Капітан Марыет - Маленькі дзікун

У думках я складаў пытаньні, якія буду задаваць яму на кожны дзень. Гэта будзе платаю за прахарчаваньне яго. Я так доўга быў нявольнікам, што гатоў зрабіцца тыранам. I вось у мяне зьяўляецца думка: зьмяніць цячэньне вады, якая напаўняла ямку, каб. ён не дапоўз да яе сам. Я так і зрабіў—спусьціў усю ваду з ямкі і, цяпер стары ня мог дастаць ні каплі, бо лезьці ўгару нельга было. Толькі птушынае мяса ён мог есьці колькі хацеў, бо яно ляжала ў хаце ў кутку. Але-ж ня толькі есьці, а трэба і піць.

Я пачаў разважаць, якое задаць яму пытаньне, і парашыў даведацца дасканала: якім чынам прыбіўся сюды карабель, хто былі мае бацькі і чаму мяне звалі Генікер?

Раптам чую голас Джаксона:

— Хлопчык, хлопчык!

— Можаш сабе крычаць,—адказаў я сам сабе.—Я ўжо ня хлопчык. Я не адклікаўся. Тады ён крыкнуў: "Генікер". Але я ўжо раззлаваўся, калі ён аклікнуў мяне хлопчыкам і маўчаў; змоўк і ён. Праз колькі хвілін я заўважыў, як ён споўз з пасьцелі, мацаў сьцены і папоўз да ямкі, дзе звычайна была вада. Я ўсьміхаўся сам сабе. Вось ён дапоўз і ўжо рукою хацеў зачарпнуць. Заўважыўшы, што вады няма, ён пачаў лаяцца і стукнуў кулаком па камені.

— О, каб ён папаўся мне цяпер у рукі, расквітаўся-б я з ім.

— О, так, я зусім упэўнены ў гэтым, —адказаў я, седзячы на гары.—Але ў тым-та і справа, што я ня дамся ў рукі.

— Ідзі назад на сваю пасьцель, дурніца!—крыкнуў я.— Паўзі назад, ды як мага хутчэй, бо галаву пашчапаю, як, помніце, бывала вы казалі мне.

Спачатку ён быў ашаломлены рашучасьцю майго голасу, а потым схамянуўся і папоўз у хату, кінуўся на пасьцель і моцна застагнаў.

Я сышоў уніз, на бераг мора, каб паглядзець, ці не асталося там чаго пасьля паломкі карабля. Было ціха і хвалі не разьбіваліся аб камяністыя берагі. Апрача кавалкаў дрэва, я нічога ня бачыў, пакуль не дайшоў да тае мясьціны, дзе звычайна купаліся. Тут я заўважыў, што мора выкінула два прадметы: невялічкую бочачку і сундучок, мабыць нейкага матроса. Што гэта былі за рэчы, я тады не разумеў. Бочачка глыбока ўрэзалася ў зямлю, і я ня мог крануць яе з месца, а сундучок плаваў на паверхні вады. Я выцягнуў яго на бераг і зараз-жа пачаў адчыняць. Я ніколі насваім жыцьці ня бачыў замка і пэўна ня ведаў, як адчыняць яго. Але я заўважыў, што века складае частку яго, якая чуць краталася. Я пастукаў каменем і сундучок адчыніўся. Тут было многа матроскае адзежы, на якую я не зьвярнуў увагі; затое былі іншыя прадметы, прызначэньне якіх я хутка зразумеў і ўзрадаваўся. Я дастаў адтуль тры зусім новыя валавяныя чыгункі, тры пустыя бутэлькі, малаток, долата і сьвярдзёлак і яшчэ некаторыя інструманты, сярод якіх некалькі вудачак.

Але асабліва я ўсьцешыўся, як дастаў два нажы: амэрыканскі доўгі з тронкам, і другі з рэменем, каб прывязваць наўкола паясьніцы.

Неяк гадоў тры-чатыры таму назад у Джаксона яшчэ быў кончык складанага ножыка, г. зн. жалязка, і якім-бы дрэнным яно ні было, у нашых умовах, гэта была вельмі дарагая рэч, і, зразумела, калі Джаксон згубіў яго, дык гэта было вялікае гора.

І цяпер, знайшоўшы два нажы, я быў бязьмерна рад. Я выняў з сундучка ўсе рэчы і разлажыў, каб прасохлі. Тут былі, між іншым, дзьве кніжкі, але ўспомніўшы, што мне строга было забаронена падступаць да тае, што ляжала ў нашай хаце, я са страхам глядзеў і на гэтыя.

Надыходзіла ноч. Я ўзяў з сабою нажы і пашоў да хаты. Джаксон ляжаў на пасьцелі і, калі заўважыў мяне, ціха запытаў, ці ня прынёс-бы я яму вады.

— І ня думаю,—адказаў я.—Пагражалі памсьціцца мне, а цяпер хочаце, каб прынёс вады? Дудкі, я цяпер гаспадар!

— Дык будзь сабе ім,—пакрыўджана адказаў ён.—Але-ж гэта ня прычына, каб не даваць мне вады. Ці-ж я калі-небудзь не даваў табе вады?

— Бо я сам заўсёды хадзіў па воду,—адказаў я.—Калі-б я быў сьляпы і паціху канаў, дык вы спакойна глядзелі-б, злажыўшы рукі. Вы толькі таму пакінулі мне жыцьцё, што я патрэбен быў вам, каб працаваць на вас, і замест падзякі білі мяне. Вы цяпер "хлопчык", а я "гаспадар".

Чытач павінен памятаць, што я не разумеў слова "хлопчык". Яно для мяне было нечым процілеглым слову "гаспадар".

— Няхай будзе так,—спакойна адказаў Джаксон.—Мне нядоўга трэ‘ будзе вада.

Яго спакой быў крыху падазроны. Я лёг спаць, але не заснуў. Раніцою я заўважыў, што стары нешта кратаецца. Ён зьлез з пасьцелі і пачаў паўзьці да мяне.

"Ага,—думаю я,—табе хочацца схапіць мяне ў свае рукі,— а ну падыйдзі", і ціха дастаў амэрыканскі нож. Я падпусьціў яго блізка да сябе, і калі ён абмацаў маю пасьцель і выцягнуў руку, каб схапіць мяне, дык я рэзнуў нажом па яго руцэ. Ён аж зароў ад болю і пакаціўся.