Iван Сяркоў - Мы з Санькам — артылерысты...

Саньку добра — ён паэт, сядзіць сабе, на столь вочы задраўшы, і штосьці шэпча, быццам моліцца. Гэта ён на столі рыфмы вышуквае, а потым ужо іх запісвае. Вядома ж, не маці складае верш, а сваёй Кучараўцы. Што ў яго там выходзіць, не падгледзіш — далонню закрывае.

Але і я выйсце добрае знайшоў, напісаў — будзь здароў! Служба, маўляў, у нас суровая. Не сёння-заўтра пачнуцца артылерыйскія стрэльбы. Некаторыя, праўда, іх баяцца, а мне — напляваць. Але і пры такой службе я ўспамінаю сваё сяло і «нашы з табой сустрэчы». Пра «сустрэчы» я, зразумела, падпусціў для лірыкі, каб не аддавала адной службай ды салдатчынай, а якія то былі «сустрэчы» — няма там чаго і ўспамінаць. Іншыя хлопцы, кажуць, што абдымаліся, а то і да пацалункаў даходзіла. Толькі трапілася ім не Каця. Гэта ж — як дзікая каза. Ледзь што не па ёй — і дай бог ногі. Так што сама і вінавата, што былі ў нас з ёй такія «сустрэчы». I закончыў я сваё любоўнае пасланне добра, таксама вершамі, як і Санька, а можа, яшчэ і лепшымі, чым у яго. Я запомніў, як старшакурснікі спявалі ў страі:

Так я ўсё і напісаў. Толькі сумняваюся, каб яна ліла па мне горкія слёзы.

Канверты каптэнармус нам даў фабрычныя, толькі без марак. Замест марак на іх сінія трохкутныя штэмпелі са словам «вайсковае». Для нас гэта яшчэ лепш за марку — адразу відаць, што пісьмо пісаў не абы-хто. Штэмпеля мне здалося мала, таму ў куточку канверта я вывеў друкаванымі літарамі слова «вайсковае» ды яшчэ і падкрэсліў тлустай лініяй. Я помню, як людзі хваляваліся ў вайну, калі атрымлівалі такія канверты. Няхай і ў Каці заб'ецца сэрца.

Заўтра першы дзень вучобы, заўтра ўрачысты развод на заняткі. Начальнік вучылішча генерал-маёр Сцяпанаў з гэтай нагоды будзе рабіць страявы агляд, а затым прымаць парад. Гэта, мабыць, штосьці ўжо такое незвычайнае, што і свет не бачыў. Наша батарэйнае камандаванне на чале з падпалкоўнікам Асташэўскім у такой жа паніцы, у якой была і мая бабуля, калі пачула, што мяне выклікае сам генерал. Дык яна ж турбавалася, што мяне няма як апрануць, каб выправіць у людзі. А тут мы апрануты з іголачкі, ды начальству здаецца, што мы не ўмеем насіць свае абновы — няма выпраўкі. Гімнасцёрка моршчыцца на жываце, а трэба, каб маршчыны былі за спіной, а жывот — гладкі, нібы барабан. Белыя падкаўнерыкі прышыты ў каго як: то тырчыць на цэлы палец, то іх зусім не бачна, то гармонікам, то сікась-накась. Юрка пастроіць батарэю, праверыць і паадрывае цераз двух трэцяму. Я прышыў нічога сабе, а Юрка адпароў — белая нітка яму не падабалася, яна наскрозь прайшла пункцірам вакол каўняра. Думаў, што сыдзе і так — не сышло.

А з гузікамі колькі марокі? Век я іх насіў дагэтуль і ніколі не чысціў. Мне і ў галаву такое не магло цюкнуць. А тут выдумалі, каб медзь золатам блішчала. Ды і напрышывалі ж іх процьму. Далі нам дошчачкі са шчылінамі, куды гузікі трэба запіхваць, і мы шуруем шчоткамі ды паплёўваем на свае шураванне, пакуль яно не пазалоціцца.

У старшыны-каптэнармуса Хамутова з намі клопатаў поўны рот. У калідоры каля электраразетак паставілі два сталы, ён вынес з капцёркі два электрапрасы, а цяпер дрыжыць, каб мы не папалілі свае штаны, таму што не-не ды і запахне гарэлым. Хто зусім не ўмее, таму ён сам дапамагае прасаваць, а тым часам і вучыць.

Зусім не ўмею і я. Дзе я мог такому навучыцца? Я прас бачыў толькі ў адной нашай настаўніцы, дык у той жар з печы насыпалі. А ў нашай хаце для прасавання рубчастая качалка ёсць. Вось калі б мне яе далі, дык не горш за бабулю змог бы. А то засцілай штаны спачатку нейкай марляй, фыркай на марлю вадой і толькі потым ужо ездзі па стале прасам. А што там, пад марляй, са штанамі робіцца, дык хваробу ты ўбачыш.

Старшына Хамутоў глядзеў-глядзеў на мае здзекі над штанамі і плюнуў — узяўся вучыць. Доўга вучыў і як штаніны складваць, каб «стрэлка» была акурат пасярод, і як пальцам спрабаваць, ці гарачы прас, і як пырскаць вадой, каб яна імжыла, а не біла з рота струмянём, нібы з крана. Калі навука скончылася, мне, ужо навучанаму, і рабіць не было чаго — штаны адпрасаваліся ўсім на зайздрасць. «Стрэлкі» вострыя, нібы лязо.

Перш чым генерал, свой агляд нам зрабіў камандзір батарэі. Ён і камандзіры ўзводаў пералічылі на нас усе гузікі і гаплікі, бязлітасна выкаранілі да адзінай маршчыны на жыватах, праверылі, быццам добрыя гаспадары вупраж на конях перад далёкай дарогай, як падцягнуты паясы, пацікавіліся, ці начышчаны нават заднікі чаравікаў, ведаючы наш агульны грэх чысціць абутак толькі спераду, як гаворыцца, для старшыны, і мала таго — скамандавалі паказаць рукі, быццам баяліся, што ў нас не ўсе пальцы на месцы. Не, пальцы аказаліся на месцы, але ў многіх былі пазногці з жалобнай палоскай. Давялося таму-сяму ісці караціць кіпці.