Яўген Хвалей: Прынцэса з тусоўкі

Цэхановіч, угнуўшы плечы, таксама ціха адказаў прывітаннем.

— Я ўжо не верыла, што сустрэнуся з табой. А так хацелася... — узрадавалася настаўніца. — Можа, крыху адыдзем убок. А наогул, паглядзім, ці ёсць дзе пусты клас... Пагаворым там.

Прайшлі па калідоры. Мірановіч зазірнула ў клас беларускай літаратуры. Ён аказаўся пустым. Успомніла, што сёмы «А» збіраўся на экскурсію ў музей Якуба Коласа. Відаць, зараз яны былі там.

Зайшлі ў клас. Селі за парты, якія стаялі побач. Былы вучань і настаўніца сядзелі як роўныя.

— Расказвай, Вадзім... Як пражыў гэтыя гады? — першай пачала Антаніна Фёдараўна.

— А што расказваць... — паціснуў плячыма Вадзім. — Як кажуць, жыццё было каланіяльнае, як у тых афрыканцаў, — паспрабаваў жартаваць, стараючыся быць усё тым жа школьным веселуном. Хоць цяжка ў яго гэта атрымліналася, з натугай.

— I ўсё ж, усё ж, мы столькі не бачыліся з табой, — Мірановіч падбадзёрвала Вадзіма. — Я, дарэчы, хацела прыехаць да цябе ў калонію, як ездзіла да Тані Касмылёвай. Але нехта сказаў мне, што цябе з Віцебска перавялі недзе на Поўнач...

— Не, няпраўда. Спачатку хацелі... Але калі разваліўся Савецкі Саюз, то ўсе мы засталіся там жа... — Цэхановіч усё больш разгаворваўся. — А Вы былі ў Танінай калоніі?! — здзівіўся ён.

— Была, Вадзім, і некалькі разоў... I нават чытала пісьмы, якія яна адрасавала табе, але ты іх не атрымліваў. Іх хавала ў сваім сейфе намеснік дырэктара... — Мірановіч вырашыла расказаць усё, што ведала. — А ты Тані не пісаў? Бо лістоў тваіх там не было...

— А я не ведаў адраса... Чакаў, пакуль Таня прышле першая... Дый лянівы я да пісем... — засмяяўся Вадзім.

— Ну, што ж, як бачыш, няма больш ні Веранікі, ні Тані... — зажурылася Антаніна Фёдараўна. — За час тваёй адсутнасці адбыліся дзве такія трагедыі! Жах! Жах! Як я выжыла — сама не разумею.

Мірановіч падступалася да галоўнага, дзеля чаго яна і захацела сустрэцца з Цэхановічам.

— Вадзім, што ты пэўна каешся аб тым сваім учынку — маю на ўвазе возера ў Пятроўшчыне, дзе вы паздзекваліся над Нінкай Лескавец, — з-за якога ты трапіў у калонію, я ў гэтым не сумняваюся. Але дапамажы мне разгадаць загадку, над якой я б'юся да сёння...

— Што за такая загадка? — Цэхановіча захоплівала інгрыга.

— Ты кахаў Вераніку? Прызнайся, Вадзім, як на духу мне... Гэта вельмі важна, — настаўніца загаварыла як дарослы з дарослым. — Дарэчы, маці яе, Вера Іванаўна, зараз у бальніцы. Сэрца...

— Вераніка мне падабалася больш за іншых дзяўчынак, — выціснуў з сябе Вадзім. А што Вера Іванаўна ў бальніцы, запомніў.

— Тады, як разумець твае сувязі з Таняй Касмылёвай?

— Гэта асобная размова, Антаніна Фёдараўна... — Вадзіма, было відаць, узрушыла пытанне Мірановіч. Ён заёрзаў на парце, як у былыя школьныя гады.

— Ну, што ж, давай асобна і пагаворым, — настаўніца глядзела прама ў вочы свайму былому вучню.

I Цэхановіч пачаў са сваей філасофіі. Ён яшчэ ў школе любіў памудрыць. А цяпер яго «мудрасць» была зусім іншай — чалавека, хоць і юнага, але які ўжо спазнаў жорсткасці жыцця.

— Пабыўшы нядаўна на могілках, пастаяўшы над магілкамі Веранікі і Тані, я прыйшоў да высновы: чалавек — мурашка, якая выпадкова прыйшла на свет і выпадкова згінула. Яна, несучы ўсё жыццё на сабе нейкія трысцінкі, шыголінкі, тыкаецца ў кожную перашкоду, што сустракаецца на яе шляху: каменьчык, паленца — заварочвае і зноў паўзе... I зноў перашкоды... I так без канца — такое жыццё ў мурашкі... Вось гэтых перашкодаў якраз вельмі шмат у юных людзей. А яшчэ — спакусаў... Яны часцей за ўсё і заводзяць нас і зводзяць нас...

— А можа, Вадзім, усё гэта ад лёгкага, бестурботнага жыцця? — Антаніна Фёдараўна яшчэ пільней паглядзела ў вочы Цэхановічу. — Ну, чым, скажы, вучань у горадзе, у параўнанні з вёскай, заняты? Школай... I то ўсё больш і больш у ёй лянотнікаў. Гэта я на сваім ужо не малым вопыце спазнала. Далей што? Добра, калі нехта яшчэ займаецца ў якой-небудзь секцыі ці гуртку. Іншы дома на кухні посуд лянуецца памыць. Усё на маці пакідае...

— Магчыма, і гэта ёсць... Але галоўнае — перашкоды і спакусы, — стаяў на сваім Вадзім. — Якраз іх у горадзе і шмат. У вёсцы не так... Там усё прасцей... А юны чалавек — з неакрэплай душой і яшчэ ветранымі мазгамі. Вось і паддаецца...

— Ну, добра. Давай пачнём з перашкодаў, — Антаніну Фёдараўну зацікавілі развагі Цэхановіча. — Якія? Хто вам што перашкаджае?

— О, тут шмат чаго... — Вадзім ажно прыўзняўся, загаварыў больш упэўнена. — Ты хочаш, напрыклад, аднаго, а табе кажуць: не, нельга... Не туды ідзеш, не тое робіш, не тое думаеш... I так пастаянна — дома, у школе, на вул-цы... А нам хочацца, што нам хочацца, — скаламбурыў ён.