Усевалад Нястайка - Тарэадоры з Васюкоўкі

— Толькі так, — адгукнуўся Сашка, пракашляўся і, пачакаўшы, калі акардэон закончыць уступ, заспяваў. Я ніколі б не падумаў, што ў яго такі чысты, звонкі і высокі голас. Вось табе і дзікаваты «штурман» Сашка: «Толькі так». Мала таго, што выдатны кухар, дык яшчэ і спявак!

Нават калі ўсе падхапілі песню, і тады быў чутны яго голас, які чайкай узлятаў над хваляй іншых галасоў у хоры.

Спявалі мы гадзіны паўтары, а то і болей. Якія толькі песні мы не спявалі! І народныя, і рэвалюцыйныя, і старыя камсамольскія, і сучасныя, і песні з кінафільмаў...

Потым Ігар сказаў:

— А цяпер, можа, няхай Валька патанцуе...

«Зараз будзе нос дзерці, а яе ўгаворваць», — падумаў я.

Але яна адразу ж згадзілася.

— Калі ласка, магу станцаваць.

Тут я заўважыў, што Кукуруза чамусьці пачырванеў і неспакойна завалтузіўся на месцы. Дарэчы, я яшчэ і раней, калі спявалі, заўважыў, што мой сябрук Кукуруза ўвесь час паглядваў на Вальку, а калі яна выпадкова падымала на яго вочы і іхнія позіркі сустракаліся, ён адразу ўтаропліваўся ў зямлю.

— Украінскі танец казачок! — аб'явіў важаты і заіграў на акардэоне.

Валька пачала танцаваць. І адбылася дзіўная змена. Нязграбная цыбатая Валька ўмомант ператварылася ў лёгкую птушку, кожны рух якой зліваўся з музыкай.

І цыбатыя ногі яе, вось гэтыя цыбатыя ногі, на якіх, здавалася, нельга нават устаяць (вось-вось упадзеш), гэтыя ногі, ледзь дакранаючыся да зямлі, нібыта ўвесь час былі ў паветры, у палёце — стройныя, моцныя і пругкія.

Каля майго вуха часта-часта, як натомлены, нібыта ён сам танцаваў, дыхаў Кукуруза. А калі Валька закончыла танец і ўсе пачалі апладзіраваць, ён не стаў апладзіраваць, а, сустрэўшыся са мною позіркам, чамусьці нахмурыўся і адвярнуўся.

Потым Аксана чытала вершы Маякоўскага. Добра чытала, толькі вельмі крычала — пэўна, ажно ў вёсцы чутно было.

А потым пачалі купацца. Ігар плаваў кролем, Сашка-«штурман» брасам, ды і Валька нядрэнна плавала (праўда, па-дзявочаму, задраўшы галаву і фыркаючы, як кацяня). Але скакаць у ваду з вярбы ніхто не ўмеў. І вось тут мой сябар Кукуруза паказаў, што такое васюкоўскія хлопцы. Уздзёрся на саменькую вершаліну, разгайдаўся, як малпа, на галіне і я-ак скокнуў — амаль хвіліну ляцеў і амаль на сярэдзіну плёса заляцеў. Усе толькі ахнулі. А важаты сказаў:

— Малайчына! З цябе можа атрымацца добры спартсмен. Табе трэба ў секцыю па скачках з трампліна. Малайчына!

Кукуруза ажно пачырванеў ад задавальнення.

Мяне распірала, і я захацеў даказаць, што я таксама геройскі хлопец. Я папляваў на рукі і пашкробся на вярбу. Але мяне напаткала няўдача. Прыкрая, жахлівая няўдача. Я зачапіўся за сучок і разарваў трусы, нават рызінка лопнула. Пра тое, каб скакаць, і размовы не магло быць. Прытрымліваючы сваё няшчасце адной рукою і ледзь не заплакаўшы ад сораму, я спусціўся ўніз. Але ніхто не стаў здзекавацца з мяне. «Нічога, бывае. З кожным можа такое здарыцца», — супакойвалі мяне ўсе. Я толькі ўздыхаў і ад прыкрасці махаў рукою. Дзяўчаткі прапанавалі мне зашыць трусы, але я катэгарычна адмовіўся. Сядзець галяком, пакуль дзяўчаты будуць зашываць парванае, — лепей утапіцца! Я ўзяў у іх толькі іголку з ніткаю і палез у будан — зашываць сваю ганьбу. Там, у цемры, доўга і няўмела я торкаў іголкаю, пакалоўшы сабе пальцы і каўтаючы слёзы сораму.

Неспадзявана мой позірк упаў на кніжку, што ляжала ў кутку будана, прыкрытая лісцем. Я зацікавіўся, пацягнуў яе. Гэта была «Граматыка». Я спачатку здзівіўся, але потым успомніў, што Кукуруза яе ўзяў, каб пусціць пыл у дзедавы вочы.

У «Граматыку» быў закладзены сшытак. Я разгарнуў гэты сшытак (няхай прабачыць мне мой сябар такую цікавасць!). На першай старонцы пачынаўся «Дзённік Рабінзона Кукурузы». Што там — вы ўжо ведаеце: «прыгоды» і «непрыемнасці» першага дня. «А што далей?» — зацікавіўся я. Перагарнуў старонку — і вылупіў вочы. Далей ішлі практыкаванні. Амаль палавіна сшытка была спісана практыкаваннямі з падручніка — і на дзеясловы, і на назоўнікі, і на прыметнікі.

Практыкаванні былі напісаны алоўкам — таксама, як і дзённік. Можна было не сумнявацца — усё гэта пісалася ўжо тут, на востраве.

Дык вось яно што!

Рабінзон Кукуруза, які збіраўся пражыць на бязлюдным востраве дваццаць восем гадоў, два месяцы і дзевятнаццаць дзён, рыхтаваўся да дыктанту.

Ах ты ж хітрун! Ах ты вужака! Твая гордасць, твая шалёная гордасць атамана не дазволіла прызнацца, што ты старанна рыхтуешся да дыктанту, і ты ўцёк ад людскіх вачэй на бязлюдны востраў і зубрыш граматыку. Ну, чакай! Я табе... А дарэчы, што «чакай»? Хіба я скажу яму што-небудзь?! Хіба я хачу, каб ён застаўся на другі год? Ды не! Вядома ж, не! І я нічога яму не скажу, ні слова, ні паўслова. Няхай думае, што я ні аб чым не здагадваюся. Няхай думае!