Сяргей Пясецкі - Каханак Вялікай Мядзведзіцы

Нарэшце мы дабраліся да лесу, які ўсцілаўся вячэрнімі ценямі.

— Можам пачакаць іх тут, — сказаў Грабар, сядаючы на спілаваным камлі бярозы. — Бачу, што ім пільна трэба ў пекла…

Зараз ужо ніхто з нас не можа свабодна паказацца ў мястэчку. У большасці выпадкаў толькі вечарамі ідзём туды разам. Шчур пракрадаецца да хат сваіх інфарматараў і збірае звесткі аб працы паўстанцаў і пра розныя выпадкі на граніцы, паграніччы і ў мястэчку. Пасля разам ідзём у крамы і купляем патрэбныя нам рэчы. Пару разоў нас пазнавалі, але ніхто не адважыўся заступіць нам дарогу, або ў той жа момант данесці паліцыі. А пазней мы выбіраліся з мястэчка і ішлі да бровара ў Паморшчыну або ў навакольныя лясы. Часцей у лясы — там было нам больш бяспечна.

Зноў згубілі некалькі дзён на збіранне ў адно месца і перанос да пасрэдніка сабранага і пахаванага па розных месцах тавару. Зарабілі шмат. Грошы ўжо не цешаць мяне. Якая розніца, колькі я маю, калі не магу купляць усё, што мне падабаецца. Большую частку, пераважна золата і дробныя банкноты, складваю ў наш банк — дупло старой ліпы.

Учора Шчур адзін пайшоў у мястэчка. Чакалі яго на могілках. Прынёс некалькі пляшак спірытусу, шмат ежы і сказаў мне:

— Для цябе ёсць навіна.

— Якая?

— Раскажу на мяліне.

Ішоў дождж, таму, хочучы добра адпачыць, мы пайшлі да бровара.

— Што за навіна? — запытаў я ў Шчура.

— He ведаю, ці казаць табе…

— Ну, кажы!

— Добра. Толькі ты гэта не бяры да галавы… Заўтра, у нядзелю, будуць Фэліны заручыны.

— He можа быць!.. А з кім?..

— Адгадай.

— He магу дадумацца.

Шчур крыва ўсміхнуўся і павольна працадзіў:

— З па-нам Аль-фрэ-дам А-лін-чу-ком…

У мяне заняло мову. Шчур, заўважыўшы, якое гэта зрабіла ўражанне, прамовіў:

— Мяне, браце, гэта таксама ўразіла. Доўга думаў над гэтым… Вельмі доўга… Так сабе разважаў: ці гэта можа быць, каб такі жлоб узяў сястру Сашкі і карыстаўся з пасагу, які Сашка коштам свайго жыцця сабраў для яе?.. Так уласна і думаў. I адказаў сабе: секану яго!.. А пасля я лепей раздумаўся і адказаў сабе інакш: не трэба і нельга!.. I ты гэта зразумей… А ведаеш чаму?

— Ну?

Шчур паправіў свечку, якая гарэла ў бутэльцы, а потым падняў угару два пальцы і прыплюшчыў вочы. На яго твары з’явілася крывая ўсмешка.

— А таму, што яны адзін другога вартыя!.. Разумееш?.. Калі яна згаджаецца выйсці за яго замуж, хоць ведае, што гэта за ананас, дык… варта яго… А ён яе варты!.. I сабака ім морду лізаў. А ты плюнь і галаву сабе не заварочвай!.. Сястра Сашкі не павінна была так зрабіць, а калі робіць, дык яна звычайная… цёрка… Вось як… Можа, так і лепш…

Я доўга маўчаў. У маёй галаве пралятала шмат думак. Пасля моцна паціснуў даланю Шчура і прамовіў:

— Маеш рацыю!

Шчур кіўнуў мне галавой і весела бліснуў вачыма. А крыху пазней сказаў:

— Ведаеш, што прыдумаў?

Я з запытаннем паглядзеў яму ў вочы.

— Пойдзем заўтра ўтрох на заручыны Фэлі… Што?.. He чакаюць такіх гасцей. Уся смятанка будзе. А тут мы ўвальваемся і складаем павіншаванні і зычэнні вясёлага свята паненцы і халую!.. Што вы на гэта?

— Давай! — весела сказаў Грабар. — Першая катэгорыя!

— Давай! — крыкнуў і я.

Мяне ахапіла злосць. Быў здольны на любую, самую жахлівую авантуру. Пасля, калі сябры паснулі, я доўга ляжаў з расплюшчанымі вачыма.

Назаўтра позна ўвечары мы накіраваліся ў мястэчка. Да хаты Вэблінаў быў зручны подступ з усіх бакоў. Пералезлі праз некалькі парканаў і апынуліся ў агародзе. Адсюль можна было выгадна назіраць за ўсім рухам у памяшканні і на падворку.

Пачаў крапаць дождж, і дзядзінец апусцеў. Праз адчыненыя, ярка асветленыя вокны хаты даляталі гукі грамафона. Я падкраўся пад вакно і заглянуў усярэдзіну. Убачыў больш дзесятка людзей, якія сядзелі за сталом, застаўленым вячэрай. Фэля сядзела каля Альфрэда, які штосьці казаў ёй, салодка пазіраючы дзяўчыне ў вочы. Увесь час пасміхаўся, мацаў пальцамі вусікі, але твар дзяўчыны быў спакойны і суровы.

Акрамя іх у хаце ўбачыў усіх братоў Алінчукоў, Караля і Зыгмунта Фабіньскіх, Аліганта, Салаўя, які трымаў на каленях гітару. Акрамя таго, прысутнічала некалькі незнаёмых старэйшых і маладзейшых за мяне мужчын — напэўна, сваякоў Алінчукоў і Фэлі. З дзяўчат былі: Бэлька, якая прымірылася з Альфрэдам, Андзя Салдат, кузынка Фэлі, Зося, і яшчэ пару жанчын, знаёмых мне толькі з выгляду.

На стале стаяла шмат пустых пляшак. Таварыства ўжо было ўлюляна, але захоўвалася паважна. Да мяне падышлі Шчур і Грабар. Пачалі разам са мной глядзець у вакно. Грамафон замоўк. Заўважыў, што Лютка Зубік кажа штосьці Салаўю. Напэўна, просіць яго, каб зайграў альбо заспяваў. Да яе далучыліся іншыя дзяўчаты. Прыкмеціў, што Салавей пачырванеў. Уладкаваўся зручней у крэсле, узяў некалькі акордаў на гітары і пачаў спяваць. Але спяваў не нашу перамытніцкую песню, якую складала граніца, а іншую… смутную, жаласлівую: