Усевалад Нястайка - Тарэадоры з Васюкоўкі

— Што? Затрымліваць?! Ды як жа яго затрымаеш? Ён жа нас патопіць, як кацянят.

— Патопіць? А ружжо навошта? Ты думаеш, для такой справы абавязкова патрэбны людзі з каламі? Ружжо — гэта, брат, не жартачкі. Гэта зброя. Бац — і будзь здароў!

— Ты што, думаеш у яго страляць? — са страхам запытаў я.

— Табе адразу страляць! Не страляць, але... калі што... Наогул, ружжа хто хочаш спалохаецца.

— Вядома, — згадзіўся я. — Толькі як жа я... ноччу... А дома? Табе добра, ты на бязлюдным востраве, табе няма ў каго пытацца. А я...

— Дык адпрасіся. Падумаеш! Прыдумай што.

— Што?

— Ну, што на рыбалку ідзеш ці яшчэ куды. Тут такая справа, можна сказаць, дзяржаўная, а ён...

— Ну, добра, нешта прыдумаю. Толькі цяпер мне трэба дахаты ехаць.

— Едзь, а я што...

Я сеў у човен.

Твар у Кукурузы быў сумны і хмуры. Відна, яму вельмі не хацелася заставацца аднаму на востраве. Ён хадзіў па калена ў вадзе вакол чоўна, абмацваў барты і бубнеў: «Вось тут трэба было б зашпакляваць, а тут падсмаліць, а гэтую дошку наогул замяніць». Яму хацелася яшчэ што-небудзь сказаць, ён пачухаў за вухам, шморгнуў носам і нарэшце насмеліўся:

— Ты знаеш. Ты прывёз бы мне хоць скрыпліка якога. Захацелася, як перад смерцю. А то ўсё рыба ды рыба.

Скрыплікамі называлі ў нас тыя самыя цукровыя пернікі, што прадаваліся ў сельмагу. Усохлыя і цвёрдыя, што дровы, яны скрыпяць, калі ўгрызаешся ў іх зубамі. Адзін скрыплік можна есці цэлы дзень. Можа, за гэта мы і любілі іх.

— Добра, прывязу, а як жа, — сказаў я і адапхнуўся ад берага.

— Дзе ты цэлы дзень бегаеш не еўшы? Дзіва, ажно вочы паўпадалі, — дакорлівымі словамі сустрэла мяне маці.

— Ды што вы, мама! Я юшкі во як наеўся. Ох і смачная! Там адзін Сашка такі майстар выявіўся — лепшы за любога кухара, — тут я неспадзявана апамятаўся, ледзь паспеў сабе рот рукою затуліць.

— Пра якога гэта ты Сашку?

— Ды пра... пра... Юрчышынага, — пачаў я выблытвацца, як уюн з сеткі. — Той, што каля млына жыве, дзядзькі Міхайлы сын.

А ў самога ажно ўсярэдзіне млее. А што, калі яго маці сёння на вёсцы бачыла? Тады прапаў. Не, пранесла! Маці нічога не сказала. Значыць, не бачыла.

— Дык што, добра клявала? — лагодна ўсміхнуўшыся, запытала маці.

— Паганенька! Ледзь-ледзь на юшку налавілі, — не чырванеючы, хлусіў я. — Мы сягоння на ноч збіраемся. На плёс. Пусціце.

— Пабачым, пабачым. Ідзі вунь дроў насячы, бо ўсе ўжо кончыліся.

І я, рады, што ўсё так добра абышлося, пабег секчы дровы.

Да абеду я ўсё ваўчком-ваўчком каля маці — то вады прынясу, то памыі выллю, то ў хаце падмяту. Такі добры, што хоць ты да раны прыкладвай. А што зробіш, калі трэба, каб на ноч пусцілі. Кукуруза ж будзе чакаць.

Пасля абеду нечага мае вочы пачалі зліпацца — даліся ў знакі начныя прыгоды. Прылёг я пад грушай у халадку і адразу заснуў як пшаніцу прадаўшы.

І прыснілася мне нешта дзіўнаватае. Не сон, а проста кіно.

Стаю я, значыць, на беразе вострава Пераэкзаменоўкі. Стаю і бачу: выплывае на плёс карабель, вялізны акіянскі белы карабель (я такія толькі ў кіно бачыў), трохпалубны, а труба большая за ўсю нашу хату. Я стаю і дзіўлюся: як гэта ён праз вузенькія стругі ў чаратах прайшоў. Але не паспеў я добра здзівіцца, як з карабля спускаюць трап і па трапе на бераг ідзе... Грабянючка. Падыходзіць да мяне і кажа:

— Добры дзень вам. Да вас на востраў прыехала нямецкая дэлегацыя піянераў. Вы будзеце перакладчыкам.

Я здзіўлена гляджу на яе, і мне хочацца сказаць: «Чаго гэта ты, варона, мяне на «вы» завеш?» — але чамусьці прыстойна адказваю:

— З вялікай радасцю. Але хачу нагадаць вам, што ў школе я вывучаю, як вам вядома, англійскую мову і па-нямецку размаўляю вельмі кепска. Па-нямецку я ведаю толькі тры словы: дэр Тыш, дэр Штуль і дэр Бляйштіфт.

— Нічога, — кажа Грабянючка, — цалкам дастаткова. Прымайце гасцей. Вось яны, калі ласка.

Я гляджу і бачу, што па трапе спускаюцца Ігар, Сашка-«штурман» і Валька.

«Вось яно што! Дык яны, атрымліваецца, нямецкія піянеры, а не нашы».

Мы ідзём па востраве і падыходзім да будана. Каля будана стаіць Кукуруза і калупае ў носе.

— Знаёмцеся. Губернатар вострава Пераэкзаменоўкі Рабінзон Васільевіч Кукуруза, — кажу я, як мне здаецца, па-нямецку, а сам думаю: «Цьфу! Чаго гэта я яго губернатарам ахрысціў? Што ён, капіталіст, ці што? Ён жа наш савецкі Рабінзон. Трэба было, мабыць, сказаць — старшыня сельсавета. Але ж які тут сельсавет, калі ён на востраве адзін!»

Між тым Кукуруза кажа: