Стефан Гайм - Агасфэр (Вечны Жыд) (на белорусском языке)

У Гэльмштэце якраз у той дзень кiрмаш, паназьбiралася людзей з усiх навакольляў гiбель i пропадзь, купляюць i прадаюць, а хто нi тое, нi другое, проста швэндаюцца разьзявамi. Карцiна стракатая, бо кожнае на нешта кудысьцi чагосьцi пнецца, i ганчары й краўцы, кандытары й каўбасьнiкi; гагакаюць гусi, сакараць i лапочуць куры, перш чым iм скручваюць галовы; i паўсюль i наскрозь адно жыды ў сваiх ярмолках, i той нахвальвае табе нейкае сваё старое рызьзё, выдаючы яго за ўбор герцагiнi, быка за цельную карову альбо старую недаздохлую кабылу за высакароднага баявога вогiра чыстай арабскай крывi.

Перад гасьцiнiцай гаспадар выставiў некалькi ўслонаў. Юны Айцэн i ягоны сябар, прывязаўшы конi й напаiўшы iх з карыта, знаходзяць сабе месца, i Айцэн вальготна выцягваецца з куфлем пiва ў руцэ, зафундаванага яму Лёйхтэнтрагерам, i глядзiць, як той накройвае сваiм прыгожым ножыкам скрылiкi каўбасы з дадзенага фраў саборнай прапаведнiчыхай на дарогу кавалка, палавiну яму, палавiну сабе, i ўпершыню за гэты дзень адчувае, што жыцьцё мае-такi й свае дадатныя бакi, хай сабе й ня многiя, але мае. А яшчэ бачыць далей з правага боку, паблiзу кiрхi, згрудзiлiся людзi, цясьней дзе б то яшчэ дзе; там узьведзена нейкае драўлянае рыштаваньне, а за iм напятае размаляванае палатно з выяваю нашага ўкрыжаванага Госпада Iсуса, з рыжай барадою й чырвонай крывёю на лобе, а побач зь iм абодва шахраi з журботна зьвешанымi галовамi. Мабыць, будзе нейкае прадстаўленьне, думае ён, альбо, можа, там нехта сьпявае й паказвае карцiны, i Айцэн ня ведае, цi тое яму сьлед прыбiцца да кампанii людзей, што там стаяць i чакаюць, цi тое заставацца тут на зручным услоне, як яно й сьлед чалавеку, што ўжо амаль пастар i ў кiшэнi мае рэкамендацыю з-пад пяра самога доктара Марцiнуса; ягоны сябар таксама ня мае нiякiх намераў выпраўляцца на тое прадстаўленьне, магчыма, ён нават зусiм i не заўважыў, што тут павiнна разыграцца.

Але вось каля кiрхi ўсё ацiхае. I нават рыначны шум ужо чуецца як бы праз тоўстае палатно.

На драўляным рыштаваньнi стаiць жанчына, на ёй зялёныя шаравары, як на карцiнах з Турцыi, бачаных iм у кнiгах, i чырвоная вышываная камiзэля паўзьверх белай кашулi, а на галаве нейкi блакiтны турбан з блiскучаю зашчапкаю, з-пад якое ў паветра вылазiць белы касмач валасоў. Твар у яе густа расфарбаваны, хто там ведае, што ў яе пад шмiнкаю, можа маршчынiстая старакабетная скура. Толькi вочы, вялiкiя i блiскучыя, як пэрлы, маладыя, i гэтыя вочы ён пазнае, i тут жа ўсхоплiваецца з услона, бяжыць туды да сьцiжмы людзей вакол рыштаваньня, рассоўвае, расштурхоўвае iх убакi, не зважаючы на буркатню i лаянку, i ўжо стаiць перад жанчынай i тапырыцца на яе, як чалавек, што ўбачыў здань, i празь яе кашулю i шаравары бачыць формы грудзей i сьцёгнаў, i ў роце яму перасыхае, як ад пяску, i ён хоча закрычаць: Маргрыт! але анi гуку з горла.

А жанчына падымае руку i, убачыўшы, што людзi ўраз захлябенiлi пашчы, заяўляе звонкiм, урачыстым голасам, што яна прынцэса Гэлена, малодшая й самая любiмая дачка Трапезундзкага князя, якi, як высокi герцаг, служыць пры двары магутнага султана; але што яна пакiнула бацьку й мацi й прыгожы гарэм у Канстанцiнопалi, дзе ёй толькi птушынага малака не хапала, дзе было ўсё, чаго толькi душа жадала, убраньне i ўборы й шаўковыя падушкi й чорныя рабы ў абслузе, каб вахлярамi абмахвалi, бо ў ноч перад яе васемнаццатым днём нараджэньня зьявiўся ёй Вечны Жыд Агасфэр, асуджаны нашым Госпадам Iсусам Хрыстом на вечнае блуканьне аж да суднага дня, i яна навярнулася ў правiльную веру ў нашага Госпада Iсуса Хрыста, у вечнасьць. I з таго часу ўсюды сьледуе за Вечным Жыдам Агасфэрам, якi ня можа памерцi i ўвесь час пастаянна ўзнаўляецца на шляхах сваiх, а яна яму як бы нябесная нявеста, каб сьведчыць людзям пра велiч Бога й пакуты нашага Госпада Iсуса Хрыста, якiя Вечны Жыд бачыў на свае жывыя вочы, i ён потым сам выступiць i пакажа ўсяму народу свае памечаныя крыжавымi стыгматамi ногi й простымi словамi раскажа, як наш Гасподзь Iсус гутарыў зь iм i як пракляў яго за вялiкую бессардэчнасьць, у якой ён, небарака й гаротнiк, вось ужо тысяча пяцьсот дваццаць два гады раскайваецца. А каго не кране шчырая гiсторыя-споведзь, той хай пасьля спакойна дыбае сваёй дарогай, Вечны Жыд усё iм даруе, i наш Гасподзь Iсус Хрыстос даруе таксамака; калi ж каму дойдзе да мозгу касьцей, як яно й павiнна даходзiць шчыравернаму хрысьцiянiну, той пасьля можа купiць iлюстраваны, выдатна надрукаваны скрутак з гiсторыяй пракляцьця Вечнага Жыда Агасфэра i ўкiне сваю лепцiнку ў кубак, якiм яна абнясе людзей, бо яна й гер Агасфэр хацелi б i ў iншых месцах далучыць людцаў да гэтай весткi.