Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

Аб Вашай прапанове я думаю. Сардэчна вітайце ад мяне мілую Марыю Міхайлаўну і Марынку. Цалуйце ўнука.

Ваша Ларыса Геніюш .

Зэльва, 11 сакавіка 1982 г.

Шчырапаважаны і дарагі Алесь Мікалаевіч!

Вельмі Вы мяне занепакоілі сваімі бедамі і няўдачамі, аб якіх пішаце. Я хачу болей ведаць пра гэта. Ці не датычаць яны Вашай дарагой сямейкі, асабліва мілага Міхася? Рэшта ўсё важнае, але не так.

Як Вашае здароўе? Мне тут ледзь прывялі больш-менш сэрца ў норму. Таксама былі розныя беды. Адна з іх, бадай, найбольшая, гэта Польшча. Але атрымоўваю лісты. Сяння быў ад сына і другі – ад Алесіка. Вучыцца нядрэнна. Шафёрскія правы здаў на “5”. Абодва ўжо перараслі бацьку. Яны ў Супраслі, ля манастыра, некалі купілі 30 сотак зямлі. Цяпер за яе ўзяліся, каб не дурыць сабе галавы чым іншым і каб не галадаць. Пішуць, што Міхась галодны, як воўк, і худы, як пасвісцёл, у тым Ольштыне. Надта там слабыя абеды для студэнтаў. Якраз цяпер памагала ім. Цяпер нічога ад нас ім слаць нельга. Я бачу, што ўсе яны там добра прагаладаліся, бо надта сюды просяцца. Ім там абяцаюць па радыё і тэлебачанні візіты да нас, а тут пакуль што нельга падаваць на вызаў.

Мне тут аднойчы было так дрэнна, што я падумала найгоршае. Поўная адзінота – невясёлая рэч. На 8 Сакавіка прыехала адна сяброўка з Менску з дачкою – з Музея беларускага старажытнага мастацтва. Было цікава, але для мяне цяжкавата. Учора паехалі.

Наш айцец В[асіль] паламаў нагу, падаючы з гары. Моцна ўсе гэты факт перажываем. Часта ўспамінаем Вашу гасцінную хату і Гудзевічы. А тая старая хатачка, найцяплейшая маяму сэрцу, проста стаіць у вачах. Дзеля хваробы я не напісала Вам прывітанняў. Даруйце ласкава. Я цешуся, што ў Вас такія харошыя дзеці. Бог адудзячыў Вам хоць дзецьмі за ўсе труднасці Вашай высакароднай і ахвярнай працы для Бацькаўшчыны.

Аб сваёй кніжцы яшчэ нічога не ведаю. Задатак за яе мне прыслалі яшчэ ўвосень.

Я рада, што дайшоў да Вас мой ліст з апісаннем дывана. Думала – загінуў.

Сябры мне пішуць, часамі наведваюць. Нехта з маладых выпісаў мне “Маладосць”, “Полымя” і “Беларусь”. Мяне моцна крануў за сэрца такі харошы, высокакультурны і гуманны жэст. Люблю, калі ў моладзі праяўляецца чалавечнасць!

Абавязкова апішэце мне ўсе сваі беды, а то непакоюся вельмі за Вас. Мне тут даводзіцца бараніцца найболей ад подласці. Бывае агідна. Не забудзьцеся апісаць мне стан сваяго здароўя. Вясна ўжо на парозе, а мне ўсё ня верыцца, што я да яе дажыла…

Напэўна, чулі, што ў Празе Чэшскай памёр М. Забэйда-Суміцкі. Свой архіў, фартэпіяна, магнітафоны і інш. запісаў Беларускаму дзяржаўнаму музею. А яны адказалі на ўсё маўчаннем. Забіраюць кватэру ў Празе, і ўсё можа загінуць. Беларусы непакояцца. Гэты музей так робіць звычайна. Калі б Забэйда-Суміцкі апісаў усё Музею беларускага старажытнага мастацтва, была б карысць. Там недзе і урна з попелам мастака прагне вярнуцца ў свой родны край. Якая трагедыя… Няхай аддалі б ягоную урну з попелам Беларусі. Мёртвым у нас даволі спакойна. Жывым, безумоўна, горш. І той мір вісіць на валаску, і ўсё гэта моцна непакоіць. Безумоўна, усім у жыцці не дагодзіш, і шмат хто гневаецца на мяне за “капрызы”, як кажуць. А я ім хачу сказаць, што пабылі б яны на маім месцы, дык заспявалі б не так. Злуюцца на мяне нават за тое, што мне хапае (мусіць хапіць!) 33 руб. 75 кап. пенсіі, і я нічога не прашу болей, не кланяюся.

Я цяпер не ўнучка маяго дарагога дзеда, а сапраўдны пралетар! Змералі з усіх бакоў маю хату, але сёлета яе яшчэ зносіць не будуць. Возьмуць толькі кусок хлява ад гародаў.

Як маецца Верачка? Як ідзе вучоба Міхасіку? Вельмі чакаю ліста ад Вас. Буду старацца дажыць да сустрэчы з Вамі ўсімі. Міламу Міхасіку маі сардэчныя прывітанні і дзве паштоўкі, якія далучаю. Верачку цалую, Вам – шчыры паклон.

Ваша Ларыса Геніюш .

Зэльва, 24 сакавіка 1982 г.

Дарагі Аляксей Міхайлавіч!

Я добра не памятаю – быў гэта 1939 ці 1940 год. У мае рукі трапіла газета на беларускай мове – “Раніца”. Акрамя належнай дані таго часу (якое ніхто не чытаў) былі там весткі пра нашых палонных, іх лісты і шмат іншага, вартага ўвагі. Я паслала ім нейкі малы нарыс пра вясну, якая набліжалася. Спадзявалася, што і мне адкажуць, як іншым, але “Раніцы” прыходзілі, а мне – ні слова! Але аднойчы прыйшоў ліст з рэдакцыі. Мне пісалі, што прысланае мной яны могуць надрукаваць толькі на вялікае свята. Набліжаўся Вялікдзень, і той мой нарыс трапіў у велікодны нумар.