Вячаслаў Адамчык - Чужая бацькаўшчына

– Чужыя саўсiм людзi, – маладзiца адышлася ад акна i развязала пад барадою белую ў сiнiя валошкi хустку. – Духата, каб мы не пачадзелi, – i яна пацягнула за адзiн ражок хустку, паказаўшы пышныя, пэўна наранкi вымытыя, цёмна-русявыя валасы, скручаныя на патылiцы ў тоўстую куклу.

У хаце стаяла парная гарачыня – на стале i на лавах астывалi накрытыя чыстымi ручнiкамi гарачыя боханы хлеба. Ад iх пахла гаркаватаю падпаленаю скарынкаю i кляновым лiсцем. У хаце, густа запацеўшы, плакалi вокны – яны былi без дубэльтаў. Буйны серабрысты, як луска, пот збягаўся ў кроплi i сцякаўся па шкле на жаўтаватую нефарбованую шуфляду – на ёй ужо вымаклi чорныя палосы. Праз шырокiя вадзяныя рагi на шыбах было вiдаць, як па частаколе скача не злiнялая яшчэ, з нейкiм мокрым, як выскубеным, чубком пярэстая сарока.

– Навiну ж нейкую прынясла, – сказала старая, ссоўваючы з высокага палка худыя жоўтыя ногi, каб раскруцiць сухi асыпаны пачынак.

– Во, да нас iдуць тыя людзi, – пазяхнула маладзiца i зiрнула ў люстэрка, убачыла свой ружаваты ад гарачынi твар i асталася давольнаю.

За вокнамi доўгiм хвастом мiльганула сарока, i на другi бок хаты, зайшоўшыся ад брэху, клубком пакацiлася заядлая сучачка. Маладзiца высунула галаву з-за сцяны i ўбачыла за акном тых самых мужчын.

– I што ж гэта за людзi? – сказала яна i адступiлася ад акна.

Дзверы знадворку рыпнулi – у сенях затупалi, загаварылi.

Кабеты, сцiшыўшыся, пiльна глядзелi на дзверы. У клямцы падскочыў i дзынкнуў язычок. З цемнаты сяней паказаўся белы кароткi кажух, i ў хату ўсунулася калматая авечая шапка. Услед за старым, прыгiнаючыся, каб не зачапiцца галавою за вушак, зайшоў чарнявы, год дваццацi, хлопец з даўгаватымi, пачырванелымi ад холаду рукамi – суконны паўшубак быў яму караткаваты.

– Дзень добры вам, – сказаў старэйшы, расшпiльваючы тоўстымi вузлаватымi пальцамi кажух i адкладваючы настаўлены каўнер. Маладзейшы стаяў за iм, мусiць, саромеючыся, што вiдаць з рукавоў яго доўгiя рукi.

– Дзень добры, – азвалася старая i палажыла на прыпол свой цяжкi клубок.

– Цi патрэбны вам малацьбiт? – глянуўшы спярша на маладзiцу, потым на старую, спытаў мужчына ў белым кажусе.

– Чаму ж, патрэбныя, – сказала маладзiца, падсоўваючы на лаве хлеб. – Садзіцеся…

– О, i нагрэцца можна, – памацаў рукою лаву i прысеў на цеплаватае вiльготнае месца старэйшы мужчына. – Садзiся, Iмполь, за пастой грошы не плоцяць, – ён падсунуўся, даючы сесцi хлопцу.

– У нас ужо i мышы добра памалацiлi, – ссунулася з ложка старая i, трымаючы на сашчэмленых руках вагкi клубок, панесла яго да печы – там ля комiна сохла яшчэ зеленаватая пража.

– Нiчога, i нам хвацiць, – сказала маладзiца, падхапiўшы пад пахi два боханы хлеба, памкнулася да дзвярэй, каб, мусiць, палажыць iх у стопцы.

Мужчыны аглядалi чужую хату: яшчэ не пабеленую, з замазанымi глiнаю пазамi, дзе выглядаў мох, з новаю, таксама яшчэ не беленаю печчу з сухiмi плямамi нiжай пячорак. Хата была без падлогi – на глiняным току было знаць круглыя ўмяцiны ад калодкi, якою трамбавалi глiну. Цi ад таго, што хата была новая i пуставатая – яна выглядала прасторнаю. Каля глухое сцяны стаяў драўляны, паточаны шашалем ложак, засланы жоўтаю ў чорныя елачкi радзюжкаю. У яго ўпiраўся шырокi дашчаны палок. Мiж акон на сцяне, спяшаючыся, цiкаў вялiкi ў драўлянай аправе гадзiннiк – на медным ланцужку вiсела алавяная гiра з iржавай (мусiць, для цяжару) шрубкай. З-за абраза на покуцi выглядалi жоўтыя чачоткi пiжмы i бурачковы таўкачык васiлькi.

– А хто ж вам нараiў да нас зайсцi? – спытала маладзiца, вярнуўшыся ў хату i забiраючы пад пахi яшчэ два боханы хлеба.

– Духам чуем, што ў хаце гаспадара нямашука, – у старога скрывiлася губа i стаў вiдаць чорны, дуплявы зуб. – Хто ж так прыбiвае? – паказаў ён на покуць, дзе быў крыва прыбiты трыкутнiк палiчкi. – Вiдаць, што бабская работа.

– Гэта ж праўда, – засмяялася маладзiца, прыжмурыўшы адно вока. – Я прыбiвала, – прызналася ўжо яна, трымаючы пад пахаю два боханы i папiхваючы локцем непрычыненыя дзверы.

– Мо людзi галодныя? – сказала старая, калi маладзiца вярнулася ў хату.

– Во i праўда, мы сягоння капусты наварылi як на велькую сям’ю, – яна зiркнула толькi на маладога – ён засаромеўся i замыляў губамi, не ведаючы, што сказаць.

– У такiм разе можам памагчы, праўда, Iмполь?

– Во, цэлы гаршчок, – маладзiца падышла да прыпека, адняла засланку i, прыгнуўшыся, паглядзела ў печ. Мужчыны моўчкi глядзелi на яе белыя вышай лытак ногi, бо iх улетку хавала ад сонца нiзкая доўгая спаднiца.