Сяргей Пясецкі - Каханак Вялікай Мядзведзіцы

Памалу пайшоў у кірунку Вялікага Сяла. Неўзабаве апынуўся каля пагранічных слупоў. Стаялі змрочныя… Варожа глядзелі на сябе, як барацьбіты, якія, напяўшыся, узважваюць свае сілы…

Аднекуль злева даляцеў карабінавы стрэл. Пасля прагрымела больш дзесятка стрэлаў, якія разбудзілі рэха ў навакольных далінах і лясах.

«Напэўна, „дзікія“ перайшлі граніцу».

Агледзеўся навокал… Цішыня… Пустэча…

Месяц лье на пагранічча бляклыя халодныя праменні. Зоркі свецяць імгліста. Верхам пракрадаюцца хмары. Яны патаемна пераходзяць праз невядомыя людзям кардоны. А на паўночным захадзе цудоўна блішчыць каштоўнымі каменьчыкамі прыгожых зорак найпрыгажэйшая Вялікая Мядзведзіца. Яе пяшчотна ахуталі лёгкія снежна-белыя бухматыя аблокі.

Гэта быў канец майго трэцяга залатога сезона.

Гэта была гадавіна смерці Сашкі Вэбліна, некаранаванага караля граніцы.

Гэта была мая апошняя ноч на паграніччы.

14 кастрычніка 1935 г. — 29 лістапада 1935 г.

Святы Крыж, астрог.

Абрэз— карабін з адрэзанай руляй і рукаяткай.

Агранда— прысваенне кантрабанды купца, слова ўтворана ад «гранда» дадаткам літары «а»; аналагічна турэмнаму «акасацыя», утворана на ўзор «апеляцыя».

Адкуцца— узбагаціцца, паправіць матэрыяльнае становішча.

Адшыць— зняць абвінавачванні.

Акантаваць— ашукаць.

Апыліць— прадаць.

Арэхі— набоі, патроны.

Ачко— гульня ў карты «21».

Бандаж— падвойны мяшок з палатна, пашыты накшталт доўгай і шырокай камізэлькі; служыць для пакавання і пераносу кантрабанды; апранаецца пад куртку, кажух альбо паліто.

Бааняр— салдат пагранічнай службы, якую да паловы 1923 г. выконвала войска, г. зв. баоны мытныя.

Блатны— свой, пераважна адносіцца да злодзеяў. Гэты выраз мае шмат значэнняў: на блат— нелегальна, некага блатаваць— яднаць з сабой (хабар).

Братва— браты.

Будзёнаўка— шапка ў чырвонай арміі, пашытая з сукна альбо палатна (у залежнасці ад сезону) накшталт нямецкай «пікельгаўбы» (pikelhauby).

Буліць— даваць, сыпаць; напр.: буліць грошы.

Бусоўка— напоі; бусаваць— піць.

Вдрэбезгі— зусім п’яны.

Воліспалком— «волостной исполнительный комитет» (валасная выканаўчая камрада).

Выстаўны— чалавек, які хаваецца ад паліцыі, гнаны, які жыве з фальшывымі пашпартамі.

Вытыш, на вытыш— легальна, адкрыта.

Гад— селянін.

Гамэра— водка.

Гай— крык, лямант.

Гімнасцёрка— расейская вайсковая кашуля з сукна колеру хакі.

Граба— далонь.

Гудлай— жыд.

Гузік— залатая дзесятка царскай чаканкі.

Даваць гвінта— уцякаць.

Да моці— да кампаніі.

Даць драла, драляваць— уцякаць.

Даць разгон— прымусіць да ўцёкаў.

Даць у косці— біць.

Доля— лёс.

Допр— дом прымусовых работ, турма.

Допрос— допыт.

Драка— бойка.

Дрэйфіць— баяцца.

Дыбаць— ісці.

Думенка— казак, адзін з арганізатараў савецкай Першай Коннай Арміі, якой пасля камандаваў Будзённы; пры Думенку ён быў камандзірам корпуса. Яго расстралялі ў Растове ў 1920 годзе.

Жлоб— хам.

Жыган— прафесійны злодзей, перамытнік.

Загмаць— адарваць што-небудзь з агульнага заробку.

Заградительный отряд— вайсковы патруль, які пільнуе дарогі.

Задра— нож.

Замінжавацца— памёрці ад суму.

Засыпаць— заваліцца, уваліць.

Зрабіць гвінта— уцякаць.

Звяга— сабака.

Зыхер, на зыхер— напэўна.

Зэкс— увага, папярэджванне.

Зялёнкі— пагранічная варта.

Кантрабанда— перамыт.

Кантрабандыст— перамытнік.

Карнач— каравульны начальнік, камендант варты.

Капыта— рэвальвер.

Каса— нож.

Керанка— фасон шапкі, грошы.

Кікуе— глядзіць.

Кімаць— спаць.

Кіраць— піць гарэлку.

Класціся— пападацца.

Клёва— добра.

Коўтнуць— памерці.

Кола— боты.

Комін— рэвальвер.

Крыць— нападаць.