Капітан Марыет - Маленькі дзікун

— Расказвайце, толькі не маніце.

— Не, я буду казаць усё, як было.

— Твой бацька і я радзіліся ў Англіі. Ты ведаеш, што твая бацькаўшчына Англія, і мова, якою ты гаворыш, ангельская?

— Я гэтага ня ведаў. — Раскажэце што-небудзь пра Англію.

Я ня буду ўтамляць чытача пераказам усяго таго, што я чуў ад Джаксона пра Англію, а таксама і безьлічы тых пытаньняў, якія я задаваў. Увесь дзень прайшоў у гутарцы. Надышла ноч. Джаксон адчуваў сябе стомленым. Я перавязаў рану і ён заснуў.

Ня лёгка апісаць уражаньне, якое зрабіў на мяне вялікі выбух новых слоў. Я быў неяк усхвалёваны і некалькі начэй ня спаў. Трэба прызнацца, што я не заўсёды разумеў значэньне слоў Джаксона, але каб не. перапыняць яго, я здавальняўся прыблізным разуменьнем і дагадкамі. Але думка родзіць думку і многія словы, якіх сьпярша я зусім не разумеў, нарэшце, калі яны часта ўжываліся, я пачынаў разумець.

Мае пачуцьці да Джаксона былі вельмі дображаданымі. Я глядзеў на яго, як на вялікі скарб, адкуль можна было браць усё прыемнае.

Рэдка ўспаміналася старое, але і забываць яго зусім нельга было. Калі-ж яго рана выглядала дрэнна, я страшэнна непакоіўся. Адным словам, можна было чакаць, што, нарэшце, мы зробімся сябрамі. Ён ня мог заставацца варожым да мяне, бо я клапаціўся аб ім. Я таксама ня мог варожа адносіцца да чалавека, які адчыніў мне новы сьвет думак, уражаньняў.

На другі дзень раніцою Джаксон расказаў мне прыблізна наступнае:

— Я ня думаў быць мараком. Я вучыўся ў добрай школе, а калі мне было дзесяць гадоў, мяне аддалі ў гандлёвы дом, дзе заўсёды сядзеў за канторкаю і перапісваў усё, што мне загадвалі. Гэты гандлёвы дом меў вялікі гандаль з Паўднёвай Амэрыкай.

— А дзе знаходзіцца Паўднёвая Амэрыка?—запытаў я.

— А ты не перашкаджай мне расказваць,—заўважыў Джаксон,—калі я скончу, ты можаш пытацца пра што хочаш, а калі будзеш часта перапыняць, то я ня скора раскажу табе ўсё.

— Гэта праўда, так я і зраблю.

— У канторы,—казаў далей Джаксон,—апрача мяне былі яшчэ два пісары: галоўны пісар, па прозьвішчы Монвэрс, і твой бацька. Наш гаспадар, якога звалі Эвэлінам, быў вельмі строгі. Ён кожны дзень наглядаў за нашай работай і рабіў заўвагі, калі што было ня так зроблена. Мы стараліся адзін перад другім, за што часамі хвалілі нас. Бывала містэр Эвэлін у нядзелю запрашаў твойго бацьку і мяне да сябе на ўвесь дзень.

— У яго была дачка, крыху маладзейшая за нас. Гэта і была твая маці.

Яна нам падабалася і мы надзвычайна ўважна, з пашанаю адносіліся да яе, жадаючы спадабацца ёй. Невядома хто з нас меў спачатку большы посьпех. Здаецца, што я, бо бацька твой быў задуменны, сур‘ёзны, а я вясёлы, жвавы і гэта, мабыць, ёй больш падабалася.

Праз гадоў чатыры майго прабываньня ў канторы памерла мая маці. Бацька памёр раней, калі я яшчэ ня служыў. Я з надзеяй глядзеў на будучыню, марыў пажаніцца з тваёю маткаю. Я ўпэўнены, што так яно і было-б, каб трымаў сябе, як належыць. Але раней, калі я быў яшчэ падросткам, на вялікі жаль, завёў знаёмства з некаторымі падазронымі людзьмі, з якімі пачаў гуляць і баляваць. Ад гэтае дрэннае прывычкі я ня мог адкараскацца. Яна загубіла мяне.

У спадчыну ад сваіх бацькоў я атрымаў сякую-такую маемасьць. Гэта надало мне фанабэрыі і нейкай павагі з боку другіх. Я яшчэ больш уважна пачаў адносіцца да дзяўчынкі Эвэлін. Яна, а таксама і бацька яе прыхільна адносіліся да мяне. Твой-жа бацька зусім быў адсунуты на другі плян. У яго ня было ніякае маемасьці, апрача таго, што завалялася ў яго ад ашчаднасьці.

Увага містэра Эвэліна да мяне не падабалася твайму бацьку. Ён кахаў дзяўчынку Эвэлін, але-ж і я яе кахаў нязвычайна. Я жыў прыгожымі марамі, але потым усё загінула.

Гуляючы часта ў карты, я хутка прайграў даволі вялікую суму грошай, большую, чым мог заплаціць. Гэта і прымусіла мяне зьвярнуцца да чалавека, які пазычыў мне грошы пад вялікія процанты з умоваю выплаціць, калі стану зусім дарослым. Я ўсё-ж іграў, спадзяючыся вярнуць свой пройгрыш, і скончыў тым, што астаўся ў даўгу каля тысячы фунтаў стэрлінгаў.

Расьлі даўгі, і я рабіўся больш бяспутным. Містэр Эвэлін пачаў прыкмячаць, што я праводжу бяссонныя ночы, што я зьмяніўся з твару, бо сапраўды маё становішча было вельмі крытычнае. Ён ведаў, якую суму я павінен быў атрымаць. Я чакаў, што ён запрапануе мне скарыстаць іх на комэрцыйную справу, і я ламаў галаву над тым, як растлумачыць яму, куды і на што пашлі грошы. Я разумеў, што ён пераменіць свой погляд на мяне. Я будаваў розныя хітрыя пляны і комбінацыі, каб не заўважылі мае віны. Але за колькі дзён да таго, калі я ўжо мог лічыцца дарослым, містэр Эвэлін паклікаў мяне.