Роберт Бёрнс: Вам слова, Джон Ячмень!

Бяда, як казнакрад, скубе
Усе мае заробкі:
Сабе карэньчык, а табе
З націнкай пацяробкі.
Аблуплены, як лут, стаю,
I водум мой са мною:
Ці я прамашку ў чым даю,
Ці гонар мой віною?

Хай журыцца праз вас дурны,
Часовыя няўдачы,
Хутчэй вас спаляць перуны,
Чым я праз вас заплачу.
Як трэба, ночы не дасплю
I ўкрадзенае спуду
Сумленнай працай зараблю,
А бедаваць не буду!

Табе ж, што ўсеўся на мяшках
З багаццем і грашыма
I хіжа шнарыш па кутках
Зайздроснымі вачыма,
Каб цапнуць пад сябе крадком,—
Багаццем не зраўняцца
З веселуном — працаўніком,
Багатым чэснай працай!

Можа, бог толькі ведае,
Што я абедаю,
Ды ў багатых прасіць —
Крый нас, божа!

Скажам, я жабраку
Дам скарынку ў руку,
А хто мне, бедняку,
Дапаможа?

Хоць я голы і босы
I проставалосы —
Да жабрацтва яшчэ
Не дажыўся.

Ўгору лезуць другія,
Не падстаўлю нагі я,
Але й мне падстаўляць —
Сцеражыся!

Стане мне невыносна,
I горка, і млосна,
Пацяшаю сяброўку,
Нябогу.

Абніму, пацалую,
Як дзяўчынку малую.
Ёй заўжды не шкадую
Нічога.

Сонца роўна ўсім свеціць,
А ці ж роўна на свеце
Падзялілі дабро
I зямлю?

Трутні п юць і гуляюць,
Беднякі — галадаюць.
Я цярплю,
Ды да часу цярплю!

Сняжынка — першацвет на пожні,
Ён надышоў, твой дзень апошні,
Яшчэ абгон, і мой нарожнік
Сырой зямлёй
Заваліць беленькі, тварожны
Вяночак твой.

Не перапёлка, не жаўрук,
Вясенні госць і твой сябрук
Сагнуць узмахам крылля ў крук
Былінку-ствол,
А я, араты, заару
Цябе ў падзол.

На глебе чэрствай, як скала,
Ты самасейкаю ўзышла,
I вырасла, і расцвіла
Скале назло!
I нават бура не змагла
Зламаць сцябло.

Каля палацаў, на тэрасах,
Не злічыш ружаў, іншых красак,
А ты ж — адзіная акраса
Маёй вясне.
Вяночак згледзіш твой — адразу
Ў душы ясней!

У просценькім сваім адзенні
Ты ўсёй істотай пад праменне
Імкнулася ў блакіт вясенні,
Бы ў кветнік-луг.
Падкоп — і ўсё тваё карэнне
Падрэзаў плуг!

Вось і ў жыцці часамі гэтак:
Дзяўчына — кветка паміж кветак —
Не заўважае пастак, сетак
Хітруг, прыблуд.
Зух знойдзецца — і песня спета,
Затопча ў бруд.

А ці ж не так з табой, паэт?
I ты, не зведаўшы як след
Людскую шчырасць, душ прывет,
Цану спагад,
Пусціўся ўплаў — і клінам свет,
Знік далягляд...

Лёс — самадур: вядзе няўзнак
То напрасткі, то наўскасяк,
I той, хто гордасць за пятак
Не залажыў,—
Век біўся, як аб лёд шчупак,
А быццам жыў.

А што — табе? — ты сам спытай.
Складай свой верш ці не складай,
Лёс загадае: — Пакідай
Свой клін, мой друг!
I ляжаш у зямлю, ратай,
Як цвет — пад плуг.

Здаецца, ўчора шчэ квітнеў
I зелянеў твой сад,
I каб дзе воблачкам хмурнеў
Празрысты далягляд.

Куды ж ён знік,
Той весні рай?
Дзе след яго знайсці?
Але ў наш край зноў прыйдзе май,
I зноў садам цвісці.

Ды толькі мне і па вясне
Не скінуць на траву
Цяжару год і тых турбот,
Што беляць галаву.

Жыцце не станеш папракаць:
Чаму ж дало адну?..
Нам двойчы ў год не сустракаць
Шчаслівую вясну.

У сцюжу на вятры — юры,
Мой бедны друг,
Адданы друг,
Цябе сабою б я прыкрыў
Ад завірух,
Ад завірух.

Калі ж табе прызначыў лёс
Нячасты смех
I часты боль,
Гатоў я боль і горыч слёз
Дзяліць з табой,
Дзяліць з табой.

Калі б мяне труна ўзяла,
То й пад зямлёй,
Сырой зямлёй,
Я б змог прабіцца да святла
З табой адной,
З табой адной.

Каб мне сказалі: вось уся
Твая зямля,
Бяры сабе,—
Я б «дзякую» сказаў, а ўзяў
Адну цябе,
Адну цябе.

Джон Андэрсан, ты помніш, Джо,
Той час, як мы сышліся?
Віхры твае, што чорны шоўк,
На лбе крутым віліся.

Не той, не той ты стаў, мой Джон,
I снег жыццёвай сцюжы
У валасах. Благаславён
Іх іней, Джо, мой дружа!

Джон Андэрсан, калісь мы, Джон,
Ішлі з табою ўгору.
У сухавей і пад дажджом
Ішлі, не знаўшы зморы.