Jenő Rejtő - La perdiĝinta krozŝipo

Bum!.. Bum!.. Du honoraj kanonpafoj de la krozŝipo „Radzeer” tremigas la aeron. Kvar francaj militavidiloj, senditaj por akcepti ilin, malalte rondflugante bruas super ili. Rustulo flustris emociiĝinte:

— Nenie oni ankoraŭ akceptis min tiel…

La Bubo ne povis diri eĉ unu vorton pro timo, kaj Fred la Malpura nun ĉi-foje sentopleniĝis sub la efiko de malnovaj, agrablaj memoroj. Poste li kriis en la paroltubon, la motoro de la krozŝipo, veturanta per duon-vaporo, komencas blovzumi, haltadi, anheli, la unua oficiro krias mallongajn komandvortojn, ĉen-grincado, la ankro plaŭdegas, oni ĵetas ŝnuregon sur la bordon, la ŝipo retroiĝas malrapide, fine la ponteto glitas ruliĝante.

La orkestro komencas ludi Marseillaise-on. Aŭdiĝas akresona komandvorto, kaj ili ĉiuj denove rektiĝas.

…Earl kaj la kapitano, kiujn oni translokigis provizore en la hermetike fermeblan municiejon, serioze aŭskultis la piedtamburadon super ilia kapo, la muzikon kaj la kanonpafojn. El tio estos tre ĝena skandalo.

Lia ekscelenco kaj la kapitno akceptis la komandanton kaj la centestron, rapidantajn sur la ŝipon en la lukse ornamita manĝoĉambro, kie matroso alportas refreŝigilojn kaj sandviĉojn. Apopleksio ĉirkaŭas ilin pro la varmego, sed la kapitano (laŭ la reglamento ne koncenanta la koloniojn) portas blankajn gantojn. Eble li estas konservativulo. Mirinde, sed li ne demetas sian rajdbastonon eĉ por momento. Dum manĝado ĝi estas malantaŭ li sur la seĝo. Earl estas ĝuste tia, kiel ili imagis lin laŭ la priskribo. Vere neniu povus aserti pri tiu maldika, belaspekta infano, ke li estas eminenta soldato kaj diplomato. Ili paroli duonhoron pri la maro, pri la ciklono, Earl estis rezervema kaj silentema, sed la kapitano ŝajnis amuza, afabla homo.

La anglaj radiostacioj — diris la komandanto — serĉas ian malaperintan ŝipon de tagoj. Kiel ĝi eblas?

— Ni ne scias — respondis Rustulo. — Anglio havas multe da militŝipoj, kaj ili rimarkis dum la lasta inventarado, ke unu ŝipo mankas. Ĝi perdiĝis.

Ili ridis bone pri la amuza kapitano kaj konstatis en si, ke li solvis la tiklan demandon per lerta ŝerco. Poste la komandanto tute ne menciis la ĝenan aferon, li diris koran adiaŭon al la anglaj oficiroj kaj forlasis la ŝipon.

…”Radzeer” post nelonge ekveturis sur la rivero supren por atingi la finan celon de sia vojo, Mandalay-on.

La akcepto en Mandalay superis eĉ la antaŭan. Nudpieda, ruĝ-uniforma, Birma kompanio, paradvestitaj legianoj, kaj kompleta eskadrono de spahioj sur ĉevaloj atendis la defion de la alvenintaj altranguloj. Oni pafis kvincent raketojn en la aeron, kiam „Radzeer” aperis, la tondro de la dek du kanonpafoj de la fortikaĵo interrompis la akresonan bruon de la motoroj de la malalte rondfluganta, akompananta aviadil-svarmo. Trumpetado… Angla himno… „Radzer” kanonpafas trifoje… Marseillaise, kaj la krozŝipo albordiĝas. Sur la bastionoj de la fortikaĵo de Mandalay ĉi-momente verdaj, ruĝaj kaj flavaj bengalaj artfajraĵoj prilumas la murojn. La varmego estas sesdek celsiusgradoj. Palmoj kun grasaj folioj langvore pendigas sian kapon, kaj la krokodiloj de la rivero Irrawaddy fuĝas timiĝinte de antaŭ la festenodiboĉo. La enirponteto ruliĝante frapiĝis al la bordo, kaj la altrangaj gastoj afable salutas la oficistaron, rapidantan por akcepti ilin. Ĉiu scivoleme rigardadis la mondfaman, ankoraŭ duone infan-aspektan militistan diplomaton, kiun oni nomumos vicreĝo de iu provinco de Birmo kun la konsento de Anglio kaj Francio. Li estas ĝuste tia, kiel oni priskribis lin. Kiel ia belaspekta bubo. La ora, pompa uniformo preskaŭ mortpremas lin, en kies mezo estas la Ordeno de Ĝartero. (Kalikata negocpartnero ŝteligis tion el la hotelo Stamford de sur la parada uniformo de angla duko, laŭ la deziro Fred la Malpura, ĉar ĝi ne torviĝis en lia sortimento.)

Paradmarŝo!

La tero tremis sub la mondfama, longpaŝa paradmarŝo de la legio. Tiu ne povas imagi la defiliron, kiu ne vidis ĝin. Dum ties ekzercado ĝenerale kelkaj rekrutoj mortas. Post ili laŭ la raŭka sono de trumpeto nudpiedaj batalantoj trotas saltetante, tenante sian fusilon super sia kapo, malantaŭ ili marŝis tri tamburistoj konstante pumbatante. Baldaŭ (ĉiu rigardo dirketiĝas al la Bubo) pretergalopas la regimento de spahioj. Ilin sekvas la senegalaj ĉasistoj kun verda roverso, kiuj apogas sian fusilon al la ŝultro, kaj ties kolbo estas en ili manplato, ili svingas sian maldekstran manon ĉiupaŝe, kaj la nigraj kapoj turniĝas al la Bubo.

La komandanto vidis bone, ke ŝvito brilas flave sur la vizaĝo de la juna „kolonelo” en la sufoke varma, senaera vespero, kaj li ĝemas laŭte. Tial li diras nur kelkajn vortojn, kiujn la Bubo, kolektinte ĉiun sian forton, dankas per du antaŭe encerbigitaj frazoj, poste „Earl„sidas en aŭtomobilon kun la generalo, la ruĝhara stab-kapitano kun la urb-komandanto sidas en alian aŭton, kaj la konvojo ekveturas al la guberniejo.

La du altrangaj soldatoj, garditaj en la hermetike fermitan deponejon de „Radzeer”, iradis tien-reen pale. Ili aŭdis la bruon, la pafojn kaj la paradmarŝon. Dio mia! Kia mond-skandalo estos, se malkaŝiĝos tiu friponaĵo. Kaj ĝi baldaŭ malkaŝiĝos.

La mortiga klimato de Birma preskribas alian etiketon ol la kutima. Longdaŭraj supeoj, tostoj, solenaj kunvenoj ne estas ĉi tie. La vesperfestaj kostumoj tre rapide malsekiĝas pro la ŝvito, ne eblas kaj ne estas proponinde manĝi multe, nek interkonsiliĝi en uniformo. Ĉiutage ok-dek horojn dense kaj torentante pluvegas, poste la varmego sesdek-sesdek kvin celsiusgrada kovras ĉion per vapor-nubo, kiel la tero elspiras la humidon en formo de vaporo. Ĉar la grundo de jarmiloj estas putranta humo, tiu elspirita vaporo estas plenda de sulfurhidrogena, amoniaka, fetora, malsaniga odoro. Ĝi estas distordita, idiota parto de la mondo, la arboj havas strangajn formojn, la luno aspektas, kiel gondolo, ĝia konveksa parto estas malsupre, la indiĝenoj similas al skeletoj, ili estas pigraj, lacaj. La artikoj, la suturoj reagas per reŭmatika lancino al la humida, peza atmosfero, kiu faras la araneaĵ-similan, nebulan haloon ĉirkaŭ la koloraj lampionoj eĉ pli vaporbanejeska. Ankaŭ en serena vetero pigraj gutoj falas de sur la domtegmentoj, ĉiu ferobjekto estas humida, kaj neniam sekiĝas la elpendigita, lavita tolaĵo. Kiam alvenas nova oficiro, li vidas kun miro, ke la razilklingo, kiun li pakis en bonega stato antaŭ du tagoj sur la Hinda oceano, nun ĝi estas rusta.

Mi devas rakonti ĉion ĉi, ke la leganto komprenu la bonŝancon de la du rezolutaj soldatoj. La vespermanĝo, kiun oni devis partopreni en altkoluma uniformo, okazas fulmrapide. La pladoj konsistas el kelkaj facile digesteblaj manĝaĵoj, la tosto fare de la genaralo estas nur unu frazo, por ke oni ne devu longe respondi, kaj kiel la ajdutanto de la generalo antaŭe atentigis Earl-on, li ne kondutas malĝentile, se li tuj reiras en sian ĉambron post la vespermanĝo. Ĝi ne nur plaĉas, sed oni postulas tion de la gastoj. Post unu horo la gasto rajtas aranĝi akcepton por konsumi „deserton” en sia smoking-room. La „deserto” estas kutimo en la kolonio. Oni servas dolĉaĵon kaj nigran kafon pro kelkaj homoj, en la tiel nomata smoking-room, apartenanta al la apartamento. Ĝi estas fumadejo, meblita per klub-foteloj, kun kelkaj elektraj ventoliloj, kiuj konstante turniĝadas, sed ili ne freŝigas la aeron, tiuj nur kirlas nove-denove la lavĉifon-odoran varmegon. En la smoking-room ne estas preskriboj. Post la vespermanĝo ĉiu ŝiras de sur si la devigan uniformon, banas sin, surprenas leĝeran silkan aŭ tolan vestaĵon, kaj kiu ricevis inviton por partopreni la deserton, tiu alvenas tiel.

La adjutanto faciligis en ĉio la situtacion de la Bubo, li havis la nomliston de tiuj kvin homoj, kiujn ili devis inviti, li mem entreprenis aranĝi ĉion, ĝis la gastoj alvenos. Oni disponigis veran vestaĵaron por la Bubo, plenan de smokingoj kaj piĵamoj. Rustulo estis en la najbara apartamento, kaj li interkonsiliĝis kun sia ruĝhara amiko antaŭ la komenco de la deserto, kiu fajfante rigardadis sin en la spegulo. Ĝi estis la sola, granda, tikla punkto de Rustulo: la infana vanteco. Sed li faris tion kare kaj infanece. Li ne povis satiĝi per la helbruna, delikata, tola smokingo, kiu pompe sidis sur li. Li metis ĉielbluan silkan tukon en sian supran poŝon, kiu memorigis kun ĝiaj steletoj pri la melodio de Yankee Doodle, kaj la Bubo devis konduti plej aplombe, ke Rustulo demetu la blankajn gantojn kaj la rajdbastonon, kiuj nur malpli konvenis al lia vestaĵo.