Эрих Ремарк - Тры таварышы (на белорусском языке)

Мы стаялi ў дзвярах i махалi Лiлi рукой. Мiмi раптам загаласiла. Яна сама ўжо пабывала замужам. Яе муж памёр на вайне ад запалення лёгкiх. Калi б ён загiнуў, ёй далi б невялiчкую пенсiю i не давялося б выходзiць на панель.

Роза паляпала яе па спiне.

- Ну, Мiмi, не расслабляйся! Хадзем, вып'ем яшчэ па глытку кавы.

Уся кампанiя вярнулася ў змрочнае памяшканне "Iнтэрнацыяналя", як кучка курэй у куратнiк. Але добры настрой больш не вярнуўся.

- Сыграй нам пад канец яшчэ, Робi! - сказала Роза. - Што-небудзь вясёленькае.

- Добра, - згадзiўся я. - Давайце грымнем "Марш старых сяброў".

Потым я таксама развiтаўся. Роза ўкруцiла мне кавалак пiрага з сабой. Я падараваў яго сыну "мамкi", якi на двары рыхтаваў кацялок варыць вячэрнiя сасiскi.

Я задумаўся, што мне рабiць. Iсцi ў бар зусiм не хацелася. I ў кiно не хацелася. У майстэрню? Я нерашуча глянуў на гадзiннiк. Восем. Зараз павiнен быў вярнуцца Кёстэр. Калi ён там, Ленц не будзе зноў безупынку балбатаць пра дзяўчыну. Я пайшоў.

У памяшканнi гарэла святло. Не толькi ў памяшканнi - увесь двор быў залiты святлом. Кёстэр быў адзiн.

- Што тут робiцца, Ота? - спытаў я. - Можа, ты прадаў "кадзiлак"?

Кёстэр засмяяўся.

- Не. Готфрыд зладзiў невялiчкую iлюмiнацыю.

Гарэлi абедзве фары "кадзiлака". Машыну паставiлi так, што пукi святла праз акно падалi на двор якраз на квiтнеючую слiву. Карцiна была цудоўная: дрэва, пакрытае беллю. Змрок з абодвух бакоў, здавалася, шумеў, як начное мора.

- Выдатна, - сказаў я. - А дзе ж ён?

- Пайшоў прынесцi перакусiць.

- Блiскучая iдэя, - сказаў я. - Мяне крыху хiстае. Але магчыма, што гэта з голаду.

Кёстэр кiўнуў.

- Пад'есцi заўсёды карысна. Асноўны закон усiх старажытных вояў. Я сёння зрабiў таксама нешта хiсткае. Заявiў "Карла" на гонкi.

- Што? - сказаў я. - Няўжо на шостае?

Ён кiўнуў.

- Чорт вазьмi, Ота, там жа ўдзельнiчаюць усялякiя славутасцi.

Ён зноў кiўнуў.

- У класе спартовых машын - Браўмюлер.

Я закасаў рукавы.

- Тады за справу, Ота! Адмыем як след нашага пестунка!

- Стоп! - крыкнуў апошнi рамантык, заходзячы. - Спачатку - падвячорак!

Ён дастаў яду - сыр, хлеб, цвёрдую вэнджаную каўбасу i шпроты. Апетыт у нас быў, як у галодных малацьбiтоў. Мы запiвалi халодным пiвам. Потым мы ўзялiся за "Карла". Мы корпалiся з iм дзве гадзiны, праверылi i змазалi ўсе падшыпнiкi. Потым з Ленцам павячэралi яшчэ раз.

Готфрыд цяпер накiраваў святло i на "форд". Пры сутыкненнi выпадкова адна фара засталася непашкоджанай. Цяпер яна ўзiралася з пагнутага шасi ў неба.

Ленц задаволена павярнуўся да нас.

- Ну, Робi, цягнi бутэлькi. Давайце адзначым свята квiтнеючага дрэва.

Я паставiў на стол каньяк, джын i дзве чаркi.

- А ты?

- Я не буду пiць.

- Што? Чаму?

- Таму што мне ўжо абрыдлi гэтыя папойкi.

Ленц хвiлiну разглядаў мяне.

- Наша дзiця звiхнулася, Ота, - звярнуўся ён да Кёстара.

- Пакiнь яго, раз не хоча, - адказаў Кёстэр.

Ленц налiў сабе поўную чарку.

- Хлапец ужо даўно ненармальны.

- Не самае горшае, што можа быць, - заявiў я.

Месяц, вялiкi i чырвоны, вылез з-за даху фабрыкi насупроць нас. Нейкi час мы сядзелi моўчкi.

- Скажы, Готфрыд, - пачаў я, - ты ж спецыялiст у сардэчных пытаннях, праўда?

- Спецыялiст! Я зубы з'еў на гэтым, - сцiпла адказаў Ленц.

- Цудоўна. Мне, мiж iншым, хацелася б ведаць, цi заўсёды закаханыя паводзяць сябе як дурнi.

- Як гэта - як дурнi?

- Ну, быццам на падпiтку. Балбочуць, нясуць лухту i хлусяць.

Ленц зарагатаў.

- Ах, сынок! Усё - гульня. Чароўная гульня мамы прыроды. Паглядзi на гэтую слiву. Яна таксама падманвае. Робiць сябе прыгажэйшай, чым будзе потым. Было б жахлiва, калi б каханне нечым было звязана з праўдай. Дзякуй богу, усё могуць гэтыя заклятыя маралiсты - але не прымушаць.

Я выпрастаўся.

- Ты думаеш, што без хлуснi ўвогуле немагчыма?

- Немагчыма, дзiцятка.

- Але ж тады можаш выставiць сябе жахлiва смешным.

Ленц заўсмiхаўся.

- Запомнi сабе адно, хлопчык: нiколi, нiколi, нiколi не выставiш сябе смешным перад жанчынай, калi робiш нешта дзеля яе. Нават у самай банальнай камедыi. Рабi што хочаш: стой на галаве, пляцi несусветную лухту, хвалiся, як гусак, спявай пад яе акном, толькi аднаго не рабi: не будзь дзялком. Не будзь разважлiвы!

Я ажывiўся.

- А што скажаш на гэта ты, Ота?

Кёстэр засмяяўся.

- Вiдаць, так яно i ёсць.

Ён устаў i адкрыў капот "Карла". Я прынёс сваю бутэльку з ромам i яшчэ адну чарку i паставiў iх на стол. Ота завёў машыну. Матор гудзеў нiзка i стрымана. Ленц з нагамi залез на падваконнiк i ўзiраўся ў двор. Я падсеў да яго.

- Ты прыходзiў калi-небудзь да жанчыны п'яны?