras, ke, kiam mi kisis vian manon, vi petis min "plu tion neniam refari"? Tio ĉi estis neaprobinda mia ago, sed mi esperas, ke vi pardonos min. Kaj nun mi kisas la paperon, sur kiu estas skribita via nomo. Rezulte okazis, ke mi kisis vin dufoje sen via permeso.

Tio estas ĉio. Adiaŭ, mia kara!

Subskribo forestis. Sed anstataŭ ĝi estis eta verso, kiun ili ambaŭ lernis dum infaneco.

Post duonhoro la ĉambron venis Martini. Multajn jarojn li kaŝis sian amon al ŝi, sed nun, ekvidinte ŝian malĝojon, li ne sukcesis plu toleri kaj, faliginte paperfolion el manoj, li ĉirkaŭbrakumis ŝin: — Gemo! Kio okazis? Diru al mi, pro dio! Ja vi neniam ploras! Gemo, Gemo! Kara mia!

— Nenio, Cezaro. Mi ekspliku poste… Nun mi ne kapablas.

Ŝi haste enpoŝigis la leteron, kovritan per ŝiaj larmoj, deflankiĝis al la fenestro kaj ekrigardis la straton, turnante de Martini sian vizaĝon.

Li silentiĝis kaj dentopremis sian lipharon. Post tiom da jaroj li, kiel lernanto, permesis okazigon de sia sento, sed ŝi eĉ nenion rimarkis!

— La katedrala sonorilo ekbatas, — diris Gemo turniĝinte, ĉar ŝi rekonsciiĝis. — Ŝajne iu mortis.

— Mi venis ĉi tien por komuniki tion, — trankvile diris Martini.

Li prenis la falintan paperfolion kaj donis ĝin al ŝi. Sur ĝi estis funebra anonco en nigra kadro, haste presita per grandaj literoj:

"Nia tre amata episkopo, lia eminenco kardinalo monsinjoro Lorenzo Montanelli subite forpasis en Raveno pro rompiĝo de aneŭrismo de la koro."

Gemo mire ekrigardis Martini kaj li, levinte siajn ŝultrojn, respondis ŝian neeldiritan demandon: — Kion vi ne komprenis, madono? Rompiĝo de aneŭrismo estas same bona kialo de morto, kiel ĉiu alia.

Carino (itale) — karulo;

Padre (latine) — patro, pastro;

Fragola (itale) — frago;

Cornwall (angle) — Kornvalo, areo en sudokcidenta Anglio;

Contandini (itale) — kampuloj;

Monseiur (france) – sinjoro;

Paolo – arĝenta monero;

Metternich — tiama kanceliero de Aŭstra imperio;

English Levellers (angle) — anglaj egaluloj, anoj de radikala partio, kies celo estis respubliko;

Monologo de la bufono el tragedio “Reĝo Liro” (King Lear) far Ŝekspiro (Shakespeare);

Monsignor (itale) — monsinjoro;

Savonarola (1452-98), monakejestro en Florenco, kiu celis establi respublikon. Estis eliminita el la eklezio kaj ekzekutita;

Ave, Maria, Regina Coeli (latine) – Vivu, Mario, reĝino ĉiela;

Arkadio — lando de antikva Grekio, en kiu, laŭ vortoj de poetoj, ĉiuj homoj estis feliĉaj kaj havis neniujn zorgojn;

Leonardo da Vinci (1452-1519), granda itala pentristo kaj inventisto naskita en Vinci, apud Florenco;

Soldo — nevalora monero;

Scilio kaj Ĥaribdio [Scylla and Charybdis] – laŭ greka mitologio sur ambaŭ rokoj de mallarĝa markolo estis du monstroj murdintaj ŝipanojn, t.e. troviĝi en danĝero inter ambaŭ flankoj;

Minervo — diino de saĝeco, protektantino de belarto, scienco, metio en antikva Romio;

Citaĵo de Jesuo Kristo "Ne pacon, sed glavon mi alportis sur la teron";

A la guerre comme a la guerre — la franca proverbo "En la milito, kiel en la milito";

Corpus Domini — (korpo de dio) latine, unu el ĉefaj katolikaj festoj;

Cosi fan tutti — Same agas ĉiuj (itale);

Antaŭmortaj vortoj pri Jesuo de Romia imperiestro Juliano (331-363), kiu dumvive persekutis kristanojn;

"Proksimiĝu ni al dia altaro" — komencaj latinaj vortoj el katolika preĝo "Introit";