Томас Ман - Смерць у Венецыі

"Ды ну!"

"Д’ябальшчына!"

"Віншую!"

"Слухай, дык ты павінен быў бы…"

"Канешне!.. Афіцыянт!.."

"Трэба ўсё-такі прызнаць: ён як мае быць адзначае свой дзень народзінаў!"

Потым, пасля пакутліва, з гарачым нецярпеннем чаканага канца васьмідзённага тэрміну, ён паўтарыў свой візіт. Яна ж дазволіла. Усе тыя экзальтаваныя états d’âme [27] Разумовыя станы (франц.) . , якія ў першы раз выклікалі страх закаханасці, цяпер ужо адпалі.

Ну, а потым ён бачыўся і размаўляў з ёй ужо часцей. Яна раз за разам дазваляла яму наведвацца.

Яны нязмушана размаўлялі пра адно ды пра другое, і іх адносіны можна было ўжо назваць амаль што сяброўскімі, каб час ад часу раптам не выяўлялася пэўная сарамлівасць і скаванасць, штосьці кшталту трывожнага страху, што звычайна адбывалася ў абаіх адначасова. У такія хвілі размова магла раптам перапыніцца і згубіцца ў мімалётным маўклівым позірку, які потым, як і першае цалаванне рукі, у адно імгненне змушаў працягваць зносіны ў больш скаванай форме.

Некалькі разоў пасля спектакля яму было дазволена праводзіць яе дадому. Якую паўнату шчасця дарылі яму гэтыя вясновыя вечары, калі ён ішоў па вуліцах горада побач з ёю! Потым перад дзвярыма свайго дома яна дзякавала яму за ўвагу, ён цалаваў яе ў ручку і з радаснай удзячнасцю ў сэрцы ішоў звыклым шляхам.

У адзін з такіх вечароў здарылася так, што ён пасля развітання, адышоўшыся ўжо некалькі крокаў, яшчэ раз азірнуўся. Тут ён убачыў, што яна стаяла яшчэ ў дзвярах і як быццам штосьці шукала на зямлі. Але яму чамусьці здалося, што толькі тады, калі ён хутка павярнуўся, яна раптам зрабіла выгляд, што нешта шукае…

"Учора ўвечары я бачыў вас! – сказаў Ролінг аднойчы. – Малы, дазволь мне выказаць табе глыбокую пачцівасць. Так далёка з ёю, мусіць, яшчэ ніхто не заходзіў. Ты – малайчына. Але, тым не менш, ты – авечка. Большых авансаў яна табе, шчыра кажучы, прапанаваць не можа. Ты – заўзяты дабрадзей! Яна павінна закахацца ў цябе па вушы. Не падумай ісці адразу напралом!"

Нейкі час ён пазіраў на Ролінга не разумеючы. Потым зразумеў і сказаў: "Ды памаўчы ты!" Але яго прабралі дрыжыкі.

Потым вясна прыйшла канчаткова. Ужо перад канцом гэтага мая пайшлі чарадой адзін за адным гарачыя дні, на працягу якіх не ўпала аніводная кропля дажджу. Неба пазірала бледна-хмурнай сінечай на сасмяглую зямлю, і нерухомая, жорсткая дзённая спёка пад вечар саступала месца тупой, гнятлівай задусе, якая тым больш адчувальным рабіла лёгкі павеў ветру.

Аднойчы такім самым познім надвячоркам наш добры юнак самотна блукаў у пагоркавых прысадах прыгарада.

Дома яму было непамысна. Ён зноў захварэў; зноў яго гнала гэтая прагавітая жарсць, якую, як яму здавалася, даўно ўтаймаваў шчасцем, што звалілася на яго. З думкай пра яе… Што яму яшчэ было трэба!..

Усё ішло ад Ролінга, гэтага Мефістофеля. Усё больш дабрадушна і менш натхнёна.

Ён са стогнам пахітаў галавою і пачаў углядацца ў змярканне.

Усё ішло ад Ролінга! Ці ж ён, калі зноў убачыў яго бледнасць, якая рабілася ўсё больш прыкметнай, спачатку назваў гэта ў брутальных выразах і агаліў перад ім тое, што звычайна яшчэ было ахутана туманамі лагоднай, невыразнай меланхоліі!..

І ён працягваў ісці, зморанымі, аднак настойлівымі крокамі ў задушлівым паветры.

Ён ніяк не мог знайсці той куст язміну, водар якога бесперапынна п’яніў яго. Язмін жа яшчэ не мог цвісці, але яго ўсюды суправаджаў гэты салодкі, п’янкі пах, як толькі ён выходзіў на свежае паветра…

На адным павароце дарогі, каля самага валападобнага схілу, на якім у беспарадку раслі дрэвы, стаяла лаўка. Ён прысеў на яе і ўталопіўся перад сабою.

На другім баку дарогі сцяжынка, парослая шорсткай травой, неўзабаве пачала збягаць уніз да ракі, якая сонна рухалася міма. З таго боку – шаша, прамая, як страла, паміж двума шэрагамі таполяў. Там, з цяжкасцю, уздоўж бледна-фіялетавага гарызонту, самотна рухалася сялянская падвода.

Ён сядзеў, утаропіўшыся, і не адважваўся паварушыцца, бо ў такім становішчы нічога вакол таксама не варушылася.

І ўвесь час, безупынна, гэты задушлівы язмін!

І ва ўсім свеце гэты тупы цяжар, гэта цёплая гнятлівая цішыня, засмяглая без вільгаці. Ён адчуваў, што аднекуль павінна прыйсці нейкае вызваленне – выратаванне, бурна-асвяжальная спатоля ўсёй гэтай смагі ў ім і ў прыродзе.

А потым ён раптам зноў убачыў перад сабою дзяўчыну ў светлым антычным убранні, з тонкай, белаю рукою, якая, напэўна, была мяккай і прахалоднай…