Сяргей Пясецкі - Каханак Вялікай Мядзведзіцы

— Маеш рацыю: ззаду ішла баба, а далей нехта ў ботах; аб’ягорылі нас.

Ён усеўся на камель зваленай ветрам бярозы і доўга сядзеў нерухома. Я закурыў папяросу, падаў яму. Выкурыў усю, ні словам не адгукваючыся да мяне.

— Можа, пойдзем, — запытаў яго.

Падняў галаву. Пры святле месяца ўбачыў яго бледны худы твар і бліскучыя, крыху прыплюшчаныя вочы.

— Кажаш: пойдзем?

— Так. Няма чаго тут сядзець!

— He… He пойдзем… Я адзін пайду… Ты не пойдзеш…

— Куды? — запытаўся я здзіўлена.

— На поўдзень пайду. Туды, куды птушкі паляцелі… Там у мяне свае… Ведаю Кіеў, Харкаў, Растоў, Адэсу, Тыфліс… Пайду… Што я тут? Няма нікога… У мяне брат жыве ў Растове… Брат, матка і сястра… Маці старая, брат старэйшы за мяне, а сястры — чатырнаццаць… Можа, ім блага?.. Пагляджу… Няхай гэта ўсё халера забярэ!..

Падняўся і пакрочыў у напрамку тракта. Рэвальвер трымаў у руцэ. Забыўся яго схаваць. Я ішоў за ім. Ведаў, што трапіла яму ў галаву цяпер нейкая новая думка, і я не выб’ю яе з ягонай галавы.

На наступны вечар мы перайшлі граніцу ў Альшанцы. Засекі калючага дроту я перарэзаў нажніцамі, якія ўвесь час нашу пры сабе. Мы пайшлі лесам да другой паласы. Крочылі па добра вядомых нам дарогах, якімі перанесена з усходу на захад і наадварот міліёны ў таварах і грашах. Мы ведалі тут кожную сцежку і кожную дарогу, кожную паляну, кожны лог, кожны ручай, амаль ці не кожнае дрэва і куст. Наведалі шмат памятных для нас мясцін. Нічога не казалі. Крочылі без шолаху пры святле месяцовых промняў і ў змроку, які ляжаў у нетрах лесу. Трымалі ў руках рэвальверы.

Наблізіліся да Старасельскага лесу. Тут ступілі на тракт. Рухаючыся далей адкрыта па дарозе, сталі на скрыжаванні чатырох шляхоў. Тут выцягнулі рукі ва ўсе бакі света некалькі дарожных указальнікаў. Тут было на паўдарозе з Ракава да Менску. Каля тых дарожных знакаў Шчур затрымаўся. Сеў на малым, зарослым травой пагорку, выняў з кішэні вялікую пляшку. Паглядзеў праз яе на месяц і вымавіў:

— Даўно мы не пілі лікёру? Што?

— Даўно.

— Дык вып’ем… на развітанне… Бо, напэўна, больш ніколі не ўбачымся.

Ён здзёр аб дарожны паказальнік з бутэлькі сургуч і ўдарам далані выбіў з бутэлькі корак. Пасля сказаў:

— Ну, будзь здаровы і шчаслівы і ніколі не паддайся хамам!

Пачаў піць. Адпіў палову пляшкі і даў яе мне.

— За твой поспех ва ўсім! — адказаў я яму.

Выпіў рэшту лікёру, а бутэльку кінуў далёка ў поле. Мы закурылі папяросы.

— Ведаеш што? — вымавіў Шчур.

— Слухаю.

— Ты павінен злавіць Бэрку Станогу… Хоць адзін раз… Я не магу застацца… павінен ісці туды… Але ты гэта зрабі!.. Зробіш?..

— Добра.

— Дакладна? Слова?

— Калі не перастане хадзіць, дык напэўна!

— Гэта клёва!

Зноў закурылі… Пасля Шчур падняўся. Агледзеўся навокал, па палях, і потым сказаў мне:

— Ведаеш што? Жыў недалёка ад Каменя адзін селянін. У яго былі справы з дзедзічам. Аднаго разу дзедзіч пакрыўдзіў яго. Селянін вырашыў абавязкова адпомсціць яму. Неяк на яго падворак забег сабака дзедзіча. Селянін трымаў у руках касу. Замахнуўся і адсек сабаку нагу. Так было. Разумееш?

He ведаю, што ён гэтым хацеў сказаць і да чаго гэта павінна адносіцца, але я сказаў:

— Разумею.

— Ну, дык бывай!.. Мне ўжо пара!..

Моцна паціснуў мне даланю і, спяшаючыся, пакрочыў дарогай у напрамку Старога Сяла. Я глядзеў яму ўслед: ці азірнецца?.. Не азірнуўся… Ён хутка знік у сяйве з месячных промняў на ўскраіне Старога Сяла. Я падумаў, што з ім можа нешта здарыцца: у Старым Сяле звычайна жылі і спыняліся падпольнікі, сексоты і чэкісты. Мы заўсёды абыходзілі яго зводдаль… Я доўга чакаў: а можа, прагучаць стрэлы?.. Можа, трэба будзе бегчы на дапамогу?.. Але ўсё было ціха…

Я павярнуўся і павольна пакрочыў на захад. Застаўся адзін… зусім адзін на ўсё пагранічча. Дарога мая была сумная. З ахвотай напіўся б, але не меў гарэлкі. У бровары пакінуў некалькі пляшак спірытусу ў бочцы, але гэта было далёка, за граніцай.

На світанні я апынуўся непадалёку ад граніцы. У Альшанцы лёг на багну паміж дзвюма купінамі ў ямку. Ззаду шумеў вялікі хваёвы лес і разносіўся гоман ручайка, які бег паблізу. Перада мной за доўгім пасам альшынак была пагранічная паласа, пасярэдзіне якой праходзілі засекі з калючага дроту, а ў іх у найбліжэйшай адлегласці ад мяне павінен быць прарыў, які ўчора ноччу выразаў нажніцамі.

На паласу выходзіць нельга. Калі там дзе-небудзь знаходзіцца засада (а ёсць дакладна), дык могуць дастаць мяне кулямі нават з вялікай адлегласці. Я павінен першым заўважыць іх.