Усевалад Нястайка - Тарэадоры з Васюкоўкі

— Дык, значыць, ты свой востраў пакінеш і не будзеш болей Рабінзонам? Рассакрэцімся ж усе.

Ох, і навошта я гэта казаў!

— Не, ні ў якім выпадку! — катэгарычна зашаптаў Кукуруза. — Я застануся на востраве. А ты павязеш яго ў міліцыю.

Мне стала зусім дрэнна. Я амаль не выпусціў вясло з рук.

— Ды што... ды як... ды ну... — замармытаў я.

— Падумаеш! Павядзеш да міліцыянера, таварыша Вялігуры, і ўсё.

— Ды Вялігура ж будзе спаць, — амаль што плакаў я. — Што ж я ноччу адзін з гэтым злодзеем рабіць буду? Ён жа мяне прыдушыць.

— Не бойся! Я табе дам стрэльбу. Потым прывязеш.

— Н-не трэба. Н-не давай! — цяпер ужо катэгарычна зашаптаў я. — Я стрэльбы баюся болей за Кныша. Неспадзявана стрэльне, заб'ю яго, і тады мяне расстраляюць.

Я ўжо канчаткова зразумеў, што ў Кукурузы ніякага плана не было. Ён усё прадумаў толькі да таго моманту, калі скажа: «Рукі ўгару!» — і Кныш стане, хістаючыся, з паднятымі рукамі. А ўсё астатняе, атрымліваецца, павінен рабіць я. Чорта з два!

— Не! Так не будзе! Я адзін Кныша не павязу, як сабе хочаш.

— Ну добра ўжо! Да вёскі разам павязём, а тады я вярнуся. Нюні распусціў! Не ведаў я, што ты такі баязлівец.

Мне зрабілася сорамна. Кукуруза ўсё ж быў значна смялейшым за мяне. Бач, як трымаецца ўпэўнена!

Мы прысталі да Высокага вострава. Хвіліны дзве сядзелі ў чоўне цішком, затаіўшы дыханне, — прыслухваліся. Нічога нідзе ні гу-гу. Бурмілы няма (не відна чоўна). Паслухаў усё ж Кныша, застаўся дома, каб не перашкаджаць...

Зашылі мы свой човен у чарот, замаскіравалі. Самі залезлі ў карчы на беразе — я па адзін бок сцежкі, што да азярца вядзе, Кукуруза — па другі. Цяпер нам заставалася адно — чакаць, доўга чакаць, магчыма, нават усю ноч ажно да світання, пакуль Кныш не прыедзе.

— Спаць нельга. Ні хвіліны. Бо як пачнём носам кляваць, размякнем, будзем, як мокрыя куры, і нічога не атрымаецца, — ціха сказаў Кукуруза.

— Твая праўда, — уздыхнуў я. Мне ўжо цяпер хацелася спаць.

Я шырока раскрываў вочы, узіраўся ў цемру, у якой ледзь-ледзь можна было разгледзець абрысы чаратоў, але вочы самі па сабе закрываліся і даводзілася раз-пораз праціраць іх.

Мабыць, няма нічога больш цяжкага, чым не спаць, калі хочацца спаць. І, мабыць, няма больш доўгіх хвілін за гэтыя хвіліны соннага чакання ў цемры.

— Не спі, бо праваронім, — шыпіць з карчоў нябачны Кукуруза.

Калі б ён ведаў, як хочацца мне правароніць! Ды хіба з ім правароніш, з такім упартым! Няўжо ён і сапраўды не баіцца?

Маё ўяўленне малюе страшныя праявы. Кныш, выскаліўшы па-звярынаму зубы, б'е мяне вяслом па галаве, потым кідае ў рэчку, я глытаю ваду, задыхаюся-задыхаюся, трава аблытвае мяне і... Мне нават і на самай справе стала цяжка дыхаць. І навошта мы ўблыталіся ў гэтую справу? Сапраўды, хто ведае, што можа здарыцца? А што, як здарыцца нешта падобнае да таго, што мне зараз уявілася? Яшчэ добра, калі знойдуць нашы целы. Тады будзе гучнае пахаванне, з музыкаю, з прамовамі. Хаваць будзе ўся школа, усё сяло. Усе будуць плакаць! Грабянючка, размазваючы па шчоках слёзы, будзе гаварыць: «А я ж бачыла яго напярэдадні. Ён быў такі добры, такі сціплы — дапамагаў мне выцягваць вядро з калодзежа. І Ганькай называў. Я яшчэ яму дзевяць капеек пазычыла. Каб ведала — я яму і ўсе пяцьдзесят аддала б. Які быў хлопец!»

Мне зрабілася так шкада самога сябе, і я здаўся сабе такім няшчасным, што ў горле ажно зашчымела.

Але Кукуруза нічога гэтага не разумее. Ён зноў шыпіць з карчоў:

— Не спі!

І я трагічна шапчу ў адказ:

— Ды не сплю я, не сплю, чаго ты!

Час ідзе. Ці гэта вочы да цемры прывыклі, ці святлее навокал, але ўжо лепей відаць чараты, і на вадзе водбліскі, і клубяцца ў небе хмары. А можа, гэта ўжо світае? Таму што ў мяне такое ўражанне, што сядзім мы тут цэлую вечнасць.

І раптам — нібыта нехта ўдарыў мяне ў грудзі нечым вострым. З цемры вынырнуў човен. Ён плыў проста да вострава. Бліжэй, бліжэй. У чоўне вяслуе грозная постаць.

Сэрца ў мяне звісла на тоненькай нітачцы — вось-вось парвецца. І тут у карчах клацнуў курком Кукуруза і адрывіста-басавіта крыкнуў:

— Р-рукі ўгарр-ру!

Я забыў пра ліхтарык, забыў, што менавіта мне трэба крычаць, і ў паніцы праверашчаў:

— Дзядзька міліцыянер, туды! Дзядзька міліцыянер, сюды!

І заціх, бы спалохаўся ўласнага голасу. «Ой, што ж гэта мы робім! Што мы робім! Ён жа яшчэ нічога шпіёнскага не зрабіў, а мы ўжо: «Рукі ўгару!» Ой, што ж гэта будзе!»

— Рукі ўгару! Рукі ўгару! — зноў, але ўжо не так басавіта, паўтарыў Кукуруза і таксама разгублена замаўчаў.