Капітан Марыет: Маленькі дзікун

— А, дык у яго ёсьць нож,—замармытаў ён.

— Так, "у яго" ёсьць нож, і добры. Мо' яшчэ раз спрабуеце падыйсьці?

— Калі ў цябе ёсьць капля літасьці ў сэрцы, дык забі мяне хутчэй,—адказаў ён.

— Літасьць, сэрца... А што гэта такое? — запытаў я.— Я гэтага ніколі ня чуў.

— Так, так,— адказаў ён.—Гэта праўда. Я ніколі не шкадаваў цябе, ня было ў мяне літасьці.

— Прышоў дзень судны; гэта кара за грахі мае.

— Я стаў сьляпым, цяпер страціў руку. Што-ж са мною будзе далей?

— Далей? Далей будзе тое, што вы страціце і другую руку, калі ўздумаеце нападаць на мяне,—адказаў я.

Джаксон маўчаў. Ён хацеў дапаўзьці да свае пасьцелі, але, страціўшы многа крыві, няпрытомна паваліўся на зямлю. Я ведаў, што ён цяпер ня будзе нападаць на мяне, лёг і моцна заснуў.

Праз гадзін дзьве я прачнуўся. Джаксон ляжаў на тым самым месцы, пасярод крывавае лужы. Я пачаў кратаць яго, каб даведацца, жыў ён ці не. Калі-б ён памёр, то я многага так і ня ведаў-бы.

Я ўспомніў, як ён некалі перавязваў сабе і мне парэзаныя месцы, каб спыніць крывяцячэньне. Я ўзяў пер‘яў, налажыў іх на рану ды перавязаў руку, пасьля прынёс вады і ўліў яму ў рот. Стары крануўся і слабым голасам пытае:

— Дзе я?

— Дзе вы? У хаце,—адказаў я.

— Дай мне яшчэ вады.

Я падаў. Ён яшчэ напіўся вады і папоўз на сваю пасьцель.

Чытач бадай падумае: "ну і дрэнны-ж хлопчык; ніколькі ня лепшы за свайго таварыша". Так яно і ёсьць. Але-ж ці вінаваты я ў гэтым? Жорсткасьць, прыгнечаньне зрабілі мяне такім.

І ня дзіва, калі я, адчуўшы сілу, рабіў з ім тое, што рабілі са мною. Джаксону нельга дараваць за яго ўчынкі, бо яму вядомы былі і дрэннае і добрае абыходжаньне і ён выбіраў горшае, а я гэтага ня ведаў. Я гарэў пачуцьцём помсты.

Праглядаючы тыя рэчы, якія я дастаў з сундучка і разлажыў для прасушкі, мая ўвага зноў спынілася на кніжках.

— Я павінен ведаць, што гэта такое,—падумаў я.

Джаксон забараніў мне браць кніжку і гэта яшчэ больш цікавіла мяне.

Тры дні Джаксон моўчкі ляжаў, нічога ня еў, толькі піў воду і пасьля загаварыў:

— Генікер! я вельмі аслаб ад раны на руцэ, што ты мне зрабіў. Я разумею, што я заслужыў яе, але я хацеў-бы ведаць ці жадаеш ты. мае сьмерці?

— Не,—сказаў я.—Я хачу, каб вы адказалі мне на ўсе мае пытаньні.

— Добра,—адказаў ён,—я загладжу сваю віну, я буду рабіць усё, што ты захочаш, я пастараюся задаволіць тваю зацікаўленасьць.

— Мне толькі гэта і патрэбна,—адказаў я.

— Ведаю, але рана мая гніе, трэба абмыць і перавязаць яе і зьняць вяроўку. Ці зробіш ты гэта?

— Так, я гэта зраблю,—адказаў я і адразу-ж разьвязаў вяроўку і пачаў прамываць рану. У гэты час я заўважыў у парэзе белыя нітачкі і запытаў, што гэта такое?

— Гэта жылы і мускулы, пры дапамозе якіх мы валодаем рукамі,—адказаў Джаксон.—Цяпер яны перарэзаны, і я ня буду валодаць рукою.

— Пачакайце,—сказаў я.—Я нешта прыдумаў,—і ў гэты час зьбегаў на бераг дзе ляжаў сундучок, узяў кашулю, парэзаў яе на палоскі і пачаў забінтоўваць рану.

— Дзе ты ўзяў палатно?—зьдзіўлена пытаў Джаксон.

Я расказаў яму.

— I ножык адтуль?—запытаў ён.

— Так, і ножык,—адказаў я.

Калі я скончыў перавязку, Джаксон сказаў:—Дзякую табе.

— Што гэта значыць "дзякую"?

— Гэта значыць, ты выклікаў добрае пачуцьцё ў мяне, пачуцьцё падзякі за тое, што перавязаў мне рану.

— Я ніколі ня чуў такіх слоў ад вас,—сказаў я.

— Праўда, ты іх ня чуў. Мо, было-б лепш для мяне, каб ты чуў іх, але зразумей, што я ня крыўдую на цябе і, калі-б я не асьлеп і быў-бы яшчэ гаспадаром, як тыдзень таму назад, я ня біў-бы і ня мучыў-бы цябе, а пастараўся-б добра з табою абыходзіцца. Ці разумееш ты, аб чым я табе кажу?

— Так, я разумею,—адказаў я,—і паверу вам, калі будзеце адказваць на мае пытаньні.

— Добра, толькі я слабы яшчэ, пачакай колькі дзён, я крыху паздаравею.

Пасьля гэтага я пачаў клапаціцца і даглядаць Джаксона. Ён казаў, што адчувае сябе лепш, і быў ласкавы са мною. Неяк было дзіўна, але такое абыходжаньне мяне цешыла і мела добры ўплыў. Мая жорсткасьць паступова зьнікала і я рабіўся мякчэйшым, дабрэйшым. Неяк раніцою ён першы зьвярнуўся да мяне:

— Цяпер я магу гаварыць. Пытайся.

— Я хачу ведаць усё падрабязна аб тым, як мы трапілі на гэты востраў. Хто былі мае бацькі і чаму вы сказалі, што ня любіце майго імя?

Пасьля некаторага маўчаньня Джаксон адказаў:

— На гэта патрэбна шмат часу. Я лёгка адказаў-бы табе, каб адхіліць апошняе пытаньне. Гісторыя твайго бацькі цесна зьвязана з маёй і нельга расказаць адну бяз другое. Я пачну з таго, што раскажу пра сябе, і ты будзеш ведаць тое, што цябе цікавіць.